Văn hóa
Lễ hội Then Kin Pang: Linh hồn của người Thái trắng
Hồng Vân
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ tư, 22/09/2010 08:29
lc-icon - (BLC) – Lễ hội Then Kin Pang là nét văn hoá đặc sắc, là hình thức diễn xướng dân gian độc đáo của dân tộc Thái trắng khu vực Mường So, huyện Phong Thổ.

Dòng Nậm Na ngàn đời vẫn chảy

Suối Nậm So vẫn oằn gánh nặng phù sa…
Qua bao thăng trầm biến cố của lịch sử dân tộc, người Thái đã đúc kết được kho tàng văn hoá văn nghệ phong phú, đa dạng, giàu bản sắc. Thể hiện sự trường tồn qua thời gian với ý nghĩa tâm linh to lớn là Lễ hội “Then Kin Pang” – được ví như linh hồn của người Thái trắng ở khu vực Mường So, huyện Phong Thổ.
Thi té nước tại Lễ hội.
Khi những cơn mưa cuối xuân, đầu hạ về; lúa trên đồng đang thì trổ bông; hoa Bó mạ nở vàng khắp các triền đồi, ven bờ suối thì người dân nơi đây lại nô nức trẩy hội Then Kin Pang. Lễ hội diễn ra trong 3 ngày, 3 đêm vào trung tuần tháng 3 âm lịch hàng năm.
Theo truyền thuyết của dân tộc Thái trắng kể lại rằng: Sau Pô Phà (vua trời) là Then. Các vị Then đều có lòng bao dung độ lượng, yêu thiên nhiên cỏ cây, con người. Vì vậy vua trời đã phái các thần Then xuống hạ giới đầu thai thành người phàm trần để cứu nhân độ thế. Ai đau ốm thì được Then cho thuốc. Người nào gặp rủi ro, vận hạn Then sẽ cầu phúc cho tai qua nạn khỏi. Then cũng là người đại diện để cầu nguyện các vị thần linh trên trời tạo phúc cho dân, ban cho mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu, bản Mường yên vui no ấm. Đây cũng là ngày các Lụ liệng - Lụ hương (tức là những người con nuôi được Then cầu hồn, chữa bệnh) dâng lễ tạ ơn Then.
Bàn thờ Then được trang trí rực rỡ, nhiều màu sắc. Hoa Bó mạ là lễ vật chủ đạo. Vì loài hoa này được xem là biểu tượng của Then Kin Pang – có hoa Bó mạ mới có ngày hội Then.
Người Thái có câu:
Bó pục púng Then cả
Bó mạ púng Then sương
(Hoa bưởi nở Then sướng
Hoa Bó mạ nở Then vui).
Ngoài ra, trên bàn thờ còn có con én gấp bằng giấy màu, đàn tính tẩu, quả còn; trên mâm có một con lợn, một con gà luộc để nguyên con, xôi nếp, rượu, nước... Các lễ vật cúng đã thể hiện sự đầy đủ của vạn vật cỏ cây hoa lá, để báo hiệu một năm mới no đủ, tươi mới đã về.
Ngoài ra, Then Kin Pang bao giờ cũng có một mâm lễ cúng tạ ơn những người có công lập bản dựng Mường; tạ ơn những vị anh hùng đã có công đánh giặc giữ Mường.
Mọi người đến với lễ hội đều tâm niệm thắp hương lên bàn thờ Then để cầu nguyện một năm may mắn, cuộc sống an lành, gia đình hạnh phúc. Các gia đình có người chết cũng dâng các lễ vật để nhờ Then xin với các vị thần linh cho các hồn ma về hưởng.
Ngày đầu tiên làm lễ, ông (bà) Then kiêng kị không ăn thịt các con vật; các cô gái được chọn làm Sao chẩu phải có sắc đẹp và chưa chồng để hầu hạ các vị thần xuống trần gian vui chơi.
Bước vào hành lễ, người đủ tiêu chuẩn được dân bản bầu ra mặc trang phục của Then, tay đánh đàn tính tẩu trông uy nghi như một vị tướng.
Những hành động dâng hoa, dâng lễ, mời rượu, cùng những lời diễn xướng của Then như đối thoại được với các đấng thần linh tối cao trên trời. Con người đã làm cho thiên nhiên say đắm. 
Kết thúc phần lễ, Then và các Sao chẩu múa điệu quát bó héo (quét hoa tàn):
Hoa héo hoa về gốc
Hoa úa hoa về thân
Tất cả cây cối chết trơ
Nhưng hoa vẫn nảy mầm.
Đó là niềm tin vào sự luân hồi bất diệt. Con người chết đi không phải là chết mà vẫn còn tiếp tục sống ở thế giới mới, cũng như những bông hoa kia héo tàn lại trở về với thân, cây lại đâm chồi nảy lộc. Cũng như quá khứ không mất mà luôn hiện hữu ở trong chúng ta.
Bước vào phần Hội, mọi người cùng nắm tay nhau đoàn kết chất ngất điệu xoè:
Không múa hát thì lúa nương không mảy hạt,
 Hoa không kết trái,
Gái không tìm được đôi,
Trai không tìm được bạn.
Như vậy, Then Kin Pang là dịp để trai bản, gái mường gặp gỡ và thể hiện mình qua những câu hát, điệu múa. Sau lễ hội, nhiều đôi trai gái đã nên vợ chồng.
Lễ hội Then có sức mạnh lan toả ra một vùng và thu hút các dân tộc khác cùng tham gia. Người Thái ở Mường Là, huyện Kim Bình, Vân Nam (Trung Quốc) ở xa cũng về dự hội; người Mông từ núi cao xuống; người Dao ở bản bên sang… Đàn ông thì mang theo dây song dài để chơi trò chặc vai (kéo co), phụ nữ thì mang theo quả còn, én cáy để cùng chơi với chị em người Thái. Đây cũng chính là hạt nhân để cố kết cộng đồng các dân tộc. Qua đó tạo ra sức mạnh to lớn để xây dựng, phát triển bản mường, chống giặc ngoại xâm và thiên tai.
Trong hai ngày còn lại, các già bản, già mường ngồi trong nhà Then kể cho con cháu nghe về lịch sử bản mường, kể về các anh hùng có công đánh giặc giữ Mường. Còn lớp trung niên, nam thanh nữ tú thì múa hát, chơi các trò chơi dân gian như: ném còn, tó má lẹ, kéo co, đẩy gậy, té nước, bơi lội.
Các trò chơi được mọi người tham gia hào hứng với mong ước chinh phục tự nhiên, cầu có sức khoẻ cường tráng. Đồng thời cũng thể hiện sự khéo léo, tài giỏi và gắn bó giữa các thành viên trong cộng đồng thôn bản.
Đến với lễ hội chúng ta còn được thưởng thức những món ăn dân gian truyền thống của người Thái như: cơm lam, rau gai, cà rừng, cá bống nướng, ve sầu, bọ xít, dế mèn… bỏ vào miệng nhai kỹ ta mới thấy được vị thơm ngon của từng món ăn, mang đậm hương rừng Tây Bắc. Đồng thời, ta cũng thấy được đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Thái.
Lễ hội Then Kin Pang là nét văn hoá đặc sắc, là hình thức diễn xướng dân gian độc đáo, góp phần vào việc xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
 
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc
Bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc
Văn hóa
01/12/2025 23:40
Nếu như cộng đồng dân cư là nơi bảo tồn, duy trì nét đẹp truyền thống, thì các trường học là nơi giáo dục thế hệ trẻ không quên cội nguồn. Thời gian qua, xã Tủa Sín Chải định hướng cho các nhà trường tích hợp đưa văn hóa truyền thống vào môi trường học đường để giảng dạy. Nhờ vậy, giúp các em học sinh hiểu và thêm yêu văn hóa truyền thống dân tộc.
Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu 2025: Rực rỡ sắc màu vùng cao
Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu 2025: Rực rỡ sắc màu vùng cao
Văn hóa
30/11/2025 18:24
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra từ ngày 28 - 30/11 là sự kiện quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa và con người Lai Châu tới du khách trong và ngoài nước. Tuần lễ mang đến những trải nghiệm đặc sắc: không gian văn hóa các dân tộc, lễ hội truyền thống, ẩm thực vùng cao, cùng những hành trình khám phá cung đường Lai Châu.
Sắc màu thổ cẩm qua bàn tay phụ nữ miền sơn cước Lai Châu
Sắc màu thổ cẩm qua bàn tay phụ nữ miền sơn cước Lai Châu
Văn hóa
29/11/2025 22:35
Trong không gian rực rỡ của Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2025, có một không gian thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh tham quan, thưởng thức và trầm trồ ngợi khen. Đó là không gian trình diễn nghề dệt, thêu, may thổ cẩm độc đáo của phụ nữ dân tộc Lự, Dao, Hà Nhì. Giữa vòng xòe mềm mại của đồng bào các dân tộc và du khách, những người phụ nữ trong trang phục dân tộc ngồi bên khung cửi, khung thêu, tạo nên nhịp điệu lao động vừa quen thuộc, vừa quyến rũ của miền sơn cước.
Trưng bày không gian văn hoá của 13 dân tộc
Trưng bày không gian văn hoá của 13 dân tộc
Văn hóa
29/11/2025 22:08
Nằm trong chuỗi các hoạt động của Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu và Giải marathon lần thứ II, năm 2025, tại trung tâm Quảng trường Nhân dân tỉnh đã diễn ra một hoạt động đặc biệt, mang đậm nét văn hoá truyền thống của các dân tộc thiểu số Lai Châu. Đó chính là không gian văn hoá của 13 dân tộc anh em.
Lai Châu điểm đến an toàn, thân thiện và đầy tiềm năng khám phá
Lai Châu điểm đến an toàn, thân thiện và đầy tiềm năng khám phá
Văn hóa
29/11/2025 15:41
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra trong 3 ngày từ 28/11 - 30/11/2025 với nhiều hoạt động, trải nghiệm hấp dẫn như: giải Marathon Lai Châu, các không gian trưng bày, giới thiệu, quảng bá du lịch, văn hóa các dân tộc, sản phẩm ocop và nông sản tiêu biểu của tỉnh Lai Châu....Tuần lễ thu hút nhiều du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm, đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đã đến với Lai Châu khảo sát và xây dựng các tuyến, tour du lịch mới. Sau đây là một số ý kiến của du khách tại ngày hội.
Rực rỡ sắc màu Tây Bắc trong gần 200 tác phẩm ảnh nghệ thuật
Rực rỡ sắc màu Tây Bắc trong gần 200 tác phẩm ảnh nghệ thuật
Văn hóa
29/11/2025 13:48
Triển lãm ảnh đẹp du lịch là một điểm nhấn trong khuôn khổ các hoạt động của Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra từ ngày 28 - 30/11 tại Quảng trường Nhân dân tỉnh. Sự kiện thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham quan, trải nghiệm, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng du khách về vùng đất Lai Châu giàu bản sắc và đầy sức sống.
Chào xã giao Đoàn Công tác Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà
Chào xã giao Đoàn Công tác Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà
Văn hóa
28/11/2025 23:42
Chiều 28/11, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh đã chào xã giao Đoàn Công tác Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà và Chính quyền huyện Kim Bình (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) do đồng chí Triệu Vỹ - Cục trưởng Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà làm trưởng đoàn nhân dịp Đoàn sang dự Tuần Du lịch - Văn hoá Lai Châu năm 2025.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3114 ngày 18/12/2025
Báo Lai Châu Số 3113 ngày 17/12/2025
Báo Lai Châu Số 3112 ngày 15/12/2025
Báo Lai Châu Số 3111 ngày 12/12/2025
Báo Lai Châu Số 3110 ngày 11/12/2025
Báo Lai Châu Số 3109 ngày 10/12/2025
Báo Lai Châu Số 3108 ngày 08/12/2025
Báo Lai Châu Số 3107 ngày 05/12/2025
Báo Lai Châu Số 3106 ngày 04/12/2025
Báo Lai Châu Số 3105 ngày 03/12/2025