Văn hóa
Cây lanh trong đời sống dân tộc Mông
Kim Oanh
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ năm, 07/10/2010 14:47
lc-icon - (BLC) - Không chỉ múa đẹp hát hay mà phụ nữ dân tộc Mông còn khéo léo tạo nên chiếc váy xòe làm say đắm lòng người từ cây lanh.
Phụ nữ dân tộc Mông trắng ở xã Phìn Hồ (huyện Sìn Hồ) phơi lanh.

Trước đây khi ngô trên nương đã cao bằng đầu gối, lúa dưới ruộng đã cấy xong, người Mông chuyển sang cày, bừa cho đất tơi xốp rồi gieo hạt lanh.

Làm xong cỏ ngô thì vườn lanh đã xanh. Khoảng ba, bốn tháng, lanh cao bằng đầu người, khi cây to bằng đầu đũa, chưa kịp phát tán cành là thu hoạch được. Khi thu hoạch những cây to hơn sẽ được giữ lại để phát cành, tỏa tán rồi ra hoa, kết quả, giữ lại làm giống cho mùa sau. Gặt xong, lanh được chuyển về nhà để tiện cho việc phơi và tránh trời mưa làm hỏng lanh. Khi phơi người ta nâng bó lanh lên cao rồi làm động tác xoay thật nhẹ lúc thả cuống tạo dáng như tấm váy xòe.
Vào các buổi tối khi công việc đã xong người Mông mang lanh ra tước. Vừa tước họ vừa kể cho nhau câu chuyện về cây lanh, chuyện kể rằng:
Ngày xửa ngày xưa, tiên nữ con gái út của Ngọc Hoàng đã đến tuổi cập kê, nhưng nàng bị vua cha cấm cung không cho giao du với bất kỳ ai, trong khi các chị thì vui đùa ríu rít rồi bay đi khắp xứ rong chơi đến tối mịt mới về. Hàng ngày ngồi buồn, tiên nữ ra bậu cửa ngắm nhìn trần gian, bỗng thấy một chàng ngư sinh thân hình lực lưỡng, nhưng ăn mặc rách rưới cứ tha thẩn bên bờ biển. Thừa lúc vua cha vắng nhà, tiên nữ liền bay xuống trần gian. Hai người vừa trông thấy nhau đã quyến luyến không rời.
Chàng ngư sinh chính là con trai của Long Vương. Về đến nhà, không thấy con gái út đâu, Ngọc Hoàng nổi giận sai quân đi tìm. Sợ quá 2 người liền chạy về phương trời Tây.
Khi trời yên bể lặng, hai người tính kế sinh nhai. Trong khi tiên nữ trở về trời lấy các giống loài thì ngư sinh đã kịp lùa chân tạo ra những cánh đồng bằng phẳng phì nhiêu. Về trời, Tiên nữ mới với tay lấy bao hạt màng (hay còn gọi là hạt lanh của người Mông ngày nay) thì Ngọc Hoàng phát hiện, liền túm tay con gái kéo lại. Lúc giằng co, những hạt lanh trong bao bị đổ vãi xuống hạ giới. Thế là từ đó người Mông giữ được giống lanh cho đến ngày nay.
Để sợi lanh đều nhau thì khi tước lanh người Mông thường chia từ gốc đến ngọn ước chừng một phần tư rồi bẻ cây lanh, sau đó tước lấy sợi cho đều tùy cây lanh to hay nhỏ rồi luồn ngón tay tước về phía ngọn trước (khi tước luôn nhớ để cho sợi lanh trôi trên móng tay để khỏi bị cắt vào da thịt).
Tước xong phần ngọn mới tước đến phần gốc. Từng sợi lanh được hợp lại thành từng đọn (bó). Những đọn lanh được cho vào cối giã vừa mềm, vừa săn. Sau khi giã xong sợi lanh sẽ được kết lại với nhau. Từ đây ta thấy đi đâu hay ngồi chỗ nào phụ nữ Mông thường mang bên mình một đọn lanh rồi rút từng sợi ra nối, phần đã nối được quấn trên mu bàn tay, rồi được xe lại bằng guồng. Sau khi xe xong người ta cho vào chảo đun sủi lăn tăn, sợi lanh được vớt ra và ngâm với nước vôi trắng, rồi mới thành sợi dệt vải.
Từ hạt giống lanh để trở thành tấm vải với hoa văn đặc sắc không bị hòa lẫn phải đổ biết bao là mồ hôi và sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Mông.
Bộ quần áo bằng vải lanh không chỉ được mặc trong các dịp lễ tết mà còn là bộ quần áo khi lên nương xuống ruộng. Người Mông có câu “Gái đẹp mà không biết làm lanh cũng xấu. Gái xinh không biết cầm kim cũng hư”.
Ngày nay khi sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc đã có sự giao hòa, nhưng vải lanh vẫn chiếm vị trí rất quan trọng trong đời sống của người dân tộc Mông. Cả núi non, sông suối, lẫn vũ trụ bao la dưới bàn tay diệu kỳ của người phụ nữ Mông trên tấm vải lanh đã hòa vào nhau tạo thành bức tranh kỳ ảo của thiên nhiên.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Tổng Bí thư Tô Lâm dự kỷ niệm 55 năm ngày phát sóng chương trình truyền hình đầu tiên
Tổng Bí thư Tô Lâm dự kỷ niệm 55 năm ngày phát sóng chương trình truyền hình đầu tiên
Văn hóa
07/09/2025 15:36
Ngày 7/9, tại Hà Nội, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức Lễ đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất, kỷ niệm 55 năm ngày phát sóng chương trình truyền hình đầu tiên (7/9/1970 - 7/9/2025), ra mắt và phát sóng chính thức kênh truyền hình đối ngoại quốc gia - Vietnam Today. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và phát biểu chỉ đạo.
Phê duyệt mẫu thiết kế chính thức Kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam
Phê duyệt mẫu thiết kế chính thức Kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam
Văn hóa
06/09/2025 12:32
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Quyết định số 3175/QĐ–BVHTTDL về việc phê duyệt mẫu Biểu trưng (logo), bộ nhận diện để sử dụng chính thức trong các hoạt động tuyên truyền Kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6/1/1946-6/1/2026).
Vinh Quang Việt Nam - Lai Châu tỏa sáng
Vinh Quang Việt Nam - Lai Châu tỏa sáng
Văn hóa
03/09/2025 07:21
Tối 2/9, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lai Châu tổ chức Chương trình Nghệ thuật đặc biệt Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 với chủ đề “Vinh Quang Việt Nam - Lai Châu tỏa sáng”.
Sôi nổi Hội thi giã bánh giầy
Sôi nổi Hội thi giã bánh giầy
Văn hóa
02/09/2025 17:57
Nằm trong khuôn khổ các hoạt động chào mừng Tết Độc lập năm 2025, sáng 2/9, Ban Tổ chức đã tổ chức Hội thi Giã bánh giầy tại khu vực Hồ Than Uyên.
Vui Tết Độc lập
Vui Tết Độc lập
Văn hóa
02/09/2025 09:21
Hòa chung không khí của cả nước, của tỉnh chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), ngày 1/9/2025, xã Pắc Ta tổ chức các hoạt động vui Tết Độc lập lần thứ I năm 2025.
Chương trình nghệ thuật chào mừng Tết Độc lập năm 2025
Chương trình nghệ thuật chào mừng Tết Độc lập năm 2025
Văn hóa
02/09/2025 09:18
Tối 1/9, UBND tỉnh tổ chức Chương trình nghệ thuật chào mừng Tết Độc lập năm 2025 với chủ đề: “Niềm tin son sắt - Vững bước tương lai”. Đồng chí Tống Thanh Hải - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Trưởng Ban Tổ chức Tết Độc lập năm 2025 dự và phát biểu chào mừng.
Ngày hội Hương sắc Mường Than
Ngày hội Hương sắc Mường Than
Văn hóa
31/08/2025 21:37
Ngày 31/8, UBND xã Mường Than tổ chức chương trình Ngày hội Hương sắc Mường Than tại Đồi thông Bản Chít nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025).
Xã Khoen On tổ chức Tết độc lập
Xã Khoen On tổ chức Tết độc lập
Văn hóa
31/08/2025 10:27
Hòa chung không khí cả nước, của tỉnh chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025) . Ngày 30/8/2025, xã Khoen On tổ chức Tết Độc lập năm 2025 với chủ đề "Non nước Khoen On".
Đêm nhạc thanh niên Than Uyên
Đêm nhạc thanh niên Than Uyên
Văn hóa
31/08/2025 10:23
Trong khuôn khổ chương trình Tết Độc lập năm 2025 tổ chức chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025), tối 30/8, UBND xã Than Uyên tổ chức Đêm nhạc thanh niên. Dự đêm nhạc có các đồng chí lãnh đạo Đảng uỷ, HĐND, UBND xã Than Uyên cùng đông đảo nhân dân và du khách thập phương.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3062 ngày 18/09/2025
Báo Lai Châu Số 3060 ngày 17/09/2025
Báo Lai Châu Số 3059 ngày 12/09/2025
Báo Lai Châu Số 3058 ngày 11/09/2025
Báo Lai Châu Số 3057 ngày 10/09/2025
Báo Lai Châu Số 3056 ngày 08/09/2025
Báo Lai Châu Số 3055 ngày 05/09/2025
Báo Lai Châu Số 3054 ngày 04/09/2025
Báo Lai Châu Số 3053 ngày 03/09/2025
Báo Lai Châu Số 3052 ngày 01/09/2025