Văn hóa
Cây lanh trong đời sống dân tộc Mông
Kim Oanh
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ năm, 07/10/2010 14:47
lc-icon - (BLC) - Không chỉ múa đẹp hát hay mà phụ nữ dân tộc Mông còn khéo léo tạo nên chiếc váy xòe làm say đắm lòng người từ cây lanh.
Phụ nữ dân tộc Mông trắng ở xã Phìn Hồ (huyện Sìn Hồ) phơi lanh.

Trước đây khi ngô trên nương đã cao bằng đầu gối, lúa dưới ruộng đã cấy xong, người Mông chuyển sang cày, bừa cho đất tơi xốp rồi gieo hạt lanh.

Làm xong cỏ ngô thì vườn lanh đã xanh. Khoảng ba, bốn tháng, lanh cao bằng đầu người, khi cây to bằng đầu đũa, chưa kịp phát tán cành là thu hoạch được. Khi thu hoạch những cây to hơn sẽ được giữ lại để phát cành, tỏa tán rồi ra hoa, kết quả, giữ lại làm giống cho mùa sau. Gặt xong, lanh được chuyển về nhà để tiện cho việc phơi và tránh trời mưa làm hỏng lanh. Khi phơi người ta nâng bó lanh lên cao rồi làm động tác xoay thật nhẹ lúc thả cuống tạo dáng như tấm váy xòe.
Vào các buổi tối khi công việc đã xong người Mông mang lanh ra tước. Vừa tước họ vừa kể cho nhau câu chuyện về cây lanh, chuyện kể rằng:
Ngày xửa ngày xưa, tiên nữ con gái út của Ngọc Hoàng đã đến tuổi cập kê, nhưng nàng bị vua cha cấm cung không cho giao du với bất kỳ ai, trong khi các chị thì vui đùa ríu rít rồi bay đi khắp xứ rong chơi đến tối mịt mới về. Hàng ngày ngồi buồn, tiên nữ ra bậu cửa ngắm nhìn trần gian, bỗng thấy một chàng ngư sinh thân hình lực lưỡng, nhưng ăn mặc rách rưới cứ tha thẩn bên bờ biển. Thừa lúc vua cha vắng nhà, tiên nữ liền bay xuống trần gian. Hai người vừa trông thấy nhau đã quyến luyến không rời.
Chàng ngư sinh chính là con trai của Long Vương. Về đến nhà, không thấy con gái út đâu, Ngọc Hoàng nổi giận sai quân đi tìm. Sợ quá 2 người liền chạy về phương trời Tây.
Khi trời yên bể lặng, hai người tính kế sinh nhai. Trong khi tiên nữ trở về trời lấy các giống loài thì ngư sinh đã kịp lùa chân tạo ra những cánh đồng bằng phẳng phì nhiêu. Về trời, Tiên nữ mới với tay lấy bao hạt màng (hay còn gọi là hạt lanh của người Mông ngày nay) thì Ngọc Hoàng phát hiện, liền túm tay con gái kéo lại. Lúc giằng co, những hạt lanh trong bao bị đổ vãi xuống hạ giới. Thế là từ đó người Mông giữ được giống lanh cho đến ngày nay.
Để sợi lanh đều nhau thì khi tước lanh người Mông thường chia từ gốc đến ngọn ước chừng một phần tư rồi bẻ cây lanh, sau đó tước lấy sợi cho đều tùy cây lanh to hay nhỏ rồi luồn ngón tay tước về phía ngọn trước (khi tước luôn nhớ để cho sợi lanh trôi trên móng tay để khỏi bị cắt vào da thịt).
Tước xong phần ngọn mới tước đến phần gốc. Từng sợi lanh được hợp lại thành từng đọn (bó). Những đọn lanh được cho vào cối giã vừa mềm, vừa săn. Sau khi giã xong sợi lanh sẽ được kết lại với nhau. Từ đây ta thấy đi đâu hay ngồi chỗ nào phụ nữ Mông thường mang bên mình một đọn lanh rồi rút từng sợi ra nối, phần đã nối được quấn trên mu bàn tay, rồi được xe lại bằng guồng. Sau khi xe xong người ta cho vào chảo đun sủi lăn tăn, sợi lanh được vớt ra và ngâm với nước vôi trắng, rồi mới thành sợi dệt vải.
Từ hạt giống lanh để trở thành tấm vải với hoa văn đặc sắc không bị hòa lẫn phải đổ biết bao là mồ hôi và sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Mông.
Bộ quần áo bằng vải lanh không chỉ được mặc trong các dịp lễ tết mà còn là bộ quần áo khi lên nương xuống ruộng. Người Mông có câu “Gái đẹp mà không biết làm lanh cũng xấu. Gái xinh không biết cầm kim cũng hư”.
Ngày nay khi sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc đã có sự giao hòa, nhưng vải lanh vẫn chiếm vị trí rất quan trọng trong đời sống của người dân tộc Mông. Cả núi non, sông suối, lẫn vũ trụ bao la dưới bàn tay diệu kỳ của người phụ nữ Mông trên tấm vải lanh đã hòa vào nhau tạo thành bức tranh kỳ ảo của thiên nhiên.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Lễ hội đua ngựa xã Tả Lèng lần thứ I, năm 2025
Lễ hội đua ngựa xã Tả Lèng lần thứ I, năm 2025
Xã Hội
06/12/2025 13:17
Sáng 6/12, UBND xã Tả Lèng tổ chức khai mạc Lễ hội đua ngựa lần thứ I, năm 2025 với chủ đề “Vó ngựa trên PuTaLeng”. Đây là sự kiện văn hóa mang ý nghĩa đặc biệt, nhằm tôn vinh giá trị truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn, đồng thời, giới thiệu con người, bản sắc và các sản phẩm đặc trưng của xã Tả Lèng đến với nhân dân và du khách trong, ngoài tỉnh.
Bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc
Bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc
Văn hóa
01/12/2025 23:40
Nếu như cộng đồng dân cư là nơi bảo tồn, duy trì nét đẹp truyền thống, thì các trường học là nơi giáo dục thế hệ trẻ không quên cội nguồn. Thời gian qua, xã Tủa Sín Chải định hướng cho các nhà trường tích hợp đưa văn hóa truyền thống vào môi trường học đường để giảng dạy. Nhờ vậy, giúp các em học sinh hiểu và thêm yêu văn hóa truyền thống dân tộc.
Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu 2025: Rực rỡ sắc màu vùng cao
Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu 2025: Rực rỡ sắc màu vùng cao
Văn hóa
30/11/2025 18:24
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra từ ngày 28 - 30/11 là sự kiện quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa và con người Lai Châu tới du khách trong và ngoài nước. Tuần lễ mang đến những trải nghiệm đặc sắc: không gian văn hóa các dân tộc, lễ hội truyền thống, ẩm thực vùng cao, cùng những hành trình khám phá cung đường Lai Châu.
Sắc màu thổ cẩm qua bàn tay phụ nữ miền sơn cước Lai Châu
Sắc màu thổ cẩm qua bàn tay phụ nữ miền sơn cước Lai Châu
Văn hóa
29/11/2025 22:35
Trong không gian rực rỡ của Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2025, có một không gian thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh tham quan, thưởng thức và trầm trồ ngợi khen. Đó là không gian trình diễn nghề dệt, thêu, may thổ cẩm độc đáo của phụ nữ dân tộc Lự, Dao, Hà Nhì. Giữa vòng xòe mềm mại của đồng bào các dân tộc và du khách, những người phụ nữ trong trang phục dân tộc ngồi bên khung cửi, khung thêu, tạo nên nhịp điệu lao động vừa quen thuộc, vừa quyến rũ của miền sơn cước.
Trưng bày không gian văn hoá của 13 dân tộc
Trưng bày không gian văn hoá của 13 dân tộc
Văn hóa
29/11/2025 22:08
Nằm trong chuỗi các hoạt động của Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu và Giải marathon lần thứ II, năm 2025, tại trung tâm Quảng trường Nhân dân tỉnh đã diễn ra một hoạt động đặc biệt, mang đậm nét văn hoá truyền thống của các dân tộc thiểu số Lai Châu. Đó chính là không gian văn hoá của 13 dân tộc anh em.
Lai Châu điểm đến an toàn, thân thiện và đầy tiềm năng khám phá
Lai Châu điểm đến an toàn, thân thiện và đầy tiềm năng khám phá
Văn hóa
29/11/2025 15:41
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra trong 3 ngày từ 28/11 - 30/11/2025 với nhiều hoạt động, trải nghiệm hấp dẫn như: giải Marathon Lai Châu, các không gian trưng bày, giới thiệu, quảng bá du lịch, văn hóa các dân tộc, sản phẩm ocop và nông sản tiêu biểu của tỉnh Lai Châu....Tuần lễ thu hút nhiều du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm, đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đã đến với Lai Châu khảo sát và xây dựng các tuyến, tour du lịch mới. Sau đây là một số ý kiến của du khách tại ngày hội.
Rực rỡ sắc màu Tây Bắc trong gần 200 tác phẩm ảnh nghệ thuật
Rực rỡ sắc màu Tây Bắc trong gần 200 tác phẩm ảnh nghệ thuật
Văn hóa
29/11/2025 13:48
Triển lãm ảnh đẹp du lịch là một điểm nhấn trong khuôn khổ các hoạt động của Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra từ ngày 28 - 30/11 tại Quảng trường Nhân dân tỉnh. Sự kiện thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham quan, trải nghiệm, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng du khách về vùng đất Lai Châu giàu bản sắc và đầy sức sống.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3115 ngày 19/12/2025
Báo Lai Châu Số 3114 ngày 18/12/2025
Báo Lai Châu Số 3113 ngày 17/12/2025
Báo Lai Châu Số 3112 ngày 15/12/2025
Báo Lai Châu Số 3111 ngày 12/12/2025
Báo Lai Châu Số 3110 ngày 11/12/2025
Báo Lai Châu Số 3109 ngày 10/12/2025
Báo Lai Châu Số 3108 ngày 08/12/2025
Báo Lai Châu Số 3107 ngày 05/12/2025
Báo Lai Châu Số 3106 ngày 04/12/2025