Những người biểu tình phản đối Tổng thống Ai Cập yêu cầu ông từ chức

“Nóng” đến mức nào?

Hôm qua, ông Mubarak đã từ chức và đến Sharm el Sheikh, khu du lịch của Ai Cập bên bờ Biển Đỏ. Giờ đây, theo hiến pháp Ai Cập, chủ tịch quốc hội sẽ trở thành Tổng thống, nhưng với sự nắm quyền của quân đội, không rõ điều này có xảy ra hay không. Giới phân tích cho rằng như vậy, tương lai chính trị của Ai Cập coi như vẫn còn mơ hồ.

Luật khẩn cấp mà ông áp dụng trong nước là một trong những nguyên nhân dẫn đến dấu chấm cho sự nghiệp chính trị của Tổng thống Hosni Mubarak.

Sự quay trở lại của tổ chức Anh em Hồi giáo trong cuộc xuống đường kéo dài hơn 2 tuần qua là một vấn đề được quốc tế rất quan tâm và cũng là điều khiến nhiều người lo ngại về ảnh hưởng của chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan sẽ có thể làm cuộc khủng hoảng hiện nay càng thêm trầm trọng.

Về phương diện kinh tế, dù những cải tổ của ông Mubarak đã dẫn tới sự nở rộ của nền kinh tế Ai Cập, nhưng lại bị chỉ trích là đã làm gia tăng khoảng cách biệt giàu nghèo.

Sự tức giận của công chúng đã tăng cao vì tỷ lệ thất nghiệp cao và tình trạng nghèo khó. Ngoài ra, việc ông Mubarak tìm cách chuẩn bị cho con trai ông làm người kế vị đã làm tăng thêm mức độ bất mãn của người dân Ai Cập.

Không thể phủ nhận rằng ông Hosni Mubarak có công trong việc giữ cho Ai Cập được ổn định trong gần 30 năm ông cầm quyền.

Viên cựu tướng không quân 82 tuổi này lên nắm quyền Tổng thống năm 1981 sau khi các phần tử tranh đấu ám sát người tiền nhiệm của ông, Tổng thống Anwar Sadat. Dưới sự cai trị của ông, Ai Cập đã duy trì hòa bình với Israel và quan hệ mật thiết với phương Tây.

Chính phủ của ông Mubarak là một đồng minh then chốt của Mỹ trong nỗ lực tạo hòa bình giữa Israel và Palestine. Ông Mubarak cũng được Phương Tây ủng hộ vì đã trấn áp đường lối Hồi giáo cực đoan.

Một chủ cửa hàng ở Cairo không giấu giếm tình cảm đối với Tổng thống Mubarak. Theo ông, Tổng thống Mubarak đã làm lợi nhiều cho Ai Cập và chính các nhóm cực đoan đang gây ra bất ổn cho đất nước. Đối với nhiều người khác, ông Mubarak là một nhà lãnh đạo tốt, vấn đề không phải từ ông, mà từ chính phủ là chính.

Dù vậy, những người biểu tình phải đối ông Mubarak tuyên bố không chấm dứt biểu tình cho tới khi Tổng thống Hosni Mubarak từ chức. Nói về Ai Cập thời “hậu Mubarak”, Tổng thống Mỹ Obama cho rằng sẽ có những ngày khó khăn ở phía trước. 

Một khó khăn quan trọng là hiến pháp Ai Cập có một điều khoản quy định chủ tịch quốc hội lãnh đạo bất cứ chính phủ chuyển tiếp nào nếu Tổng thống từ chức. Điều đó có thể tạo ra thách thức vì nhiều người Ai Cập coi cuộc bầu cử quốc hội mới đây nhất là gian lận. Đó là chưa kể kịch bản còn chưa rõ ràng với sự nắm quyền của quân đội hiện nay.

Theo báo chí trong nước, kinh tế Ai Cập đang trên bờ vực sụp đổ vì một bộ phận lớn của bộ máy kinh tế bị đóng cửa do các cuộc đình công đang lan rộng và công nhân nổi loạn chống lại ban giám đốc được chính phủ bổ nhiệm. Ngay khi bạo loạn nổ ra vào ngày thứ 28/1 vừa qua, rất nhiều doanh nhân đã quyết định đóng cửa, thậm chí tự trang bị vũ khí cho mình, vì lo ngại vấn đề an ninh.

Vai trò của quân đội

Nói đến cuộc khủng hoảng hiện nay ở Ai Cập, không thể không bàn đến vai trò của quân đội. Quân đội Ai Cập đã đóng một vai trò bản lề và có lẽ vai trò còn nhiều biến chuyển trong những cuộc biểu tình tại Ai Cập.

Các nhà lãnh đạo quân đội Ai Cập đang đứng ở một vị trí tế nhị, sau nhiều thập niên theo Tổng thống Mubarak, người cũng là một quân nhân. Khác với chế độ Ben Ali ở Tunisia coi trọng cảnh sát hơn, chế độ Hosni Mubarak ở Ai Cập dựa hẳn vào quân đội, cho lực lượng này được hưởng rất nhiều ưu đãi.

Cho tới nay, các giới chức Mỹ và các nhà phân tích tình hình nói rằng, quân đội có hành động thích đáng, nhưng cũng nói rằng tình hình vẫn thay đổi đều đặn.

Vào thời điểm đầu khi cuộc biểu tình bùng phát, khi thấy tình thế trở nên nguy cấp hơn cho sự tồn vong của chế độ, Tổng thống Ai Cập đã triển khai quân đội, thay thế hoàn toàn lực lượng cảnh sát, để đối phó với phong trào biểu tình ngày càng lớn mạnh. Sau đó, khi tuyên bố dứt khoát không nổ súng vào người biểu tình và công nhận tính chính đáng “của những đòi hỏi dân chủ”, quân đội Ai Cập có vẻ như đã chọn đứng về phía nhân dân, tuy rằng chưa hoàn toàn bỏ rơi Mubarak.

Dưới con mắt người dân Ai Cập, quân đội là một định chế “sạch”, không mang tai tiếng tham nhũng. Nhưng rõ ràng, thái độ của quân đội trong những ngày tới tùy thuộc phần lớn vào tầm mức của phong trào biểu tình.

Không nằm ngoài nhận định này, thái độ của quân đội có vẻ thay đổi từ ngày 10/2, khi quân đội tuyên bố ủng hộ các “yêu sách chính đáng của nhân dân”- những người biểu tình phản đối ông Mubarak.

Sau đó, trong diễn biến mới nhất, Hội đồng quân sự tối cao đã nắm quyền lãnh đạo đất nước sau sự ra đi của ông Mubarak. Một số chuyên gia phân tích về Ai Cập tin rằng những khó khăn hiện nay là liệu sẽ có một chính phủ chuyển tiếp thật sự tại Cairo hay không.

Những hệ lụy