Văn hóa
Cây lanh trong đời sống dân tộc Mông
Kim Oanh
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ năm, 07/10/2010 14:47
lc-icon - (BLC) - Không chỉ múa đẹp hát hay mà phụ nữ dân tộc Mông còn khéo léo tạo nên chiếc váy xòe làm say đắm lòng người từ cây lanh.
Phụ nữ dân tộc Mông trắng ở xã Phìn Hồ (huyện Sìn Hồ) phơi lanh.

Trước đây khi ngô trên nương đã cao bằng đầu gối, lúa dưới ruộng đã cấy xong, người Mông chuyển sang cày, bừa cho đất tơi xốp rồi gieo hạt lanh.

Làm xong cỏ ngô thì vườn lanh đã xanh. Khoảng ba, bốn tháng, lanh cao bằng đầu người, khi cây to bằng đầu đũa, chưa kịp phát tán cành là thu hoạch được. Khi thu hoạch những cây to hơn sẽ được giữ lại để phát cành, tỏa tán rồi ra hoa, kết quả, giữ lại làm giống cho mùa sau. Gặt xong, lanh được chuyển về nhà để tiện cho việc phơi và tránh trời mưa làm hỏng lanh. Khi phơi người ta nâng bó lanh lên cao rồi làm động tác xoay thật nhẹ lúc thả cuống tạo dáng như tấm váy xòe.
Vào các buổi tối khi công việc đã xong người Mông mang lanh ra tước. Vừa tước họ vừa kể cho nhau câu chuyện về cây lanh, chuyện kể rằng:
Ngày xửa ngày xưa, tiên nữ con gái út của Ngọc Hoàng đã đến tuổi cập kê, nhưng nàng bị vua cha cấm cung không cho giao du với bất kỳ ai, trong khi các chị thì vui đùa ríu rít rồi bay đi khắp xứ rong chơi đến tối mịt mới về. Hàng ngày ngồi buồn, tiên nữ ra bậu cửa ngắm nhìn trần gian, bỗng thấy một chàng ngư sinh thân hình lực lưỡng, nhưng ăn mặc rách rưới cứ tha thẩn bên bờ biển. Thừa lúc vua cha vắng nhà, tiên nữ liền bay xuống trần gian. Hai người vừa trông thấy nhau đã quyến luyến không rời.
Chàng ngư sinh chính là con trai của Long Vương. Về đến nhà, không thấy con gái út đâu, Ngọc Hoàng nổi giận sai quân đi tìm. Sợ quá 2 người liền chạy về phương trời Tây.
Khi trời yên bể lặng, hai người tính kế sinh nhai. Trong khi tiên nữ trở về trời lấy các giống loài thì ngư sinh đã kịp lùa chân tạo ra những cánh đồng bằng phẳng phì nhiêu. Về trời, Tiên nữ mới với tay lấy bao hạt màng (hay còn gọi là hạt lanh của người Mông ngày nay) thì Ngọc Hoàng phát hiện, liền túm tay con gái kéo lại. Lúc giằng co, những hạt lanh trong bao bị đổ vãi xuống hạ giới. Thế là từ đó người Mông giữ được giống lanh cho đến ngày nay.
Để sợi lanh đều nhau thì khi tước lanh người Mông thường chia từ gốc đến ngọn ước chừng một phần tư rồi bẻ cây lanh, sau đó tước lấy sợi cho đều tùy cây lanh to hay nhỏ rồi luồn ngón tay tước về phía ngọn trước (khi tước luôn nhớ để cho sợi lanh trôi trên móng tay để khỏi bị cắt vào da thịt).
Tước xong phần ngọn mới tước đến phần gốc. Từng sợi lanh được hợp lại thành từng đọn (bó). Những đọn lanh được cho vào cối giã vừa mềm, vừa săn. Sau khi giã xong sợi lanh sẽ được kết lại với nhau. Từ đây ta thấy đi đâu hay ngồi chỗ nào phụ nữ Mông thường mang bên mình một đọn lanh rồi rút từng sợi ra nối, phần đã nối được quấn trên mu bàn tay, rồi được xe lại bằng guồng. Sau khi xe xong người ta cho vào chảo đun sủi lăn tăn, sợi lanh được vớt ra và ngâm với nước vôi trắng, rồi mới thành sợi dệt vải.
Từ hạt giống lanh để trở thành tấm vải với hoa văn đặc sắc không bị hòa lẫn phải đổ biết bao là mồ hôi và sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Mông.
Bộ quần áo bằng vải lanh không chỉ được mặc trong các dịp lễ tết mà còn là bộ quần áo khi lên nương xuống ruộng. Người Mông có câu “Gái đẹp mà không biết làm lanh cũng xấu. Gái xinh không biết cầm kim cũng hư”.
Ngày nay khi sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc đã có sự giao hòa, nhưng vải lanh vẫn chiếm vị trí rất quan trọng trong đời sống của người dân tộc Mông. Cả núi non, sông suối, lẫn vũ trụ bao la dưới bàn tay diệu kỳ của người phụ nữ Mông trên tấm vải lanh đã hòa vào nhau tạo thành bức tranh kỳ ảo của thiên nhiên.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Rực rỡ sắc màu Tây Bắc trong gần 200 tác phẩm ảnh nghệ thuật
Rực rỡ sắc màu Tây Bắc trong gần 200 tác phẩm ảnh nghệ thuật
Văn hóa
29/11/2025 13:48
Triển lãm ảnh đẹp du lịch là một điểm nhấn trong khuôn khổ các hoạt động của Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra từ ngày 28 - 30/11 tại Quảng trường Nhân dân tỉnh. Sự kiện thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham quan, trải nghiệm, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng du khách về vùng đất Lai Châu giàu bản sắc và đầy sức sống.
Chào xã giao Đoàn Công tác Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà
Chào xã giao Đoàn Công tác Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà
Văn hóa
28/11/2025 23:42
Chiều 28/11, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh đã chào xã giao Đoàn Công tác Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà và Chính quyền huyện Kim Bình (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) do đồng chí Triệu Vỹ - Cục trưởng Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà làm trưởng đoàn nhân dịp Đoàn sang dự Tuần Du lịch - Văn hoá Lai Châu năm 2025.
Khai mạc Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025
Khai mạc Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025
Văn hóa
28/11/2025 23:34
Tối 28/11, tại Quảng trường Nhân dân tỉnh, UBND tỉnh tổ chức Lễ Khai mạc Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 với chủ đề “Về với những đỉnh núi Lai Châu kỳ vĩ” chào mừng thành công Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Lai Châu lần thứ XV, hướng tới chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Lễ Khai mạc được truyền hình trực tiếp trên sóng LTV và Livestream trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội của Báo và phát thanh, truyền hình Lai Châu, đồng thời được tiếp và phát sóng trực tiếp trên sóng truyền hình của Báo và phát thanh, truyền hình 18 tỉnh, thành phố trên cả nước.
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra trong 3 ngày từ 28/11-30/11/2025.
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra trong 3 ngày từ 28/11-30/11/2025.
Văn hóa
23/11/2025 13:27
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra với nhiều hoạt động được tổ chức nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào các dân tộc tỉnh Lai Châu; quảng bá các sản phẩm OCOP, nông sản tiêu biểu, sản phẩm trà, sâm, hoa lan, ẩm thực truyền thống... Qua đó, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch gắn với phát triển kinh tế - văn hóa địa phương.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3106 ngày 04/12/2025
Báo Lai Châu Số 3105 ngày 03/12/2025
Báo Lai Châu Số 3104 ngày 01/12/2025
Báo Lai Châu Số 3103 ngày 28/11/2025
Báo Lai Châu Số 3102 ngày 27/11/2025
Báo Lai Châu Số 3101 ngày 26/11/2025
Báo Lai Châu Số 3100 ngày 24/11/2025
Báo Lai Châu Số 3099 ngày 21/11/2025
Báo Lai Châu Số 3098 ngày 20/11/2025
Báo Lai Châu Số 3097 ngày 19/11/2025