Cây lanh trong đời sống dân tộc Mông

Văn hóa

Kim Oanh

Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả

Thứ năm, 07/10/2010 14:47

- (BLC) - Không chỉ múa đẹp hát hay mà phụ nữ dân tộc Mông còn khéo léo tạo nên chiếc váy xòe làm say đắm lòng người từ cây lanh.

Phụ nữ dân tộc Mông trắng ở xã Phìn Hồ (huyện Sìn Hồ) phơi lanh.

Trước đây khi ngô trên nương đã cao bằng đầu gối, lúa dưới ruộng đã cấy xong, người Mông chuyển sang cày, bừa cho đất tơi xốp rồi gieo hạt lanh.

Làm xong cỏ ngô thì vườn lanh đã xanh. Khoảng ba, bốn tháng, lanh cao bằng đầu người, khi cây to bằng đầu đũa, chưa kịp phát tán cành là thu hoạch được. Khi thu hoạch những cây to hơn sẽ được giữ lại để phát cành, tỏa tán rồi ra hoa, kết quả, giữ lại làm giống cho mùa sau. Gặt xong, lanh được chuyển về nhà để tiện cho việc phơi và tránh trời mưa làm hỏng lanh. Khi phơi người ta nâng bó lanh lên cao rồi làm động tác xoay thật nhẹ lúc thả cuống tạo dáng như tấm váy xòe.

Vào các buổi tối khi công việc đã xong người Mông mang lanh ra tước. Vừa tước họ vừa kể cho nhau câu chuyện về cây lanh, chuyện kể rằng:

Ngày xửa ngày xưa, tiên nữ con gái út của Ngọc Hoàng đã đến tuổi cập kê, nhưng nàng bị vua cha cấm cung không cho giao du với bất kỳ ai, trong khi các chị thì vui đùa ríu rít rồi bay đi khắp xứ rong chơi đến tối mịt mới về. Hàng ngày ngồi buồn, tiên nữ ra bậu cửa ngắm nhìn trần gian, bỗng thấy một chàng ngư sinh thân hình lực lưỡng, nhưng ăn mặc rách rưới cứ tha thẩn bên bờ biển. Thừa lúc vua cha vắng nhà, tiên nữ liền bay xuống trần gian. Hai người vừa trông thấy nhau đã quyến luyến không rời.

Chàng ngư sinh chính là con trai của Long Vương. Về đến nhà, không thấy con gái út đâu, Ngọc Hoàng nổi giận sai quân đi tìm. Sợ quá 2 người liền chạy về phương trời Tây.

Khi trời yên bể lặng, hai người tính kế sinh nhai. Trong khi tiên nữ trở về trời lấy các giống loài thì ngư sinh đã kịp lùa chân tạo ra những cánh đồng bằng phẳng phì nhiêu. Về trời, Tiên nữ mới với tay lấy bao hạt màng (hay còn gọi là hạt lanh của người Mông ngày nay) thì Ngọc Hoàng phát hiện, liền túm tay con gái kéo lại. Lúc giằng co, những hạt lanh trong bao bị đổ vãi xuống hạ giới. Thế là từ đó người Mông giữ được giống lanh cho đến ngày nay.

Để sợi lanh đều nhau thì khi tước lanh người Mông thường chia từ gốc đến ngọn ước chừng một phần tư rồi bẻ cây lanh, sau đó tước lấy sợi cho đều tùy cây lanh to hay nhỏ rồi luồn ngón tay tước về phía ngọn trước (khi tước luôn nhớ để cho sợi lanh trôi trên móng tay để khỏi bị cắt vào da thịt).

Tước xong phần ngọn mới tước đến phần gốc. Từng sợi lanh được hợp lại thành từng đọn (bó). Những đọn lanh được cho vào cối giã vừa mềm, vừa săn. Sau khi giã xong sợi lanh sẽ được kết lại với nhau. Từ đây ta thấy đi đâu hay ngồi chỗ nào phụ nữ Mông thường mang bên mình một đọn lanh rồi rút từng sợi ra nối, phần đã nối được quấn trên mu bàn tay, rồi được xe lại bằng guồng. Sau khi xe xong người ta cho vào chảo đun sủi lăn tăn, sợi lanh được vớt ra và ngâm với nước vôi trắng, rồi mới thành sợi dệt vải.

Từ hạt giống lanh để trở thành tấm vải với hoa văn đặc sắc không bị hòa lẫn phải đổ biết bao là mồ hôi và sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Mông.

Bộ quần áo bằng vải lanh không chỉ được mặc trong các dịp lễ tết mà còn là bộ quần áo khi lên nương xuống ruộng. Người Mông có câu “Gái đẹp mà không biết làm lanh cũng xấu. Gái xinh không biết cầm kim cũng hư”.

Ngày nay khi sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc đã có sự giao hòa, nhưng vải lanh vẫn chiếm vị trí rất quan trọng trong đời sống của người dân tộc Mông. Cả núi non, sông suối, lẫn vũ trụ bao la dưới bàn tay diệu kỳ của người phụ nữ Mông trên tấm vải lanh đã hòa vào nhau tạo thành bức tranh kỳ ảo của thiên nhiên.

Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Giữ lấy hồn Việt

Mật của rừng

Lai Châu sắp xếp lại bộ máy: Khi người dân và chính quyền cùng đồng hành đổi mới

Kỳ 3: Dân chủ, công tâm trong sắp xếp cán bộ sau sáp nhập

Kỳ 2: Ý Đảng – thuận lòng dân

Trại sáng tác văn học nghệ thuật năm 2025

Báo Lai Châu - “Người kể chuyện” văn hoá trong thời kỳ mới

Nậm Hàng xây dựng đời sống văn hóa

Giữ gìn nét đẹp văn hoá từ những điều giản dị

Kỳ 3: Đoàn kết giữ gìn “hồn cốt” văn hóa, chắp cánh du lịch Lai Châu bay cao

Du lịch nâng tầm, nông nghiệp nâng chất

Thúc đẩy tăng trưởng du lịch hai con số

Hội thi hái chè, sao chè tại xã Phúc Khoa

Tin cùng chuyên mục

Biển Cửa Lò – Quyến rũ mùa du lịch

Du lịch

31/05/2025 21:27

Biển Cửa Lò (thành phố Vinh, Nghệ An) – viên ngọc xanh của Bắc Trung Bộ, nổi tiếng với bãi cát mịn trải dài, làn nước trong veo ôm lấy những con sóng vỗ về suốt 4 mùa. Nơi đây luôn là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn hòa mình vào thiên nhiên và tận hưởng kỳ nghỉ trọn vẹn khi về với xứ Nghệ.

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh - Điểm đến hấp dẫn của xứ Thanh

Văn hóa

31/05/2025 21:01

Với bề dày lịch sử, văn hóa và vẻ đẹp thiên nhiên thơ mộng, những năm trở lại đây, Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh dần khẳng định vị thế là một trong những điểm đến văn hóa - tâm linh hấp dẫn bậc nhất xứ Thanh. Nằm cách thành phố Thanh Hóa 50km về phía Tây, thuộc xã Xuân Lam, thị trấn Lam Sơn, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa, Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh là điểm đến không thể bỏ qua nếu du khách muốn tìm hiểu về triều đại hưng thịnh bậc nhất trong lịch sử Việt Nam.

Chương trình “Dạ hội Thanh niên”

Văn hóa

31/05/2025 07:00

Tối 30/5, tại quân cảng Vùng 3 Hải quân, thành phố Đà Nẵng đã diễn ra Chương trình “Dạ hội Thanh niên” với chủ đề “Vững bước niềm tin theo Đảng”. Chương tình nhằm chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Vùng 3 Hải quân lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025 – 2030.

Du lịch Hải Dương trên đà khởi sắc

Du lịch

30/05/2025 21:01

Với phong cảnh sơn thuỷ hữu tình, nhiều khu danh thắng nổi tiếng của miền Đông Bắc gắn liền với những truyền thuyết, những nhân vật lịch sử nổi tiếng, huyền thoại, tỉnh Hải Dương đã khai thác tiềm năng, thế mạnh đó để phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy di sản văn hoá. Nhờ đó, lượng khách du lịch tới Hải Dương ngày một đông, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Sầm Sơn điểm đến hấp dẫn mùa hè

Du lịch

30/05/2025 11:05

Thành phố Sầm Sơn cách thành phố Thanh Hóa 15km về phía Đông và cách Hà Nội 170km. Nơi đây có bãi biển Sầm Sơn chạy dài gần 6km từ cửa Lạch Hới đến chân núi Trường Lệ. Bãi cát thoai thoải, sóng êm và nồng độ muối vừa phải rất phù hợp với sức khỏe con người. Tận dụng lợi thế đó, những năm qua tỉnh Thanh Hóa đã đầu tư nhiều dự án quy mô hướng tới xây dựng Sầm Sơn là một trong những trung tâm du lịch chất lượng cao của khu vực.

Hiện thực hóa khát vọng trở thành trung tâm du lịch của vùng Tây Bắc

Du lịch

30/05/2025 10:38

Những năm gần đây, ngành Du lịch Điện Biên đang từng bước hiện thực hóa khát vọng trở thành trung tâm du lịch của vùng Tây Bắc. Tiếp nối thành công Năm Du lịch quốc gia - Điện Biên 2024, sau một tháng bước vào mùa du lịch năm 2025, Điện Biên tiếp tục khẳng định là điểm đến không thể bỏ qua với nhiều du khách.

Côn Sơn - Kiếp Bạc: Nơi hội tụ tinh hoa đất trời nổi tiếng Hải Dương

Văn hóa

30/05/2025 09:51

Côn Sơn – Kiếp Bạc thuộc địa bàn thành phố Chí Linh (Hải Dương) là nơi gắn liền với thân thế, sự nghiệp của các vị anh hùng dân tộc. Năm 2012 Côn Sơn – Kiếp Bạc được công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt và là quần thể di tích lịch sử – văn hóa đặc biệt quan trọng của Việt Nam. Mỗi du khách tới đây đều có thể tìm thấy những giá trị níu giữ tâm hồn từ truyền thống mạch nguồn dân tộc đến phong cảnh hữu tình.

Lan tỏa nét đẹp trong cộng đồng

Văn hóa

29/05/2025 15:41

Thời gian qua, cấp ủy, chính quyền xã Nậm Cha (huyện Sìn Hồ) triển khai nhiều cách làm phù hợp với thực tiễn, duy trì bản sắc văn hoá truyền thống, phát huy tinh thần đoàn kết xây dựng bản làng ngày càng khởi sắc.

Mường So giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Thái

Văn hóa

29/05/2025 10:48

Là cái nôi của đồng bào dân tộc Thái trắng, những năm qua người dân xã Mường So (huyện Phong Thổ) không ngừng bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Từ đó, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thu hút đông đảo du khách gần xa đến tìm hiểu, khám phá.

Khánh thành công trình “Nhà Văn hóa cộng đồng dân tộc Cống”

Văn hóa

28/05/2025 14:14

Sáng 28/5, Tỉnh đoàn Lai Châu phối hợp với UBND huyện Nậm Nhùn tổ chức Lễ khánh thành công trình “Nhà Văn hóa cộng đồng dân tộc Cống” tại bản Táng Ngá (xã Nậm Chà, huyện Nậm Nhùn).

Những “ngọn lửa không tắt”

Văn hóa

27/05/2025 16:10

Dù đã ở vào độ tuổi xưa nay hiếm. Nhưng nhiều văn nghệ sỹ vẫn miệt mài sáng tác dâng hiến cho đời những tác phẩm bất hủ. Ngọn lửa đam mê trong họ chưa bao giờ lụi tắt, ngược lại, càng cháy âm ỉ, bền bỉ như một bản nhạc không lời mang tên “cống hiến”.