Trong câu chuyện với lãnh đạo xã và người dân, chúng tôi đều cảm nhận rất rõ sự hồ hởi, phấn khởi về thành quả từ sự đồng sức, đồng lòng đổi thay quê hương. Tai nghe không bằng mắt thấy, chúng tôi quyết định dạo một vòng quanh các bản ngay trung tâm xã để cảm nhận rõ hơn. Trụ sở UBND xã được xây dựng khang trang, tạo thuận lợi cho hoạt động của cấp ủy, chính quyền và các tổ chức đoàn thể. Nhìn từ trên cao xuống dòng Nậm Mu xanh ngát chảy hiền hòa với con nước cạn mùa khô, thấp thoáng giữa sông là bè nuôi cá của người dân. Xa xa, lau lách, cỏ dại trên những quả đồi trọc được thay vào màu xanh của sơn tra, quế, thông… Sơn thủy hữu tình quả đáng ngắm biết bao. Trên cánh đồng, tranh thủ những ngày cuối năm, nông dân tập trung ra đồng be bờ, làm đất, gieo mạ để chuẩn bị xuống giống vụ lúa đông xuân sớm nhất.

Người dân bản Hua Cần chăm sóc quế.

Chia sẻ với chúng tôi, anh Lò Văn Phương - Chủ tịch UBND xã Nậm Cần cho biết: Nậm Cần là xã đầu tiên của huyện cán đích NTM vào năm 2015, tuy nhiên chất lượng 1 số tiêu chí còn thấp như: hộ nghèo, nhà ở dân cư, môi trường, thu nhập… Xã xác định phải nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành, quản lý của cấp ủy, chính quyền địa phương. Trước tiên là Đảng ủy, HĐND, UBND xã tiếp tục tăng cường công tác lãnh, chỉ đạo trong thực hiện xây dựng NTM trên địa bàn. UBND xã tham mưu với Đảng ủy ban hành quyết định kiện toàn Ban Chỉ đạo Chương trình xây dựng NTM xã giai đoạn 2015 - 2020; UBND xã ban hành quyết định kiện toàn Ban Quản lý Chương trình giai đoạn 2015 - 2020; kế hoạch việc tổng dọn vệ sinh môi trường năm 2016 và công văn về việc tu sửa, bão dưỡng đường liên xã, liên bản, nội bản. Theo đó, Ban Chỉ đạo ban hành kế hoạch duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM, trong đó xác định mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp thực hiện. Ngoài ra, ban hành nhiều văn bản lồng ghép khác để chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện… UBND xã cũng tích cực chỉ đạo, phối hợp huy động các ngành, đoàn thể và Nhân dân tham gia phát huy nội lực xây dựng NTM; thực hiện tốt chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp, các chương trình, dự án đảm bảo an sinh xã hội. Chỉ đạo chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tận dụng hiệu quả diện tích trồng ngô trên đất bán ngập. Tăng cường nguồn lực cho công tác trồng rừng mới, giải quyết có hiệu quả các vấn đề phát sinh ngay tại cơ sở.

Một trong những giải pháp quyết liệt được xã đặc biệt chú trọng là công tác tuyên truyền, vận động. Theo đó, UBND xã đã xây dựng kế hoạch tuyên truyền, phân công thành viên Ban Quản lý xuống các bản tuyên truyền rõ hơn chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các văn bản của tỉnh, huyện về xây dựng NTM. Tiếp tục triển khai, phổ biến, tuyên truyền đến Nhân dân chủ trương xây dựng NTM với nhiều hình thức: hội nghị, cuộc họp của các tổ chức hội, đoàn thể, các đợt sinh hoạt tại cộng đồng, hệ thống loa truyền thanh… Qua đó, nhận thức của Nhân dân về xây dựng NTM ngày càng nâng lên, tích cực tham gia thực hiện các tiêu chí nội lực. Một thành quả đáng ghi nhận là tính riêng 9 tháng đầu năm 2016, tổng nguồn vốn xây dựng NTM đã huy động đạt trên 2,6 tỷ đồng gồm vốn lồng ghép các chương trình, vốn thủy lợi phí, vốn đóng góp của doanh nghiệp, người dân. Phong trào làm đường giao thông được Nhân dân đồng tình hưởng ứng. Nhiều gia đình tự nguyện hiến đất mở rộng mặt đường theo quy hoạch và kế hoạch được phê duyệt. Nhân dân tự nguyện hiến 1.433m² đất với 1.250 ngày công làm đường giao thông. Theo đó, xã đã bêtông hóa được 865m đường giao thông nội bản Nà Phát; mở mới và bêtông hóa 898m đường giao thông nội bản Hua Puông…

Được biết thêm, để nâng cao chất lượng tiêu chí thu nhập và môi trường, xã đăng ký thực hiện 2 mô hình điểm trong xây dựng NTM. Đối với mô hình phát triển sản xuất chăn nuôi bò sinh sản gắn với xóa đói, giảm nghèo tại bản Phiêng Áng, UBND xã chỉ đạo, hướng dẫn, vận động Nhân dân đóng góp ngày công xây dựng chuồng trại tập trung, trồng 5ha cỏ voi. Công trình hoàn thiện, 15 hộ nghèo, cận nghèo của bản được cấp 15 con bò giống. Trong quá trình thực hiện, xã thường xuyên cử cán bộ khuyến nông, thú y theo dõi, hướng dẫn chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh. Nhờ chăm sóc đúng yêu cầu kỹ thuật, đàn bò sinh trưởng, phát triển tốt. Ngoài mô hình, xã còn hỗ trợ chuyển đổi giống cây trồng có giá trị kinh tế cao cho 78 hộ dân thuộc 4 bản tái định cư: Phiêng Lúc, Phiêng Tòng, Bằng Mai, Phiêng Áng với tổng kinh phí gần 350 triệu đồng; hỗ trợ phát triển rừng quế, sơn tra (trong năm, Nhân dân trong xã trồng mới 262ha quế, 55ha sơn tra, cùng những diện tích rừng kinh tế trồng trước đó phủ xanh đất trống, đồi trọc của xã). Từ những chính sách hỗ trợ hợp lý, đúng thời điểm đã góp phần nâng thu nhập bình quân đầu người của xã năm 2016 đạt 18 triệu đồng.

Là một trong những hộ trồng nhiều rừng nhất của xã Nậm Cần, nhưng ý định mở rộng diện tích của ông Nguyễn Quang Thành ở bản Nà Phát vẫn chưa dừng lại. Ông Thành tâm sự: Xác định trồng rừng cần thời gian dài để có thu hoạch nhưng nguồn thu sẽ ổn định và hiệu quả kinh tế cao, năm 2012 gia đình tôi cùng 2 hộ dân trong xã và thị trấn Tân Uyên đăng ký với Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện tham gia trồng rừng phòng hộ. Đến hết năm 2016, chúng tôi đã có 160ha thông, keo, sơn tra, vối thuốc. Ngoài ra, trong năm qua, gia đình tôi còn đăng ký trồng 16,7ha quế theo chương trình trồng rừng thay thế của xã; mua thêm 7,5ha đất đồi nương của người dân trồng gừng, giềng, tùng hơi… Từ nguồn hỗ trợ trồng rừng theo quy định của Nhà nước giúp gia đình tôi có thêm chi phí để chăm sóc, bảo vệ rừng ngày một tốt hơn và đây cũng chính là nguồn lực để không chỉ riêng gia đình tôi mà cả dân bản nỗ lực hơn nhân lên màu xanh cho rừng.

Từ thực hiện hiệu quả tiêu chí thu nhập đã giúp xã thực hiện thành công tiêu chí hộ nghèo tính theo đa chiều. Nếu như đầu năm 2016, xã có tỷ lệ hộ nghèo theo đa chiều là 21,8% với 86/393 hộ, trong khi đó tiêu chí đơn chiều thì chỉ còn 17,3% - đảm bảo tiêu chí NTM, đến hết năm xã hoàn thành kế hoạch giảm 3% hộ nghèo/năm và đạt tiêu chí theo chuẩn nghèo đa chiều. Thanh công này đã minh chứng rất rõ ràng: “khó vạn lần dân liệu cũng xong”.

 Đối với mô hình bản làng xanh - sạch - đẹp (thực hiện ở 3 bản: Phiêng Lúc, Phiêng Tòng, Bằng Mai), xã kiện toàn các tổ thu gom rác thải tại 3 bản; tuyên truyền, vận động các thành viên trong tổ thực hiện tốt việc thu gom và xử lý rác thải đúng quy định; duy trì tổng vệ sinh vào chiều thứ 6 hàng tuần. Vận động Nhân dân phát dọn, khơi thông mương, quét đường giao thông trong bản, chăm sóc hoa bên đường; vệ sinh nhà cửa, chuồng trại chăn nuôi đảm bảo hợp vệ sinh. Môi trường trong lành, bản làng sạch đẹp, không gian phủ màu xanh của các loại hoa, cây màu, đường làng ngõ bản sạch sẽ… đó là nhận định chung của chính những người dân sinh sống tại đây khi chia sẻ với chúng tôi về hiệu quả của mô hình. Được biết thêm, hiện nay xã không có cơ sở giết mổ, không có cơ sở gây ô nhiễm về môi trường; nghĩa trang được quy hoạch hợp lý, phù hợp với tập quán của địa phương… Nhờ đó tiêu chí môi trường ngày càng được củng cố, nâng cao về chất lượng.

Anh Phương nhấn mạnh thêm về kết quả xây dựng NTM ở xã: Có thể ví xây dựng NTM như hành trình của 1 chuyến tàu, đầu tàu có mạnh thì mới đưa được cả đoàn đến đích an toàn, đúng lịch trình. Chính vì vậy chúng tôi luôn xác định hoàn thành 19 tiêu chí NTM không đơn giản, phải dần dần từng bước vững chắc. Do đó, công tác lãnh, chỉ đạo, quản lý được thực hiện quyết liệt. Bản thân các đồng chí lãnh đạo Đảng ủy, HĐND, UBND xã, Ủy ban MTTQ và các đoàn thể thể hiện sự quyết tâm cao, nỗ lực trong công tác chỉ đạo, nêu cao tinh thần trách nhiệm. Nhờ đó, hầu hết các nhiệm cụ được giao chỉ đạo hoàn thành tốt, bám sát nghị quyết, kế hoạch đề ra. Kinh tế phát triển thông qua việc nông dân chủ động đưa giống mới vào sản xuất; chú trọng phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm. Công tác xây dựng cơ sở hạ tầng, đào tạo nghề được quan tâm chú trọng, tích cực củng cố và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp. Chất lượng giáo dục, y tế nâng cao; xây dựng đời sống văn hóa “NTM” được triển khai thực hiện sâu rộng; môi trường NTM ngày càng được cải thiện, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững.

Dù năm cũ qua đi được đánh giá là các chỉ tiêu, nhiệm vụ thực hiện cơ bản thành công nhưng cấp ủy, chính quyền địa phương vẫn luôn thẳng thắn nhìn nhận: nguồn kinh phí hỗ trợ xây dựng NTM chưa nhiều, chủ yếu lồng ghép nhiều chương trình; đời sống của 1 bộ phận Nhân dân còn nghèo do thiết đất sản xuất; việc huy động, đóng góp kinh phí của Nhân dân còn hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng thực hiện… Do vậy, để NTM thực sự mang lại diện mạo mới đối với bản làng nơi đây, năm mới 2017, xã đã đề ra mục tiêu tiếp tục duy trì, giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM. Đặc biệt là đẩy mạnh sản xuất theo hướng hàng hóa; thâm canh, tăng vụ, từng bước hình thành các mô hình nông nghiệp hiệu quả; phát huy thế mạnh địa phương: chăn nuôi đại gia súc, nuôi trồng thủy sản, trồng rừng thay thế. Tiếp tục thu hút nguồn vốn đầu tư nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, ưu tiên hệ thống giao thông, thủy lợi, điện phục vụ sinh hoạt và sản xuất, các công trình phục vụ chuẩn hóa y tế, giáo dục, văn hóa. Huy động tối đa nguồn lực sẵn có để nâng cao chất lượng các tiêu chí…

Tin rằng với những hoạch định cụ thể, vì lợi ích Nhân dân phục vụ, NTM ở Nậm Cần sẽ ngày càng mới hơn chính trong tư duy, cách làm của Nhân dân.