Dẻo mèo – tên gọi được bà con trong xã đặt cho giống lúa có xuất xứ từ Trung Quốc và được đưa vào cấy đại trà tại cánh đồng của các bản. Vụ mùa năm 2018 gia đình ông Thào A Phừ (bản Hợp 1) tiếp tục thu hoạch thêm vụ lúa dẻo mèo thắng lợi khi 8.000m2 ruộng cho thu 4,5 tấn thóc. Số thóc đó không những gia đình ông đủ ăn cả năm mà còn để chăn nuôi  và bán một phần. Ông Phừ cho biết: Trước kia, khi chưa trồng giống lúa dẻo mèo thì năng suất lúa nhà tôi đạt rất thấp, có năm còn thiếu ăn. Nguyên nhân tôi cũng tìm hiểu là do hầu hết các giống lúa của gia đình đưa vào canh tác đều chịu lạnh kém và hay bị sâu bệnh. Đối với giống lúa dẻo mèo thì ngược lại. Bởi vậy, tôi mừng lắm vì bao năm mới tìm được giống lúa phù hợp với điều kiện khí hậu khắc nghiệt của địa phương.

Gia đình ông Gì A Mão (bản Hợp 2) cũng có 5 năm trồng giống lúa dẻo mèo trên diện tích 1ha ruộng. Theo lời ông, năng suất khá ổn định, khoảng 5,2 tấn/ha. Hằng năm, nhiều hộ trong bản, trong xã tìm đến nhà ông mua giống. Ông Mão chia sẻ: Mặc dù là giống lúa tẻ nhưng lúa dẻo mèo có nhiều đặc điểm giống lúa nếp như: thân cao, hạt thóc tròn, bông dài, dày hạt, cơm dẻo. Mấy năm trồng lúa này nhà mình không lo thiếu đói, thậm chí còn mở rộng diện tích chuồng nuôi lợn, cuộc sống khấm khá hơn.

Giống lúa dẻo mèo đượng bà con đưa vào sản xuất đại trà tại xã Dào San.

Xã Dào San có 225ha đất trồng lúa, trong đó 186ha trồng giống lúa dẻo mèo. Giống lúa này được bà con trong xã canh tác hơn 10 năm trở lại đây tại vùng có độ cao trên 1.000m so với mực nước biển, thời gian sinh trưởng gần 4 tháng, khả năng chịu lạnh tốt, sâu bệnh ít, năng suất đạt trên 5,1 tấn/ha. Đặc biệt giống lúa này cơm rất dẻo, ăn ngon được các thương lái mua với giá khá cao. Qua đó, tạo thêm động lực để các hộ nhân rộng diện tích, góp phần nâng tổng sản lượng lương thực của xã lên 8.214 tấn, lương thực bình quân đầu người đạt 365,5kg/năm 2018.

Ông Phàn A Long - Chủ tịch UBND xã Dào San cho biết: Với năng suất, chất lượng cao, hiện nay giống lúa dẻo mèo đang được bà con 15 bản của xã sản xuất. Đặc điểm nổi bật của giống lúa này là quá trình phát triển ít phải bón phân cũng như phun thuốc phòng trừ sâu bệnh hại. Điều này tạo nên vùng trồng lúa sạch của xã. Vụ mùa năm nay, xã vận động Nhân dân tiếp tục đưa giống lúa dẻo mèo vào cơ cấu giống giúp xã thực hiện hiệu quả chỉ tiêu về sản lượng lương thực bình quân đầu người trong xây dựng nông thôn mới.

Lúa dẻo mèo đã trở thành giống lúa địa phương không chỉ cho năng suất cao còn phù hợp với điều kiện khí hậu tại xã Dào San nói riêng, các xã vùng cao của huyện Phong Thổ nói chung. Thiết nghĩ, UBND và các ngành chuyên môn của huyện cần có sự hỗ trợ, định hướng cho nông dân mở rộng diện tích phù hợp cũng như nâng cao năng suất lúa.