Được biết theo Nghị định 167 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ người nghèo về nhà ở cho phép người nghèo tại khu vực có rừng được khai thác gỗ để xóa nhà tạm, nhưng “Nghiêm cấm việc lợi dụng khai thác gỗ vào mục đích khác”. Tuy nhiên, những gì đang diễn ra ở xã Nậm Tăm (huyện Sìn Hồ) lại không hoàn toàn như vậy…

Gỗ được xẻ tự do.

Thời điểm này, dọc các con đường trong bản Nậm Lò (xã Nậm Tăm - một trong những xã nhiều rừng nhất của huyện Sìn Hồ) không ít gia đình đang dựng nhà mới mặc dù đã có nhà ở chắc chắn. Phần lớn những gia đình làm nhà trên ngoài làm nhà để ở còn nhằm mục đích bán cho người khác.Một người dân trong bản cho biết, hiện tại nhà sàn 3 – 4 gian gỗ được nhiều người mua giá từ 50 - 60 triệu đồng.

Số gỗ để làm một ngôi nhà.

Trong vai người mua gỗ làm nhà, chúng tôi vào bản Nậm Lò. Chỉ vào đống gỗ xẻ vuông vắn đỏ au, gồm khoảng 20 cột vuông 20cm, dài chừng 6m và chừng 200 chiếc phang dài 3m, ván lịa… chủ nhà phát giá 50 triệu đồng. Chủ nhà còn cho chúng tôi xem đống gỗ phía sau nhà được làm lán che gọn gàng. Gần chục bản gỗ ngoại cỡ, chiều ngang chừng 50cm, nếu trả giá hợp lý có thể bán ngay. Quan sát chúng tôi thấy gỗ không hề có dấu búa kiểm lâm, cạnh những đống gỗ lớn là một cưa máyloại 1,2m và một can xăng 5 lít, 1 chai dầu nhớt thải, sẵn sàng cho việc đi rừng chặt gỗ. Ông chủ nhà cũng nói luôn: “Gỗ không có giấy tờ, vừa xẻ trên rừng về mấy hôm nay nếu ưng ý thì anh tự lo khâu vận chuyển”.

Gỗ được tập kết ở bìa rừng.

Viện cớ đi tham khảo giá cả chúng tôi đi về cuối bản, theo những vệt gỗ còn hằn trên mặt đường nhẵn bóng, ngược lên rừng. Cũng không phải kỳ công leo dốc, lội suối, từ cuối bản, đi chừng 20 phút đã có thể thấy những đống gỗ to nhỏ đủ các kích cỡ. Gỗ đã được xẻ thành tấm vuông vắn kéo đi, vương vãi xung quanh là những phần thừa thẹo và cành lá còn chưa khô hẳn. Từ xa, vẫn nghe thấy tiếng máy cưa vọng lại. Tuy gỗ được kéo về xếp đầy gầm sàn nhà nhưng các hộ dân không đi giao bán mà người mua tự tìm đến vì nhu cầu làm nhà của người dân các bản tái định cư các xã: Nậm Hăn, Căn co, Nậm Mạ, Nậm Cha… về mua. Có thời điểm mỗi ngày khoảng 2 - 3 xe ôtô gỗ được chở đi nơi khác. Mỗi khi cán bộ kiểm lâm đến thì mọi việc đều im lìm, họ chỉ chờ cơ hội mới di chuyển.

Vào bản Nậm Lò đâu cũng có gỗ.

Hiện toàn bản Nậm Lò có 65 hộ, 350 nhân khẩu, 100% dân số là người dân tộc Dao, bản chưa có điện lưới quốc gia. Trưởng bản Tẩn Minh Đạch cho biết: “Nếu cấm bà con lấy gỗ thì bà con không biết lấy gì mà sống, ruộng có ít (cả bản hiện có 12ha, nếu chia bình quân mỗi hộ chưa đầy 0,2ha), nương đồi thì đã trồng cây cao su. Hiện tại trong bản có khoảng 40/65 hộ có cưa máy phục vụ cho việc lấy gỗ bán”. Chúng tôi đùa: “Thế cả bản làm lâm tặc à?”, anh chỉ cười và mời tôi uống nước.