Phóng viên (PV): Nghị quyết số 112/NQ-CP của Chính phủ về đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến quản lý dân cư vừa ban hành có sự thay đổi lớn trong công tác quản lý dân cư, cụ thể vấn đề này ra sao, thưa đồng chí?

   Đại tá Bùi Gia Lượt:  Ngày 30/10/2017, Chính phủ ban hành Nghị quyết 112/NQ-CP về đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến quản lý dân cư thuộc chức năng của Bộ Công an. Theo Nghị quyết này, Chính phủ giao Bộ Công an nghiên cứu phương án quản lý cư trú thông qua mã số định danh thay vì sổ hộ khẩu. Trong đó nêu phương án đơn giản bãi bỏ một số thủ tục liên quan đến đăng ký thường trú và thủ tục về cấp, quản lý CMND.  Để thực hiện nội dung đổi mới của Nghị quyết trong lĩnh vực quản lý dân cư, Bộ Công an và các Bộ, ngành chức năng phải triển khai xây dựng thành công cơ sở DLQG về dân cư, tiến tới quản lý dân cư bằng công nghệ thông tin (mã số định danh cá nhân).

Tại Điều 2, Nghị quyết số 112/NQ-CP quy định: Giao Bộ Công an căn cứ nội dung, phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính được Chính phủ thông qua tại Điều 1 Nghị quyết này, trong phạm vi thẩm quyền chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan có liên quan chịu trách nhiệm sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc bãi bỏ thủ tục hành chính, giấy tờ công dân quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật để ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành phù hợp với thời điểm hoàn thành, vận hành của cơ sở DLQG về dân cư. Theo đó việc thực hiện các nội dung liên quan đến công tác cấp, quản lý CMND; đăng ký, quản lý cư trú theo tinh thần Nghị quyết 112/NQ-CP sẽ được đề xuất thực hiện khi cơ sở DLQG về dân cư và dự án sản xuất, cấp, quản lý căn cước công dân (CCCD) được hoàn thành và đi vào hoạt động. Dự án cơ sở DLQG về dân cư sẽ được triển khai thực hiện vào năm 2017 và dự kiến đến năm 2020 sẽ hoàn thành, còn dự án sản xuất, cấp, quản lý CCCD theo quy định của Luật Căn cước công dân phải triển khai thực hiện để tổ chức cấp thẻ CCCD trong toàn quốc từ ngày 01/01/2020. Hiện nay khi cơ sở DLQG về dân cư và dự án sản xuất, cấp, quản lý CCCD chưa hoàn thành và đi vào sử dụng thì công tác cấp, quản lý CMND và công tác đăng ký, quản lý cư trú vẫn thực hiện theo quy đinh của Luật Cư trú và Nghị định về CMND.

Trước khi cơ sở DLQG về dân cư được hoàn thiện và đi vào hoàn thành thì sổ hộ khẩu, CMND vẫn còn nguyên giá trị. Công tác đăng ký, quản lý cư trú, cấp CMND vẫn thực hiện bình thường.

Sau khi cơ sở DLQG về dân cư được hoàn thiện đi vào vận hành thì Bộ Công an sẽ đề xuất Chính phủ lộ trình cắt bỏ các thủ tục liên quan đến hộ khẩu, CMND theo Nghị quyết 112/NQ-CP.

Bộ Công an sẽ chủ trì phối hợp với các bộ, ngành để đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực đăng ký, quản lý cư trú, cấp, quản lý CMND, CMND sẽ dân dược thay thế bằng CCCD, việc quản Iý và khai thác thông tin dân cư sẽ được thông qua mã số định danh cá nhân thay thế cho việc xuất trình sổ hộ khẩu như hiện nay. 

PV: Đồng chí cho biết việc xây dựng cơ sở DLQG về dân cư có vị trí, vai trò như thế nào trong đời sống xã hội?

Đại tá Bùi Gia Lượt:  Cơ sở DLQG về dân cư là tập hợp thông tin cơ bản của tất cả công dân Việt Nam được chuẩn hóa, số hóa, lưu trữ, quản lý bằng cơ sở hạ tầng thông tin để phục vụ quản lý nhà nước và giao dịch của cơ quan, tổ chức, cá nhân; cơ sở DLQG về dân cư do Bộ Công an thống nhất, quản lý. Xác định vị trí, vai trò quan trọng của cơ sở DLQG về dân cư, ngày 26/11/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2083/QĐ-TTg về việc phê duyệt chủ trương đầu tư dự án cơ sở DLQG về dân cư và giao cho Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương khẩn trương tổ chức thực hiện để sớm đưa hệ thống vào khai thác, sử dụng. Để đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc, rút ngắn thời gian triển khai, tăng cường sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương và nâng cao trách nhiệm của công dân trong việc cung cấp thông tin dân cư, ngày 13/3/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 07/CT-TTg về việc tăng cường phối hợp triển khai xây dựng cơ sở DLQG về dân cư. Việc xây dựng cơ sở DLQG về dân cư có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong mọi mặt của đời sống xã hội:

Thứ nhất, thông qua việc tổ chức thu thập, cập nhật các thông tin cơ bản của công dân sẽ tạo lập nên một hệ cơ sở dữ liệu về dân cư tập trung, thống nhất từ Trung ương đến địa phương để dùng chung nhằm cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời thông tin dân cư phục vụ công tác quản lý nhà nước, hoạch định các chính sách phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an sinh xã hội.

Thứ hai, cơ sở DLQG về dân cư là căn cứ quan trọng để các cơ quan quản lý nhà nước nghiên cứu, đề xuất lộ trình đơn giản hóa TTHC, giảm giấy tờ công dân, khắc phục tình trạng người dân phải sử dụng nhiều giấy tờ cá nhân nhưng lại không đem lại hiệu quả trong công tác giải quyết TTHC. Việc tra cứu thông tin trong cơ sở dữ liệu khi giải quyết các TTHC sẽ thay thế cho việc phải xuất trình hoặc nộp bản sao có chứng thực các giấy tờ công dân khi thực hiện TTHC, rút ngắn thời gian xử lý, giảm chi phí và thời gian đi lại của nhân dân, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân.

Thứ ba, thông tin về dân cư được thu thập, cập nhật thường xuyên sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý dân cư, quản lý chắc biến động dân cư, quản lý các loại đối tượng, hỗ trợ công tác tra cứu, xác minh về nhân thân của công dân, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự, đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Thứ tư, cơ sở DLQG về dân cư được xây dựng với mục tiêu kết nối, chia sẻ thông tin về dân cư với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành của các ngành, lĩnh vực trên toàn quốc, làm tăng khả năng khai thác, cập nhật thông tin về dân cư, hạn chế tối đa sự trùng lặp thông tin, giảm chi phí đầu tư từ ngân sách nhà nước đối với hạ tầng công nghệ thông tin của các cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Đồng thời, cơ sở DLQG về dân cư ra đời cũng góp phần làm giảm khối lượng hồ sơ giấy tờ đang lưu trữ tại các cơ quan hành chính.

Như vậy, việc xây dựng cơ sở DLQG về dân cư là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, tạo nền tảng cho công tác quản lý hành chính nhà nước theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin vào giải quyết TTHC cho người dân, doanh nghiệp, nhằm đơn giản hóa TTHC, giảm giấy tờ công dân, giảm thời gian và chi phí giải quyết TTHC, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và góp phần phát triển Chính phủ điện tử. 
Sau khi hoàn thành việc xây dựng hệ thống cơ sở DLQG về dân cư, mỗi người dân được quyền được khai thác thông tin của mình trong cơ sở DLQG về dân cư để giải quyết TTHC và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp khác. Bên cạnh đó, để đảm bảo thông tin trong cơ sở DLQG về dân cư được cập nhật kịp thời, mỗi người dân cũng có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời các thông tin khi có sự thay đổi theo quy định.

PV: Theo Nghị quyết 112/NQ-CP thì người dân sẽ không còn dùng sổ hộ khẩu, CMND mà sử dụng mã số định danh cá nhân khi thực hiện các thủ tục liên quan đến cá nhân. Xin đồng chí nói rõ hơn về nội dung này?

Đại tá Bùi Gia Lượt: Khi cơ sở DLQG về dân cư được hoàn thành và đi vào hoạt động thì công tác quản lý dân cư sẽ được thực hiện bằng công nghệ thông tin. Ở đây là thay đổi quản lý, người dân sau này chỉ khai một lần đầu, từ đó về sau cơ quan quản lý nhà nước cập nhật thông tin cụ thể. Không có chuyện bỏ sổ hộ khẩu, về sau sẽ đề xuất bỏ sổ hộ khẩu giấy, còn Bộ Công an vẫn quản lý. Khi thu thập xong cơ sở DLQG về dân cư, đưa vào ứng dụng rồi thì mới bỏ sổ hộ khẩu giấy. Khi đó sẽ dùng số định danh cá nhân để thực hiện quản lý và giao dịch cho công dân. DLQG về dân cư là dữ liệu gốc cần phải hết sức chính xác, không có sai sót, chỉ cần sai một chữ là phải đối chiếu lại. Sắp tới Bộ Công an sẽ triển khai thu thập, cập nhật đầy đủ 15 thông tin của mỗi công dân trên cả nước, gồm: 1. Họ, chữ đệm và tên khai sinh; 2. Ngày, tháng, năm sinh; 3. Giới tính; 4. Nơi đăng ký khai sinh; 5. Quê quán; 6. Dân tộc; 7. Tôn giáo; 8. Quốc tịch; 9. Tình trạng hôn nhân; 10. Nơi thường trú; 11. Nơi ở hiện tại; 12. Nhóm máu; 13. Họ, chữ đệm và tên, sổ định danh cá nhân hoặc số CMND, quốc tịch của cha, mẹ, vợ, chồng hoặc người đại diện hợp pháp; 14. Họ, chữ đệm và tên, số định danh cá nhân hoặc số CMND của chủ hộ, quan hệ chủ hộ; 15. Ngày, tháng, năm chết hoặc mất tích.

Hiện nay công tác đăng ký, quản lý cư trú bao gồm nhiều nội dung: đăng ký thường trú, tạm trú, tạm vắng,...

Khi công dân có đủ điều kiện đăng ký thường trú thì được quyền yêu cầu cơ quan Công an làm thủ tục đăng ký và cấp sổ hộ khẩu.

Sổ hộ khẩu chỉ có giá trị xác định nơi thường trú công dân; sổ hộ khẩu và công tác đăng ký, quản lý cư trú là hoàn toàn khác nhau. Công tác công tác đăng ký, quản lý cư trú là công tác tạo điều kiện cho các biện pháp quản lý nhà nước để tiến hành quản lý con người đảm bảo ANTT, trong đó: sổ hộ khẩu chỉ là hình thức xác định công dân đó đã đăng ký hộ khẩu thường trú và sổ hộ khẩu có giá trị xác định nơi thường trú công dân. Chúng ta có thể đề xuất bỏ sổ hộ khẩu theo lộ trình nhưng không bỏ công tác đăng ký, quản lý cư trú.

Sau khi bỏ sổ hộ khẩu giấy thì sẽ tiến hành quản lý bằng mã số định danh cá nhân thông qua số định danh được ghi trên giấy khai sinh và thẻ CCCD. 

Phóng viên: Được biết, Công an Lai Châu đang khẩn trương triển khai Nghị quyết 112/NQ-CP, đồng chí cho biết việc triển khai trên địa bàn tỉnh sẽ gặp những khó khăn, vướng mắc gì? 

Đại tá Bùi Gia Lượt: Công an tỉnh được giao thường trực Ban Chỉ đạo tỉnh về triển khai Nghị quyết này. Chúng tôi xác định quá trình triển khai thực hiện sẽ gặp nhiều khó khăn cả về chủ quan và khách quan.

Lai Châu là tỉnh miền núi, biên giới, địa bàn vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn, trình độ dân trí còn thấp, do vậy sẽ gặp không ít khó khăn trong công tác tuyên truyền, phổ biến, triển khai thực hiện Nghị quyết 112/NQ-CP của Chính phủ

Hiện nay việc triển khai xây dựng cơ sở DLQG về dân cư chưa được thực hiện. Trang bị vật tư, phương tiện kỹ thuật thiết yếu chưa được lắp đặt theo đúng kế hoạch đề ra do thiếu nguồn vốn.

Đội ngũ cán bộ còn thiếu và yếu về công nghệ thông tin, kiến thức cơ bản về thu thập, cập nhật thông tin liên quan đến công tác quản lý dân cư và cơ sở DLQG về dân cư, nhất là ở cấp cơ sở.

PV: Công an tỉnh đã đề ra giải pháp gì để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong triển khai Nghị quyết 112/NQ-CP?

Đại tá Bùi Gia Lượt: Hiện nay, Công an tỉnh tham mưu cho ƯBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban ngành, UBND các cấp tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về Luật CCCD, các văn bản hướng dẫn thi hành và nội dung cơ bản của Chỉ thị số 07/CT-TTg; tinh thần Nghị quyết 112/NQ-CP của Chính phủ. Trong đó tập trung tuyên truyền, phổ biến giáo dục về mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc xây dựng cơ sở DLQG về dân cư; quyền và trách nhiệm của cơ quan tổ chức và cá nhân trong việc cung cấp, cập nhật và khai thác các thông tin về dân cư. Qua đó, tạo sự đồng thuận của các cấp, các ngành và sự ủng hộ, hưởng ứng tích cực của nhân dân trong quá trình triển khai, thực hiện Nghị quyết 112/NQ-CP của Chính phủ và triển khai cơ sở DLQG về dân cư.

Công an tỉnh sẽ chủ trì phối hợp với các đơn vị có liên quan tham mưu cho ƯBND tỉnh tổ chức hội nghị triển khai cơ sở DLQG về dân cư tại địa phương.

Phối hợp với chi nhánh Viettel tại Lai Châu tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ về cơ sở DLQG về dân cư, nghiệp vụ thu thập thông tin dân cư cho đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy và cán bộ chiến sỹ làm công tác thu thập, cập nhật thông tin dân cư, xây dựng, quản lý và khai thác cơ sở DLQG về dân cư.

Đề xuất triển khai lắp đặt hạ tầng kỹ thuật, đảm bảo nguồn nhân lực và các điều kiện cần thiết khắc phục xây dựng cơ sở DLQG về dân cư cũng như bố trí đội ngũ cán bộ có năng lực chuyên môn để xây dựng, quản lý và khai thác có hiệu quả cơ sở DLQG về dân cư.

Đặt quyết tâm cao, Công an tỉnh sẽ tập trung triển khai Nghị quyết đảm bảo tiến độ, kế hoạch đề ra.

PV: Xin cảm ơn đồng chí!