Văn hóa
Cây lanh trong đời sống dân tộc Mông
Kim Oanh
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ năm, 07/10/2010 14:47
lc-icon - (BLC) - Không chỉ múa đẹp hát hay mà phụ nữ dân tộc Mông còn khéo léo tạo nên chiếc váy xòe làm say đắm lòng người từ cây lanh.
Phụ nữ dân tộc Mông trắng ở xã Phìn Hồ (huyện Sìn Hồ) phơi lanh.

Trước đây khi ngô trên nương đã cao bằng đầu gối, lúa dưới ruộng đã cấy xong, người Mông chuyển sang cày, bừa cho đất tơi xốp rồi gieo hạt lanh.

Làm xong cỏ ngô thì vườn lanh đã xanh. Khoảng ba, bốn tháng, lanh cao bằng đầu người, khi cây to bằng đầu đũa, chưa kịp phát tán cành là thu hoạch được. Khi thu hoạch những cây to hơn sẽ được giữ lại để phát cành, tỏa tán rồi ra hoa, kết quả, giữ lại làm giống cho mùa sau. Gặt xong, lanh được chuyển về nhà để tiện cho việc phơi và tránh trời mưa làm hỏng lanh. Khi phơi người ta nâng bó lanh lên cao rồi làm động tác xoay thật nhẹ lúc thả cuống tạo dáng như tấm váy xòe.
Vào các buổi tối khi công việc đã xong người Mông mang lanh ra tước. Vừa tước họ vừa kể cho nhau câu chuyện về cây lanh, chuyện kể rằng:
Ngày xửa ngày xưa, tiên nữ con gái út của Ngọc Hoàng đã đến tuổi cập kê, nhưng nàng bị vua cha cấm cung không cho giao du với bất kỳ ai, trong khi các chị thì vui đùa ríu rít rồi bay đi khắp xứ rong chơi đến tối mịt mới về. Hàng ngày ngồi buồn, tiên nữ ra bậu cửa ngắm nhìn trần gian, bỗng thấy một chàng ngư sinh thân hình lực lưỡng, nhưng ăn mặc rách rưới cứ tha thẩn bên bờ biển. Thừa lúc vua cha vắng nhà, tiên nữ liền bay xuống trần gian. Hai người vừa trông thấy nhau đã quyến luyến không rời.
Chàng ngư sinh chính là con trai của Long Vương. Về đến nhà, không thấy con gái út đâu, Ngọc Hoàng nổi giận sai quân đi tìm. Sợ quá 2 người liền chạy về phương trời Tây.
Khi trời yên bể lặng, hai người tính kế sinh nhai. Trong khi tiên nữ trở về trời lấy các giống loài thì ngư sinh đã kịp lùa chân tạo ra những cánh đồng bằng phẳng phì nhiêu. Về trời, Tiên nữ mới với tay lấy bao hạt màng (hay còn gọi là hạt lanh của người Mông ngày nay) thì Ngọc Hoàng phát hiện, liền túm tay con gái kéo lại. Lúc giằng co, những hạt lanh trong bao bị đổ vãi xuống hạ giới. Thế là từ đó người Mông giữ được giống lanh cho đến ngày nay.
Để sợi lanh đều nhau thì khi tước lanh người Mông thường chia từ gốc đến ngọn ước chừng một phần tư rồi bẻ cây lanh, sau đó tước lấy sợi cho đều tùy cây lanh to hay nhỏ rồi luồn ngón tay tước về phía ngọn trước (khi tước luôn nhớ để cho sợi lanh trôi trên móng tay để khỏi bị cắt vào da thịt).
Tước xong phần ngọn mới tước đến phần gốc. Từng sợi lanh được hợp lại thành từng đọn (bó). Những đọn lanh được cho vào cối giã vừa mềm, vừa săn. Sau khi giã xong sợi lanh sẽ được kết lại với nhau. Từ đây ta thấy đi đâu hay ngồi chỗ nào phụ nữ Mông thường mang bên mình một đọn lanh rồi rút từng sợi ra nối, phần đã nối được quấn trên mu bàn tay, rồi được xe lại bằng guồng. Sau khi xe xong người ta cho vào chảo đun sủi lăn tăn, sợi lanh được vớt ra và ngâm với nước vôi trắng, rồi mới thành sợi dệt vải.
Từ hạt giống lanh để trở thành tấm vải với hoa văn đặc sắc không bị hòa lẫn phải đổ biết bao là mồ hôi và sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Mông.
Bộ quần áo bằng vải lanh không chỉ được mặc trong các dịp lễ tết mà còn là bộ quần áo khi lên nương xuống ruộng. Người Mông có câu “Gái đẹp mà không biết làm lanh cũng xấu. Gái xinh không biết cầm kim cũng hư”.
Ngày nay khi sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc đã có sự giao hòa, nhưng vải lanh vẫn chiếm vị trí rất quan trọng trong đời sống của người dân tộc Mông. Cả núi non, sông suối, lẫn vũ trụ bao la dưới bàn tay diệu kỳ của người phụ nữ Mông trên tấm vải lanh đã hòa vào nhau tạo thành bức tranh kỳ ảo của thiên nhiên.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Chương trình Famtrip “Khám phá Lai Châu”
Chương trình Famtrip “Khám phá Lai Châu”
Văn hóa
13/11/2025 17:57
Từ ngày 11-13/11, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu phối hợp với Sở Du lịch Hà Nội tổ chức Đoàn Famtrip tham quan, khảo sát và trải nghiệm thực tế tại một số điểm du lịch trên địa bàn tỉnh với chủ đề “Khám phá Lai Châu”.
Thu Lũm bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc
Thu Lũm bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc
Văn hóa
12/11/2025 20:55
Thời gian qua, song song với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, xã Thu Lũm luôn chú trọng thực hiện công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hoá các dân tộc. Xã coi đây là nền tảng, động lực để vùng biên phát triển toàn diện, mang lại cho nhân dân cuộc sống mới no ấm, hạnh phúc, tiến bộ.
Than Uyên nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân
Than Uyên nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân
Văn hóa
31/10/2025 23:23
Quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá truyền thống; tổ chức các lễ hội, sự kiện văn hoá - du lịch; đẩy lùi các tệ nạn xã hội, hủ tục lạc hậu - là những giải pháp trọng tâm mà xã Than Uyên đang tích cực triển khai thực hiện. Qua đó nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, góp phần vào sự phát triển toàn diện của địa phương.
Xã Sìn Hồ: xây dựng đời sống văn minh, tiến bộ
Xã Sìn Hồ: xây dựng đời sống văn minh, tiến bộ
Văn hóa
30/10/2025 15:14
Thời gian qua, xã Sìn Hồ triển khai nhiều giải pháp xây dựng đời sống văn minh, xóa bỏ hủ tục, tập quán lạc hậu. Nhờ đó, đời sống của nhân dân nâng lên; các phong trào văn hóa, thể thao được đẩy mạnh; cảnh quan môi trường sạch, đẹp; diện mạo nông thôn thay đổi.
Khai thác tiềm năng du lịch thể thao mạo hiểm
Khai thác tiềm năng du lịch thể thao mạo hiểm
Văn hóa
28/10/2025 08:17
Lai Châu - vùng đất biên cương Tây Bắc không chỉ được biết đến với thiên nhiên hùng vĩ, văn hóa đa sắc màu còn đang là điểm đến hấp dẫn của thể thao mạo hiểm. Với lợi thế về địa hình núi cao, rừng nguyên sinh và nhiều thác nước kỳ vĩ, Lai Châu hội tụ đầy đủ điều kiện phát triển loại hình du lịch đang là xu hướng của giới trẻ và du khách ưa trải nghiệm.
Lễ hội “Kin Khảu Mảu” năm 2025
Lễ hội “Kin Khảu Mảu” năm 2025
Văn hóa
25/10/2025 15:12
Ngày 25/10, tại bản Cáp Na 1, UBDN xã Mường Kim tổ chức lễ hội Kin Khảu Mảu (mừng cốm mới) năm 2025. Dự lễ hội có đồng chí Tống Thanh Hải - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh; lãnh đạo Công ty Cổ phần Cốm Việt Nam; lãnh đạo các xã: Than Uyên, Mường Than (Lai Châu), xã Mường Chiên (Sơn La); lãnh đạo Đảng uỷ, HĐND, UBND, Uỷ ban MTTQ, các phòng, ban chuyên môn xã Mường Kim và đông đảo nhân dân và du khách.
Nhịp sống mới nơi rẻo cao
Nhịp sống mới nơi rẻo cao
Văn hóa
23/10/2025 22:34
Xã Hồng Thu có địa hình phức tạp, dân cư thưa thớt; nhiều bản chưa có đường giao thông, điện lưới quốc gia; đặc biệt, trước đây còn tồn tại các hủ tục, tập quán lạc hậu, ảnh hưởng đến cuộc sống bà con. Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhiều hủ tục dần được xóa bỏ, đời sống văn hóa mới từng bước hình thành, mang lại diện mạo mới cho xã.
Lễ hội “Kin Lẩu Khẩu Mẩu”
Lễ hội “Kin Lẩu Khẩu Mẩu”
Văn hóa
20/10/2025 08:49
Ngày 19/10, UBND xã Phong Thổ tổ chức Lễ hội “Kin Lẩu Khẩu Mẩu" năm 2025, nhằm tôn vinh nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Thái, tri ân tổ tiên, trời đất và cầu chúc cho cuộc sống no ấm, hạnh phúc.
Giữ gìn bản sắc văn hoá trong trường học
Giữ gìn bản sắc văn hoá trong trường học
Văn hóa
19/10/2025 17:06
Những năm qua, cùng với dành trọn tâm huyết cho công tác chăm sóc, nuôi dạy trẻ, giáo viên Trường Mầm non Phìn Hồ (xã Hồng Thu) luôn nỗ lực làm tốt công tác giữ gìn nét đẹp truyền thống của các dân tộc. Qua đó, góp phần thực hiện tốt Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 17/2/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3099 ngày 21/11/2025
Báo Lai Châu Số 3098 ngày 20/11/2025
Báo Lai Châu Số 3097 ngày 19/11/2025
Báo Lai Châu Số 3096 ngày 17/11/2025
Báo Lai Châu Số 3095 ngày 14/11/2025
Báo Lai Châu Số 3094 ngày 13/11/2025
Báo Lai Châu Số 3093 ngày 12/11/2025
Báo Lai Châu Số 3092 ngày 10/11/2025
Báo Lai Châu Số 3091 ngày 07/11/2025
Báo Lai Châu Số 3090 ngày 06/11/2025