Văn hóa
Cây lanh trong đời sống dân tộc Mông
Kim Oanh
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ năm, 07/10/2010 14:47
lc-icon - (BLC) - Không chỉ múa đẹp hát hay mà phụ nữ dân tộc Mông còn khéo léo tạo nên chiếc váy xòe làm say đắm lòng người từ cây lanh.
Phụ nữ dân tộc Mông trắng ở xã Phìn Hồ (huyện Sìn Hồ) phơi lanh.

Trước đây khi ngô trên nương đã cao bằng đầu gối, lúa dưới ruộng đã cấy xong, người Mông chuyển sang cày, bừa cho đất tơi xốp rồi gieo hạt lanh.

Làm xong cỏ ngô thì vườn lanh đã xanh. Khoảng ba, bốn tháng, lanh cao bằng đầu người, khi cây to bằng đầu đũa, chưa kịp phát tán cành là thu hoạch được. Khi thu hoạch những cây to hơn sẽ được giữ lại để phát cành, tỏa tán rồi ra hoa, kết quả, giữ lại làm giống cho mùa sau. Gặt xong, lanh được chuyển về nhà để tiện cho việc phơi và tránh trời mưa làm hỏng lanh. Khi phơi người ta nâng bó lanh lên cao rồi làm động tác xoay thật nhẹ lúc thả cuống tạo dáng như tấm váy xòe.
Vào các buổi tối khi công việc đã xong người Mông mang lanh ra tước. Vừa tước họ vừa kể cho nhau câu chuyện về cây lanh, chuyện kể rằng:
Ngày xửa ngày xưa, tiên nữ con gái út của Ngọc Hoàng đã đến tuổi cập kê, nhưng nàng bị vua cha cấm cung không cho giao du với bất kỳ ai, trong khi các chị thì vui đùa ríu rít rồi bay đi khắp xứ rong chơi đến tối mịt mới về. Hàng ngày ngồi buồn, tiên nữ ra bậu cửa ngắm nhìn trần gian, bỗng thấy một chàng ngư sinh thân hình lực lưỡng, nhưng ăn mặc rách rưới cứ tha thẩn bên bờ biển. Thừa lúc vua cha vắng nhà, tiên nữ liền bay xuống trần gian. Hai người vừa trông thấy nhau đã quyến luyến không rời.
Chàng ngư sinh chính là con trai của Long Vương. Về đến nhà, không thấy con gái út đâu, Ngọc Hoàng nổi giận sai quân đi tìm. Sợ quá 2 người liền chạy về phương trời Tây.
Khi trời yên bể lặng, hai người tính kế sinh nhai. Trong khi tiên nữ trở về trời lấy các giống loài thì ngư sinh đã kịp lùa chân tạo ra những cánh đồng bằng phẳng phì nhiêu. Về trời, Tiên nữ mới với tay lấy bao hạt màng (hay còn gọi là hạt lanh của người Mông ngày nay) thì Ngọc Hoàng phát hiện, liền túm tay con gái kéo lại. Lúc giằng co, những hạt lanh trong bao bị đổ vãi xuống hạ giới. Thế là từ đó người Mông giữ được giống lanh cho đến ngày nay.
Để sợi lanh đều nhau thì khi tước lanh người Mông thường chia từ gốc đến ngọn ước chừng một phần tư rồi bẻ cây lanh, sau đó tước lấy sợi cho đều tùy cây lanh to hay nhỏ rồi luồn ngón tay tước về phía ngọn trước (khi tước luôn nhớ để cho sợi lanh trôi trên móng tay để khỏi bị cắt vào da thịt).
Tước xong phần ngọn mới tước đến phần gốc. Từng sợi lanh được hợp lại thành từng đọn (bó). Những đọn lanh được cho vào cối giã vừa mềm, vừa săn. Sau khi giã xong sợi lanh sẽ được kết lại với nhau. Từ đây ta thấy đi đâu hay ngồi chỗ nào phụ nữ Mông thường mang bên mình một đọn lanh rồi rút từng sợi ra nối, phần đã nối được quấn trên mu bàn tay, rồi được xe lại bằng guồng. Sau khi xe xong người ta cho vào chảo đun sủi lăn tăn, sợi lanh được vớt ra và ngâm với nước vôi trắng, rồi mới thành sợi dệt vải.
Từ hạt giống lanh để trở thành tấm vải với hoa văn đặc sắc không bị hòa lẫn phải đổ biết bao là mồ hôi và sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Mông.
Bộ quần áo bằng vải lanh không chỉ được mặc trong các dịp lễ tết mà còn là bộ quần áo khi lên nương xuống ruộng. Người Mông có câu “Gái đẹp mà không biết làm lanh cũng xấu. Gái xinh không biết cầm kim cũng hư”.
Ngày nay khi sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc đã có sự giao hòa, nhưng vải lanh vẫn chiếm vị trí rất quan trọng trong đời sống của người dân tộc Mông. Cả núi non, sông suối, lẫn vũ trụ bao la dưới bàn tay diệu kỳ của người phụ nữ Mông trên tấm vải lanh đã hòa vào nhau tạo thành bức tranh kỳ ảo của thiên nhiên.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Lai Châu đẩy mạnh phát triển du lịch thông minh
Lai Châu đẩy mạnh phát triển du lịch thông minh
Du lịch
13/10/2025 22:46
Những năm gần đây, tỉnh Lai Châu đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực du lịch, thể hiện qua việc ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và chính sách thiết thực nhằm khuyến khích, thu hút đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, đặc biệt, ưu tiên ứng dụng công nghệ số vào hoạt động du lịch - dịch vụ. Nhờ những bước đi đồng bộ và đúng hướng, du lịch Lai Châu đang ghi nhận chuyển biến tích cực với lượng khách đến tham quan, trải nghiệm ngày một tăng, khẳng định sức hút ngày càng lớn của địa phương trên bản đồ du lịch Tây Bắc nói riêng và cả nước nói chung.
Giữ gìn nghề truyền thống đan lát
Giữ gìn nghề truyền thống đan lát
Văn hóa
12/10/2025 14:35
Trong số các nghề truyền thống được lưu truyền, giữ gìn của người Khơ Mú có nghề đan lát. Hình ảnh bên chái nhà, góc sân, đàn ông, đàn bà cười, nói ngồi đan những chiếc gùi, mâm, rổ, nong… đã trở nên quen thuộc trong cuộc sống hằng ngày của bà con.
Lai Châu bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc Thái
Lai Châu bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc Thái
Văn hóa
11/10/2025 07:37
Trong bức tranh đa sắc màu văn hóa của 20 dân tộc ở Lai Châu, dân tộc Thái có dân cư đông nhất (chiếm trên 31% dân số toàn tỉnh); có lịch sử lâu đời với kho tàng phong tục, tập quán, lễ hội, trang phục, văn nghệ, ẩm thực, trò chơi dân gian phong phú. Chính vì vậy, đồng bào người Thái luôn tự hào và nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trước những biến đổi của đời sống hiện đại.
Giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc Mông
Giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc Mông
Văn hóa
07/10/2025 22:39
Dân tộc Mông ở xã Sin Suối Hồ còn lưu giữ nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống, có thể kể đến như trang phục, trò chơi dân gian, nghi lễ, tập quán…, đến nay, các nét đẹp đó vẫn được duy trì, phát huy. Đó là kết quả từ những cách làm hiệu quả, kịp thời của cấp ủy, chính quyền xã và sự đồng thuận của Nhân dân.
Vui tết Trung thu
Vui tết Trung thu
Văn hóa
07/10/2025 11:12
Tối 6/10, Nhóm Cháo từ thiện Lai Châu phối hợp cùng Hội Chữ thập đỏ tỉnh, Chi đoàn Phòng Quản lý xuất nhập cảnh (Công an tỉnh); Chi đoàn Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh; Trường Phổ thông DTBT Tiểu học và THCS Nùng Nàng và các mạnh thường quân tổ chức chương trình “Vui Tết Trung thu năm 2025 ” cho gần 700 học sinh Trường Phổ thông DTBT Tiểu học và THCS Nùng Nàng.
Nơi chắp cánh đam mê sáng tạo
Nơi chắp cánh đam mê sáng tạo
Văn hóa
26/09/2025 09:17
Câu lạc bộ (CLB) khâu, thêu “Nắng” Trường Tiểu học và Trung học cơ sở (TH&THCS) Sùng Phài (phường Đoàn Kết) là 1 trong 40 câu lạc bộ giữ gìn bản sắc dân tộc theo Quyết định số 1405/KH-SGDĐT ngày 4/7/2022 của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Đến nay, CLB đã góp phần phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc gắn với phát triển du lịch tại địa phương, là nơi chắp cánh đam mê sáng tạo cho học sinh.
Chương trình văn nghệ “Bài ca Đại đoàn kết”
Chương trình văn nghệ “Bài ca Đại đoàn kết”
Văn hóa
24/09/2025 10:18
Tối 23/9, tại Trung tâm Hội nghị - Văn hóa phường Đoàn Kết, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam phường Đoàn Kết và phường Tân Phong tổ chức chương trình văn nghệ với chủ đề “Bài ca Đại đoàn kết” chào mừng Đại hội Đại biểu MTTQ Việt Nam phường Tân Phong, phường Đoàn Kết lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Làn điệu dân ca, dân vũ ngân vang trên rẻo cao
Làn điệu dân ca, dân vũ ngân vang trên rẻo cao
Văn hóa
24/09/2025 08:22
Tại tỉnh Lai Châu, nơi có hơn 20 dân tộc cùng sinh sống, kho tàng dân ca, dân vũ là sợi dây gắn kết cộng đồng, đồng thời là “hồn cốt” của núi rừng Tây Bắc. Nhiều xã, bản không chỉ lớp người cao tuổi mà thế hệ trẻ đang trở thành hạt nhân giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, để những làn điệu dân ca, dân vũ mãi ngân vang trên rẻo cao.
Nghị quyết 15-Bước đột phá xây dựng nếp sống mới ở Lai Châu
Nghị quyết 15-Bước đột phá xây dựng nếp sống mới ở Lai Châu
Văn hóa
18/09/2025 06:33
Nghị quyết số 15-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Lai Châu về xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh giai đoạn 2024 – 2030 là một dấu mốc quan trọng trong công tác xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Đây là quyết tâm chính trị lớn nhằm khắc phục những rào cản phát triển, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành vi của nhân dân, xây dựng nếp sống tiến bộ, phù hợp với yêu cầu hội nhập và phát triển.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3086 ngày 30/10/2025
Báo Lai Châu Số 3085 ngày 29/10/2025
Báo Lai Châu Số 3084 ngày 27/10/2025
Báo Lai Châu Số 3083 ngày 24/10/2025
Báo Lai Châu Số 3082 ngày 23/10/2025
Báo Lai Châu Số 3081 ngày 22/10/2025
Báo Lai Châu Số 3080 ngày 20/10/2025
Báo Lai Châu Số 3079 ngày 17/10/2025
Báo Lai Châu Số 3078 ngày 16/10/2025
Báo Lai Châu Số 3077 ngày 15/10/2025