So với các địa phương khác trong tỉnh, thành phố Lai Châu là thị trường tiềm năng của các loại lương thực, thực phẩm. Đặc biệt, thịt lợn được người dân tiêu thụ với số lượng khá lớn, nhất là vào dịp cuối năm. Bởi, đây là thời điểm các doanh nghiệp, gia đình tổ chức xây dựng các công trình; tổ chức đám hỷ; làm dịch vụ thịt sấy... Chính vì vậy, người chăn nuôi trên địa bàn luôn chủ động tăng quy mô đàn lợn và kỳ vọng có nguồn thu lớn khi tết đến xuân về.

Gia đình ông Thơn đang phải cố gắng duy trì đàn lợn dù vẫn biết thu không đủ chi.

Điều đáng bàn là ảnh hưởng của giá lợn hơi tụt giảm ngay từ đầu năm nên đến thời điểm này, theo bà con chăn nuôi, giá lợn hơi vẫn rất thấp và trừ chi phí đều lỗ vài trăm nghìn đồng/con theo cả phương thức chăn nuôi truyền thống đến nuôi công nghiệp.

Là hộ có thâm niên chăn nuôi và quy mô chuồng trại tương đối lớn với mỗi lứa lợn xuất bán vài chục con nhưng hiện tại ông Quách Tiến Thơn (tổ 15, phường Tân Phong) cũng đang lo lắng với chi phí hàng ngày cho đàn lên đến 180 con (lợn nái, lợn đức giống, lợn giống, lợn thịt), trong đó có đến 27 con lợn đến kỳ xuất chuồng chưa thể xuất bán. Minh chứng cho sự thất bại trong chăn nuôi, ông Thơn dẫn chúng tôi tham quan 2 khu chăn nuôi được xây dựng quy mô với phần lớn gian chuồng đều nuôi lợn. Tại khu lợn thương phẩm, đàn lợn đến kỳ xuất chuồng với trọng lượng khá lớn thấy người ầm ĩ réo đòi ăn. Ông Thơn buồn bã nói: “Đàn lợn 27 con đến kỳ xuất bán mà gọi thì thương lái bảo thịt lợn bán chậm lắm nên chưa có nhu cầu. Bây giờ duy trì cả đàn lợn riêng tiền cám ngô cũng lên tới 16 triệu đồng/tháng. Đó là chưa kể các chi phí cám công nghiệp; tiền điện, nước phục vụ vệ sinh chuồng, công tiêm phòng, củi nấu cám... Đó là gia đình tôi còn tự chủ được nguồn con giống cũng như tiền công phối giống không thì lỗ to”.

Được biết, năm 2015, giá lợn hơi có thời điểm đạt 48 nghìn đồng/kg, gia đình cũng thu được khoản lời kha khá sau mỗi đợt xuất chuồng và đó cũng là động lực để ông tăng đàn lợn. Từ năm 2016, giá lợn hơi có dấu hiệu giảm và giảm khá mạnh trong năm nay thì theo tính toán của ông Thơn, nếu giá lợn hơi dưới 35 nghìn/kg người chăn nuôi đã bị lỗ chứ chưa nói đến 29 nghìn đồng/kg như hiện nay, 35 nghìn đồng/kg mới hòa và muốn có lãi phải đạt 38 nghìn đồng/kg. Do vậy, để duy trì đàn lợn, mọi vốn liếng có được từ những năm trước ông đã dồn hết vào. Dù chán nản và rất lo lắng nhưng gắn bó với nghề chăn nuôi đã 7 năm và mọi khoản thu nhập cũng từ nghề này lên ông không lỡ bỏ, mà bỏ bây giờ thì coi như trắng tay.

Cũng chính vì giá lợn hơi giảm, nguồn thu không đủ chi, thậm chí âm nhiều nên đến cả con trai ông Thơn dù đầu tư khá kiên cố chuồng trại và chăn nuôi theo quy mô trang trại nhưng cũng phải phá chuồng. Bởi, anh không đủ tiềm lực kinh tế duy trì và cũng hết hy vọng với việc có thể làm giàu từ nghề nuôi lợn.

Mặc dù không chăn nuôi theo quy mô lớn tới vài trăm con như gia đình ông Thơn nhưng anh Đặng Văn Khoa (tổ 10, phường Tân Phong) cũng rất lo lắng với đầu ra của lợn thương phẩm. Vì nuôi mỗi lứa từ 20 - 30 con nên anh chú trọng “chăn nuôi sạch”: sử dụng hoàn toàn bằng cám ngô, rau xanh và tận dụng nước phở của các nhà hàng. Chính vì vậy, mỗi lứa thường nuôi kéo dài từ 8 - 10 tháng, chất lượng thịt cao, giá xuất bán thường cao hơn các loại lợn nuôi theo hình thức công nghiệp. Hiện với 20 con lợn (trọng lượng 100kg/con), giá bán hơn 30 nghìn đồng/kg, trung bình anh lỗ từ 500 - 700 nghìn đồng/con. Chính vì vậy, anh đang cố gắng duy trì đàn lợn với hy vọng giáp tết giá lợn hơi tăng hơn để chỉ mong có thể thu một chút lãi hoặc hòa cũng tốt. “Nếu tình trạng giá lợn hơi thấp như hiện nay quả thực tôi không chắc có tiếp tục nghề chăn nuôi nữa hay không” - anh Khoa băn khoăn.

Theo báo cáo của Trạm Chăn nuôi và Thú y thành phố, đàn lợn trên địa bàn có khoảng trên 14 nghìn con (thời điểm xuống thấp nhất là tháng 5, 6 với trên 9 nghìn con). Quy mô chăn nuôi lớn và tập trung chủ yếu là xã San Thàng, phường Đông Phong, Tân Phong... Phục vụ nhu cầu thực phẩm cuối năm, những tháng vừa qua, nông dân thành phố tiến hành tăng đàn và chuyển đổi phương thức chăn nuôi: chú trọng giống lợn địa phương; đầu tư chăn nuôi sạch, hạn chế chăn nuôi công nghiệp để nâng cao chất lượng sản phẩm thịt cũng như thu hút người tiêu dùng. Tuy nhiên, tình hình giá lợn hơi thấp như hiện nay quả thực là thách thức rất lớn đối với nông hộ, đòi hỏi sự kiên trì và tính toán hợp lí nhằm giảm tối đa chi phí và nâng cao chất lượng lợn hơi khi xuất bán để có thể cạnh tranh, tăng ưu thế so với các loại lợn hơi nhập từ các tỉnh miền xuôi vào tỉnh ta.

Theo anh Bùi Thế Chiểu - Trạm trưởng Trạm Chăn nuôi và Thú y thành phố, dịp cuối năm, đặc biệt thời điểm giao mùa hiện nay, khi người chăn nuôi có xu hướng tăng đàn, quy mô để phục vụ thực phẩm dịp tết; lượng giết mổ cao cũng kéo theo nguy cơ phát sinh, lây lan dịch bệnh trên đàn gia súc. Chính vì vậy, dù phải cố gắng duy trì đàn vật nuôi thì các hộ nông dân cũng không vì thế mà chủ quan, cần tuân thủ công tác tiêm phòng dịch bệnh định kỳ, nhất là bệnh lở mồm long móng, tụ huyết trùng, dịch tả...

Trước tình cảnh “tiến thoái lưỡng nan” của các hộ chăn nuôi lợn trên địa bàn thành phố nói chung và trong tỉnh nói riêng, thiết nghĩ cần sự vào cuộc tích cực hơn nữa của các cấp ủy, chính quyền từ thành phố đến địa phương trong công tác định hướng chăn nuôi có trọng tâm với cách thức lựa chọn con giống bản địa, chất lượng thịt cao mà thị hiếu người tiêu dùng đang ưa chuộng cũng như cách thức chăm sóc, phòng bệnh. Đặc biệt là có cơ chế, chính sách hỗ trợ, giúp đỡ nông hộ về nguồn vốn ưu đãi để tiếp tục duy trì và đầu tư tái đàn, góp phần thúc đẩy, duy trì ngành chăn nuôi của thành phố phát triển bền vững.