Nơi chè bén rễ, bám sâu
Có nhiều câu chuyện chúng tôi được nghe về nguồn gốc của cây chè bén rễ trên đất Tam Đường. Nhưng có lẽ câu chuyện về những nhọc nhằn, gian truân mà đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức huyện Tam Đường đồng hành cùng người trồng chè ở xã Bản Bo khiến chúng tôi ấn tượng nhất. Anh Hà Tuyên (cán bộ nông nghiệp - Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Tam Đường) vẫn nhớ những năm 2011 - 2012, huyện bắt đầu thực hiện nhiệm vụ trồng chè mới ở xã Bản Bo. Cũng phải thôi, những năm tháng ấy sao có thể quên được khi nhiệm vụ “cùng ăn, cùng làm” tưởng như chỉ dành cho những người cán bộ chiến sỹ nơi miền biên ải, nay lại đúng với những cán bộ, công chức, viên chức mà công việc của họ chỉ quen với giấy, bút, văn bản…
Hồi tưởng lại thời gian đó, anh Tuyên chia sẻ: Thời gian “cứng” 8 tiếng làm việc tại cơ quan, còn lại ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ, anh em chúng tôi người mang cuốc, người cầm xẻng, đi dép tổ ong hành quân lên sườn đồi cuốc hố, làm đất trồng chè cùng bà con. Chúng tôi phải làm mẫu để bà con đứng xem và học theo. Những cán bộ công chức, viên chức chỉ quen với lao động trí tuệ, nay trở thành những người nông dân thực thụ với những nhát cuốc chắc nịch. Năm đầu tiên, 41/60ha chè đã được phủ xanh ở 2 bản Nậm Tàng, Cốc Phát của xã Bản Bo.

Nông dân xã Bản Bo (huyện Tam Đường) thu hái chè.

Ông Nguyễn Xuân Hoàn - Bí thư Đảng ủy xã Bản Bo cũng có nhiều trăn trở. Đứng trên tầng 2 trụ sở UBND xã, chỉ tay ra những đồi chè non mơn mởn, ánh mắt ông Hoàn nhìn xa xăm: Để nói về cây chè thì cả ngày không hết vì nó đã gắn bó với tôi cả quãng đời tuổi trẻ. Khó khăn, nhọc nhằn, gian truân lắm, nhưng nếu không quyết tâm thì những mảnh đồi lau sậy rậm rạp xưa kia khó có thể hóa thành những nương chè xanh ngan ngát như hôm nay.
Năm 2008, sau khi xã trồng thử nghiệm 3 giống chè (15ha), cuối cùng cho thấy giống kim tuyên là loại chè phù hợp nhất với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở đất này. Phù hợp là vậy nhưng làm thế nào để người dân cùng “bắt tay” với chính quyền lại là việc rất khó. Nhưng “100 câu nói hay không bằng một thực tế sống”, chè năm đầu tiên trồng thử nghiệm đã bắt đầu cho thu hoạch, giá chè búp tươi lại rất hấp dẫn. Người dân đã đồng thuận nhận giống trồng chè. Có những năm nguồn giống chưa kịp phân bổ, bà con còn tự mua hạt giống để trồng (khoảng 200ha).
Từ năm 2014 đến nay, có những năm xã đạt 200% kế hoạch huyện giao về chỉ tiêu trồng chè mới, nâng tổng số diện tích trồng chè mới lên 670ha. Hiện xã có gần 1.000ha chè (chiếm trên 50% diện tích chè toàn huyện). Trong đó có 417ha chè kinh doanh, sản lượng đạt trên 4.000 tấn. Trên địa bàn xã có cơ sở thu mua, chế biến chè với công nghệ cao theo tiêu chuẩn VietGap, người trồng chè tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chăm sóc, thu hái nên giá chè búp tươi thấp nhất 9.000 đồng/kg, cao nhất lên tới 40.000 đồng/kg. Chả thế, có những gia đình thu nhập với số tiền từ chè khoảng 400 triệu đồng/năm.
Bản Bo chính là “điểm sáng” và là niềm tự hào của huyện về mảnh đất ngan ngát hương chè. Ngoài ra, huyện đã, đang và sẽ tiến hành đưa cây chè giống mới vào trồng tại các xã: Nà Tăm, Sơn Bình, tiến tới ở xã Khun Há.
Cây “trụ cột” trong phát triển kinh tế
Cây chè là cây “trụ cột” trong phát triển kinh tế của huyện những năm qua và trong tương lai. Vì ngoài các xã có diện tích chè trong vùng dự án, thì cây chè được Nhân dân các xã: Thèn Sin, Sùng Phài (nay thuộc về thành phố Lai Châu), Bản Hon, Bản Giang trồng có thâm niên. Xác định đây là cây trồng chủ lực nên huyện đã đưa vào chỉ tiêu trong nhiệm kỳ tới với tổng diện tích được mở mới 400ha và tiến tới hình thành vùng sản xuất chè tập trung. Để cây chè vững từ “gốc” cho đến sản phẩm đưa ra thị trường, huyện đã có cơ chế thu hút doanh nghiệp xây dựng cơ sở thu mua, chế biến, bao tiêu sản phẩm để tìm đầu ra lâu dài, bền vững. Đồng thời xúc tiến hình thành nhãn hiệu, đóng gói bao bì, từng bước tạo thương hiệu, đưa cây chè tiến xa hơn trên thị trường trong nước và quốc tế. Và thực tế đã chứng minh, sản phẩm chè được chế biến theo tiêu chuẩn VietGap đã đáp ứng được sự khắt khe của các thị trường khó tính của Châu Âu nên giá thành rất cao.
Cú huých mạnh mẽ nhất để màu xanh của chè ngày càng nhân rộng trên mảnh đất Tam Đường đó chính là nhờ Đề án phát triển nông nghiệp hàng hóa của tỉnh, trong đó có nhiệm vụ trồng chè chất lượng cao. Thực hiện Đề án, Ban Chấp hành (BCH) Đảng bộ huyện đã ban hành Nghị quyết số 01-NQ/HU ngày 02/11/2015 về phát triển và thâm canh cây chè chất lượng cao giai đoạn 2015 - 2020. UBND huyện ban hành 4 đề án, 3 quyết định, 7 kế hoạch để chỉ đạo thực hiện. Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng, hợp tác của người dân, ước đến hết năm nay, huyện Tam Đường trồng mới 661ha chè (đạt 220% nghị quyết) với cơ cấu giống kim tuyên và PH8, nâng tổng diện tích chè toàn huyện lên 2.758ha. Để tạo thuận lợi cho việc chăm sóc, thu hoạch, vận chuyển, trong 5 năm (2015 - 2020) Nhân dân vùng trồng chè đã hiến 92.532m2 đất để đầu tư mở mới đường giao thông nội đồng với tổng số gần 36km. Hiện nay, trên địa bàn huyện có 4 doanh nghiệp, 2 hợp tác xã và 4 cơ sở chế biến chè tại gia đình. Minh chứng cho những “cái được” lớn nhất mà cây chè mang lại cho huyện, anh Hoàng Đình Quân - Phó Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông nghiệp huyện khẳng định: Nhờ cây chè đã giải quyết việc làm cho 2.847 hộ (tăng 1.503 hộ lao động so với năm 2015). Tổng giá trị sản xuất chè đạt trên 73,2 tỷ đồng/năm. Trong đó, giá trị xuất khẩu đạt 45,5 tỷ đồng; thu nhập bình quân từ chè ước đạt 25,7 triệu đồng/hộ/năm. Vì lẽ đó, đây còn là cây xóa đói giảm nghèo của huyện.
Tạm biệt Tam Đường nhưng màu xanh của ấm no, sự bình yên như níu giữ bước chân chúng tôi không muốn rời. Hẹn một ngày không xa chúng tôi sẽ trở lại Tam Đường cùng những người bạn phương xa để trải nghiệm du lịch đồi chè và nhiều thú vị khác.