Sau khi lọc, rượu chuối Nậm Xe được bảo quản cẩn thận.

Chị Tao Thị Hợi – Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Nậm Xe cho biết: Nhiều năm nay, cây chuối tây mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân trên địa bàn xã. Tuy nhiên do chuối được trồng chủ yếu để xuất bán sang thị trường Trung Quốc, cộng thêm ảnh hưởng của dịch bệnh Covid - 19, chuối tây bị thương lái ép giá, thậm chí có thời điểm rơi vào tình trạng khó tiêu thụ khiến nông dân điêu đứng. Không xuất bán được, chuối chín rụng trên nương các hộ dân phải thu hái về làm thức ăn cho gia súc, gia cầm.

Hiện nay, diện tích chuối của xã 496ha, nhưng do thời tiết, sâu bệnh gây hại dẫn đến sản lượng chuối xấu nhiều, thương lái không thu mua gây lãng phí trong sản xuất. Do đó, việc chế biến chuối nấu rượu có thể là một trong những giải pháp gỡ khó cho người trồng chuối ở Nậm Xe.

So với rượu gạo, ngô thì nấu rượu chuối kỳ công hơn. Ngoài thời gian dấm chuối, phải ủ men ít nhất 20 ngày. Chuối chín có lượng đường cao và rượu chuối là sản phẩm mới vì vậy có thể cho ra lò một nồi rượu chuối thơm, ngọt không đơn giản. Chị Hoàng Thị Nó bản Mấn 1 chia sẻ: Trước đây, các gia đình thường bán chuối xanh chưa biết đến nấu rượu chuối. Với mong muốn, tiêu thụ được chuối khi cửa khẩu tạm thời ngừng hoạt động, từng có hộ nghĩ đến làm chuối sấy bán, song kinh phí cao. Có thời điểm quả chuối to, mập nhưng bị dám nắng, xây xước vỏ thu hoạch về chất đống ở góc sân nhìn mà tiếc. Được tổ chức Plan hỗ trợ thùng nhựa, máy lọc, nồi, tập huấn kỹ thuật, chúng tôi có điều kiện nấu rượu chuối bán ra thị trường tăng thu nhập. Mỗi tháng nhà tôi nấu được 60 lít rượu chuối. Bán với giá 25 – 30 nghìn đồng/lít.

Ban đầu chất lượng rượu chuối chưa đạt như ý muốn do chuối là trái cây nhưng các gia đình vận dụng công thức nấu rượu ngô, gạo, chưng cất nhiều nên rượu nhạt, chua. Có hộ nấu bị trào bồng rượu mất đi mùi hương đặc trưng. Tuy nhiên được tổ chức Plan hướng dẫn sử dụng tỷ lệ thích hợp với 25kg chuối chắt 10 lít thành phẩm nên rượu ngon, ngọt hơn. Trong quá trình nấu, các hội viên đã đúc kết được kinh nghiệm như muốn rút ngắn thời gian ủ men thì trộn lẫn cơm hoặc ngô, để không bị khê thì giảm cái rượu và nhiệt độ lửa. Do mới thực hiện từ tháng 10/2020, đồng thời chuối dùng để nấu rượu thường tận dụng chuối già, mã xấu, thời gian ủ lâu nên số lượng nấu rượu chuối hiện nay chưa được nhiều.

Để rượu chuối được đảm bảo an toàn, Hội Phụ nữ xã thường xuyên kiểm tra công đoạn dấm chuối, ủ men, chưng cất rượu. Nhóm cũng quy định để quản lý chất lượng rượu sau khi nấu, các hội viên vận chuyển rượu về nhà trưởng nhóm sử dụng máy lọc loại bỏ tạp chất và độc tố.

Với tình hình khả thi như hiện nay, các thành viên trong nhóm dự kiến nếu các gia đình không đủ chuối nấu rượu thì sẽ mua chuối từ các hộ dân khác trong bản. Đến thời điểm này, các thành viên trong nhóm đều khẳng định so với rượu gạo, ngô thì rượu chuối có vị ngọt, uống êm hơn. Hơn nữa chuối là sản phẩm an toàn không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất từ khi kết trái đến lúc chín.

Hiện nay rượu gạo phổ biến, số lượng người nấu rượu chuối ít hơn nên cơ hội được người tiêu dùng đón nhận cao. Tuy nhiên những hộ nấu rượu chuối ở Nậm Xe cũng mong muốn Tổ chức Plan và UBND huyện Phong Thổ hỗ trợ gắn tem mác, thủ tục đăng ký kinh doanh để sản phẩm rượu chuối Nậm Xe được tiêu thụ rộng rãi.