Chúng tôi đến bản Huổi Hằm khi bà con đang cùng nhau vệ sinh đường ngõ bản, phát quang bụi rậm, khơi thông rãnh nước. Đây là việc làm thường xuyên hàng tuần cả bản tham gia, đồng thời bà con được nghe Bí thư Chi bộ bản tuyên truyền về nội dung, mục đích việc thực hiện nếp sống văn hóa mới.

Đồng chí Hờ A Chùa - Bí thư Chi bộ bản Huổi Hằm, xã Mường Cang cho biết: “Trước đây, trong đồng bào dân tộc Mông tồn tại tình trạng: bắt vợ, tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, do đó việc thay đổi nhận thức trong tư tưởng của một bộ phận Nhân dân không phải một sớm một chiều. Trong khi đa phần bà con thuộc diện hộ nghèo; có hộ vẫn bị tư tưởng của các thế hệ trước chi phối và tác động của văn hóa ngoại lai qua thông tin mạng Internet ảnh hưởng đến tầng lớp thanh niên. Từ khi triển khai thực hiện nếp sống văn hóa mới trong vùng đồng bào dân tộc Mông, không chỉ thay đổi cuộc sống, nhận thức của người dân nơi đây mà những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Mông vẫn được gìn giữ, phát huy”.

Bản Huổi Hằm có 44 hộ, 219 nhân khẩu, 100% đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Những năm trước, đời sống người dân khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều, sản xuất canh tác, sinh hoạt, văn hóa theo tập quán lạc hậu, nhất là việc tổ chức đám cưới thì thách cưới cao; đám ma nhiều ngày, chết mổ nhiều trâu, nhiều lý tốn kém. Vấn đề tảo hôn, kết hôn cận huyết thống, sinh nhiều con phổ biến; còn tiềm ẩn phần tử xấu lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, tự do tín ngưỡng để kích động, lôi kéo gây mất đoàn kết nội bộ…

Trước tình hình đó, năm 2018, Đảng ủy xã Mường Cang triển khai chủ trương của Huyện ủy về thực hiện nếp sống văn hóa mới trong đồng bào dân tộc Mông tại bản Huổi Hằm. Tuyên truyền, vận động người dân thực hiện và ký cam kết “5 việc phải làm, 5 việc không làm”. Trong đó 5 việc phải làm là: thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước, đoàn kết thương yêu giúp đỡ nhau, giữ gìn an ninh trật tự, truyền thống tổ tiên; phải đến trạm y tế khám bệnh khi ốm đau, tổ chức đám cưới tự nguyện và nữ đủ 18 tuổi, nam 20 tuổi; tổ chức đám ma tiết kiệm; duy trì các lễ hội truyền thống dân tộc Mông; 5 việc không làm như: không vi phạm các tệ nạn xã hội, di dịch cư tự do, đốt phá rừng; không nghe lời kẻ xấu tuyên truyền trái pháp luật; không để người chết quá 2 ngày…

Bà con bản Huổi Hằm dọn vệ sinh đường nội bản.

Sau khi có chủ trương, bà con trong bản đã họp, thống nhất các nội dung cùng nhau thực hiện gắn với việc xây dựng quy ước. Đồng thời, người dân tích cực lao động sản xuất, phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo như: tham gia trồng, chăm sóc chè, bảo vệ rừng, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi đưa cây, con giống mới vào nuôi trồng. Toàn bản có 5ha lúa 2 vụ, hơn 4ha ngô, 10ha sắn, 25ha chè. Ngoài ra, bà con còn đẩy mạnh chăn nuôi gia súc, gia cầm, không thả rông gia súc phá hoại hoa màu. Thu nhập bình quân đạt 15 triệu đồng/người/năm. Bên cạnh đó, phong trào văn hóa văn nghệ được duy trì, phát huy; các loại hình văn hóa dân gian dân tộc Mông được lưu giữ phát triển như: khèn, sáo, múa, hát, trang phục, trò chơi tù lu. Qua đó làm chuyển biến từ nhận thức đến hành động của Nhân dân trong thực hiện xây dựng nếp sống văn hóa mới.

Từ năm 2018 đến nay đã có 3 đám cưới, 3 đám ma thực hiện đúng nội dung cam kết. Nhân dân sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, đoàn kết, giúp đỡ nhau, giữ nguyên truyền thống tôn kính tổ tiên, bà con chủ động đến cơ sở y tế khám chữa bệnh, không di cư tự do, việc tang chỉ để 1 ngày, việc cưới hạn chế thách cưới và giảm ăn uống. Đặc biệt, thiếu nữ đủ tuổi theo quy định của pháp luật mới kết hôn. Điển hình trong thực hiện nếp sống văn hóa mới có các hộ: Kháng A Giang, Giàng A Của, Hờ A Vạng, Vừ Thị Gia, Kháng A Tau.

Bà Vừ Thị Gia, bản Huổi Hằm tâm sự: “Gia đình tôi chấp hành luật pháp, thực hiện nếp sống văn minh, giữ gìn thuần phong mỹ tục, tích cực tham gia sinh hoạt, hoạt động phong trào vì lợi ích chung của cộng đồng. Đưa giống lúa mới năng suất cao, chất lượng tốt vào canh tác và trồng mới chè, nuôi gia súc tăng thu nhập. Các tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan được bài trừ, không nghe theo luận điệu kẻ xấu lôi kéo, xúi giục”.

Qua việc thực hiện nếp sống văn hóa mới trong đồng bào dân tộc Mông tại bản Huổi Hằm, bà con từng bước nâng cao ý thức giữ gìn nét đẹp truyền thống văn hóa, năng động trong lao động, sản xuất, phát triển kinh tế, giảm nghèo.