Cuối năm 1952, sau thất bại trong chiến dịch quân sự tại Tây Bắc, thực dân Pháp tăng cường đàn áp phong trào cách mạng, truy lùng, ám sát cán bộ, tuyên truyền chiến tranh tâm lý. Bọn tề, phỉ, ngụy chờ thực dân Pháp quay lại sẽ ngóc đầu dậy chống phá cách mạng. Để có lực lượng vũ trang sắc bén làm nòng cốt trên mặt trận bảo vệ trật tự trị an, ngày 10/1/1953, Ban Cán sự Đảng tỉnh Lai Châu quyết định thành lập Ty Công an Lai Châu. Đây là sự kiện quan trọng đánh dấu sự hình thành và phát triển của lực lượng Công an Lai Châu sau này.

Lực lượng Công an tỉnh Lai Châu phối hợp tuần tra trên công trình Thủy điện Lai Châu.

Ngay từ những ngày đầu thành lập, quân số ít, phương tiện phục vụ công tác, chiến đấu thiếu thốn, song nhờ vận dụng các biện pháp nghiệp vụ khéo léo, linh hoạt, Công an Lai Châu đã phối hợp với các lực lượng chức năng tập trung phân hóa nội bộ các tổ chức phản động; tích cực tuyên truyền, vận động, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của Nhân dân kịp thời ngăn chặn âm mưu, hoạt động của bọn phản động; giữ vững an ninh trật tự trên địa bàn. 

Phát huy kết quả đạt được của những chiến công trên, Công an Lai Châu phối hợp với Bộ đội Trung đoàn 148 tiến đánh các cụm phỉ, bắt giữ 2.300 tên, thu 88 khẩu súng cùng nhiều quân trang, quân dụng khác; giải phóng hoàn toàn huyện Thuận Châu. Trong thời gian này, đã cùng quân, dân trong tỉnh tiến hành tấn công địch và giải phóng hoàn toàn thị trấn Lai Châu (12/1953).

Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, lực lượng Công an Lai Châu tích cực tham gia “chia lửa” với các lực lượng vũ trang tại chiến trường Điện Biên; sát cánh với bộ đội giải phóng nhiều vùng bị địch chiếm; giải phóng đến đâu, quản lý và giữ vững an ninh trật tự đến đó; vận động quần chúng Nhân dân tham gia bảo đảm an ninh trật tự (ANTT)… Bên cạnh đó, phối hợp tổ chức vây bắt các toán gián điệp, biệt kích xâm nhập, bảo vệ an toàn các cơ quan đầu não của Đảng, chính quyền, khu căn cứ du kích. Góp phần quan trọng, cùng với quân, dân cả nước làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Trong kháng chiến chống Mỹ, Công an Lai Châu đã làm tốt chức năng tham mưu cho Đảng, chính quyền, phát động phong trào quần chúng phát hiện, vây bắt gián điệp, biệt kích, kết hợp với chống chiến tranh tâm lý, chống chiến tranh phá hoại nhiều mặt của kẻ địch. Qua đó phát hiện 19 toán gián điệp, biệt kích, tiêu diệt và bắt sống gần 200 tên, thu hồi toàn bộ vũ khí, phương tiện hoạt động của chúng.

Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, đất nước hòa bình, thống nhất, lực lượng Công an Lai Châu tiếp tục cùng lực lượng vũ trang trong tỉnh tiến hành nhiệm vụ giữ vững chủ quyền an ninh biên giới quốc gia, bảo vệ vùng cao xung yếu, chống hoạt động gián điệp, phát hiện bóc gỡ một số tổ chức phản động, gây bạo loạn. Cũng trong thời gian này, chiến tranh biên giới xảy ra, Công an Lai Châu đã thành lập 34 đội công tác gồm 158 đồng chí tham gia củng cố hệ thống chính trị cơ sở tại các xã biên giới. Hướng dẫn Nhân dân ra khỏi vùng chiến sự và triển khai 1 Tiểu đoàn Cảnh sát cơ động lên huyện biên giới Phong Thổ phối hợp với bộ đội chiến đấu, đạp tan âm mưu xâm lược phá hoại của kẻ địch.

Chiến tranh biên giới kết thúc, Công an Lai Châu vừa phải đấu tranh với kiểu chiến tranh phá hoại nhiều mặt của các thế lực thù địch, vừa đấu tranh với các tổ chức gián điệp, phản động âm mưu gây bạo loạn lật đổ chính quyền cách mạng, hậu thuẫn cho địch từ bên ngoài đánh vào. Trong 10 năm (1976 - 1986), đã bóc gỡ 11 vụ hoạt động gián điệp; điều tra làm rõ nhiều vụ án hình sự nghiêm trọng làm thất bại kiểu chiến tranh phá hoại nhiều mặt góp phần đảm bảo trật tự an toàn xã hội, củng cố niềm tin của quần chúng Nhân dân. 

Thời kỳ đổi mới đất nước, lực lượng Công an Lai Châu tăng cường hàng vạn lượt CBCS xuống cơ sở; mở hàng trăm đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm; xây dựng và thực hiện có hiệu quả các phương án, kế hoạch bảo đảm ANTT trên 2 tuyến biên giới Việt - Trung, Việt - Lào; liên tục mở các cuộc vận động quần chúng Nhân dân không tin, không nghe, không làm theo luận điệu tuyên truyền của kẻ xấu; không để xảy ra các tình huống đột xuất, bất ngờ góp phần ổn định tình hình, phục vụ tốt cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

 Năm 2004, ngay sau khi Lai Châu chia tách và thành lập tỉnh, CBCS Công an Lai Châu tiếp tục ổn định tổ chức, khắc phục khó khăn nhanh chóng ổn định cuộc sống; đẩy mạnh phòng ngừa, đấu tranh, bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Từ 2004 đến nay, Công an tỉnh Lai Châu đã điều tra làm rõ gần 3.000 vụ phạm pháp hình sự, bắt trên 4.200 đối tượng, tỷ lệ điều tra khám phá án luôn đạt trên 90%, riêng trọng án đạt 100%; bắt gần 400 đối tượng truy nã, trong đó hơn 100 đối tượng nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm.

Trong cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy, CBCS Công an Lai Châu luôn nêu cao bản lĩnh chính trị, giỏi chuyên môn, tinh thông nghiệp vụ, không quản ngại khó khăn gian khổ, hy sinh, mưu trí, dũng cảm lập nhiều chiến công xuất sắc. Phát hiện và triệt phá gần 4.000 vụ, trong đó đã xác lập và triệt xóa hơn 500 chuyên án, xóa bỏ 300 tụ điểm, đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy; bắt giữ hơn 5.200 đối tượng; thu giữ 120kg hêrôin, gần 230kg thuốc phiện; 364.000 viên ma túy tổng hợp và nhiều phương tiện phạm tội khác.  

Đã phát hiện, xác minh làm rõ trên 1.800 vụ với trên 2.000 đối tượng vi phạm pháp luật về kinh tế, môi trường. Trong đó, khởi tố điều tra 76 vụ với 127 bị can, xử lý hành chính hơn 1.700 vụ với trên 1.800 đối tượng vi phạm; thu hàng trăm tỷ đồng nộp ngân sách Nhà nước. 

Công tác quản lý Nhà nước về trật tự an toàn xã hội, các đơn vị chức năng đã thực hiện tốt công tác quản lý cư trú trên địa bàn tỉnh; tiếp nhận và cấp mới, cấp đổi chứng minh Nhân dân cho trên 250.000 công dân. Triển khai có hiệu quả việc phát động toàn dân tham gia thu hồi vũ khí, vật liệu nổ tàng trữ và sử dụng trái phép, đã thu giữ trên 40.000 khẩu súng các loại và nhiều công cụ hỗ trợ khác. Chỉ đạo công tác tuyên truyền, kiểm tra về phòng cháy, chữa cháy; tổ chức tuyên truyền, triển khai kế hoạch cao điểm bảo đảm trật tự an toàn giao thông làm giảm đáng kể tình trạng tai nạn giao thông trên cả 3 tiêu chí (số vụ, số người chết, số người bị thương); chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ thực hiện tốt các phương án bảo vệ tuyệt đối an toàn các mục tiêu quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, an ninh - quốc phòng…; bảo vệ các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước lên thăm và làm việc tại tỉnh. Đồng thời quan tâm chỉ đạo thực hiện tốt các quy định của pháp luật về tạm giam, tạm giữ, thi hành án phạt tù, thực hiện tốt công tác đặc xá, giảm án cho phạm nhân…

Chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai thực hiện công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Đến nay toàn tỉnh có 38 mô hình về đảm bảo ANTT; trong đó tiêu biểu mô hình: “Quản lý giáo dục trẻ em làm trái pháp luật”, “Dòng họ tự quản”; “Gia đình người Mông văn hóa”, “Xã bản không có tội phạm về tệ nạn ma túy”, “Cụm liên kết giáp ranh về ANTT”, “Cụm liên kết về ANTT các xã giáp ranh”, “Cổng trường an toàn giao thông”.

Với thành tích xuất sắc của lực lượng Công an Lai Châu trong 65 năm qua đã vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng nhiều phần thưởng cao quý: 1 tập thể được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh; 10 lượt tập thể tặng thưởng Huân chương Quân công; 12 lượt tập thể tặng thưởng Huân chương Chiến công các hạng; 9 lượt tập thể được Chính phủ tặng Cờ thi đua xuất sắc; 46 lượt tập thể được Bộ Công an tặng Cờ thi đua xuất sắc; 4 tập thể và 4 cá nhân được tuyên dương danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân và hàng trăm tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân chương Quân công, Chiến công các hạng và hàng ngàn lượt tập thể, cá nhân được tặng Bằng khen, Giấy khen.

Phát huy truyền thống vẻ vang 65 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng Công an tỉnh quyết tâm giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh trong mọi tình huống, tiếp tục đổi mới toàn diện và nâng cao chất lượng, hiệu quả các mặt công tác công an, trong đó tập trung thực hiện có hiệu quả một số nhiệm vụ trọng tâm: tăng cường xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng trong sạch, vững mạnh, triển khai thực hiện nghiêm túc cuộc vận động “Xây dựng phong cách người Công an Nhân dân bản lĩnh, nhân văn, vì Nhân dân phục vụ” xứng đáng là lực lượng nòng cốt, xung kích trong sự nghiệp bảo vệ ANTT; phục vụ hiệu quả sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.