Chuyện chưa kể ở “thủ phủ thuốc đen”

“Trời ban” cho hơn 7.000 người dân xã Tà Tổng (tại 11 bản và 4 điểm dân cư, 95% là đồng bào dân tộc Mông) một vùng lãnh thổ rộng đến nỗi là niềm khát khao của nhiều tỉnh thành. Với hơn 51.000ha, nếu đem so với tỉnh Bắc Ninh (hơn 82.000ha) thì Tà Tổng thậm chí còn chiếm hơn 60% diện tích tỉnh này. Địa bàn rộng lớn đến vậy mà lâu nay cái đói, cái nghèo cứ như con ma đói, lẵng nhẵng bám riết những phận người nơi đây. Báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ xã lần thứ V, nhiệm kỳ 2020-2025 vừa qua có một con số khiến nhiều người phải giật mình: Thu nhập bình quân đầu người của xã đạt có 9,9 triệu đồng một năm. Như vậy nếu chia bình quân, dù có làm tròn số theo hướng tích cực thì mỗi người dân ở đây chỉ có thu nhập chưa đến 30 ngàn đồng một ngày – số tiền vừa đủ để mua một bát phở! Chẳng phải mẹ thiên nhiên khắt khe. Không phải bà con không chăm chỉ. Và như ông Giàng Dũng Khá, một lão niên uy tín ở bản Tà Tổng khẳng định: Cũng chẳng phải Đảng, Nhà nước thiếu sự quan tâm đâu; đói nghèo cơ bản do nghiện thuốc phiện thôi mà.

Nguyên nhân khiến đồng bào ở đây bao đời chẳng “ngóc đầu” lên được có lẽ còn nhiều nhưng những gì được chứng kiến, tìm hiểu, chúng tôi hoàn toàn tin vào điều vị già làng vừa nói. Chứng minh cho điều này, đồng chí Giàng A Chu – Phó Chủ tịch UBND xã cho hay: Những năm 2015 ở bản A Mé có khoảng 30 hộ dân thì 80% số hộ có người nghiện, có hộ thậm chí có nhiều người cùng nghiện thuốc phiện. Còn ở bản Cô Lô Hồ có khoảng 70 hộ thì cũng tới hơn 50% số hộ có người nghiện. Ở các bản khác, hầu như không bản nào không nhức nhối về tình trạng nghiện thuốc phiện. Hiện nay, xã còn đến 197 người nghiện được quản lý. Tuy nhiên, con số thực tế có thể cao hơn.

Đã có lúc, ở đây người già nghiện, người trẻ cũng nghiện, đàn ông hút đàn bà cũng chân duỗi chân co bên bàn đèn. Có người có “thâm niên” nghiện thuốc phiện đến mấy chục năm. Tệ hơn nữa là đến cả thầy giáo vào đây dạy, vì xa xôi cách trở, vì cô tịch đìu hiu, do thiếu thốn bốn bề nên cũng chẳng giữ được mình mà nhúng chàm như thể thuận theo phải thế. Không những vậy có cả cán bộ xã, rồi cán bộ huyện là người ở xã này cũng rơi vào vòng lao lý vì thuốc phiện. Theo lời Đại úy Lý Phùy Chóng – Trưởng Công an xã, chỉ vài năm trước chứ đâu xa, có ngày anh phá tới 7 vụ án liên quan đến ma túy, còn những ngày bắt lẻ tẻ thì không nhớ nổi.

Là điểm nóng về số người nghiện ma túy trong khi người dân lại nghèo, để cung phụng được “nàng tiên nâu” người ta chỉ còn cách tự túc, tự cấp. Những năm 2015, hầu như đám nương nào, trảng rừng nào cũng thấy màu hoa anh túc. Những cán bộ đã từng tham gia phá nhổ cây thuốc phiện thời điểm ấy đã phải dùng từ “mệt nghỉ” khi kể về những lần hành quân tiễu trừ loài hoa ma mị kia. Ở thời điểm đó, nếu nói thuốc phiện nhiều hơn gạo thì có lẽ ít người tin nhưng con số sau đây có thể chứng minh mức phổ biến của loại cây này. Niên vụ 2015, diện tích cây thuốc phiện được phá nhổ là 85.200m2, quy đổi ra có nghĩa là hơn 8,5ha cây thuốc phiện. Trong khi đó, diện tích lúa nương của 4 năm sau (năm 2019) của xã chỉ là 100ha. Lưu ý, đây chỉ là những diện tích được phát hiện và phá nhổ, còn theo như lời kể của người dân thì con số còn cao hơn vì vẫn chưa thể “đào tận gốc, trốc tận rễ” loại cây này. Những trảng nương thuốc phiện như ung nhọt di căn, nhổ chỗ này lại mọc lên chỗ khác, phá ở đám nương gần thì lại được gieo trồng ở cánh rừng xa. Dưới bóng “mây nâu”, Tà Tổng cứ “quằn quại” mãi trong đói nghèo.

Nỗi đau Ao Rồng

Sông Đà, con sông đi vào thi ca với sự nổi tiếng hùng vĩ và hung tợn. Ở hữu ngạn sông, những năm trước đây, Tà Tổng gần như bị cô lập. Cây cầu treo Pô Lếch dài cả trăm mét, cao đến vài chục mét so với những con sóng “há mõm” gầm gào, là huyết mạch của xã này nối với “thế giới bên ngoài”. Trên cây cầu ấy, nhiều người đi ra gần giữa, nhìn xuống dòng sông là bủn rủn chân tay, phải dắt mới qua được. Nhưng đường lên xã lại là những lối mòn mà các thầy giáo nơi đây ví von: đường đi của khỉ, vì phải leo, phải trèo bằng cả tứ chi. Không phải Nhà nước bỏ quên bà con mà để làm được một cây cầu cứng qua sông, ở thời điểm đấy là việc vô cùng khó khăn. Bởi vậy, Tà Tổng mãi bị bủa vây bởi nghèo đói, nghiện ngập, lạc hậu.

Đời sống vật chất không đảm bảo, đời sống tinh thần còn khó khăn chính là địa bàn lý tưởng cho bọn tội phạm hoạt động, từ tội phạm ma túy, trộm cắp vặt, di dịch cư tự do rồi đến hoạt động tuyên truyền đạo trái pháp luật. Theo thống kê của UBND xã, hiện nay, toàn xã có 733 hộ với hơn 4.100 nhân khẩu theo đạo. Đặc biệt, lợi dụng chính sách tự do tôn giáo, ở một số điểm trên địa bàn đã xuất hiện “đạo lạ, tà đạo”. Từ tháng 7/2017, cái gọi là “đạo Bà Cô Dợ” đã xuất hiện trên địa bàn.

Khi tuyên truyền vận động người dân theo đạo này, các đối tượng cầm đầu ra sức tuyên truyền rằng cầu nguyện theo chúng thì không làm cũng có ăn, không học cũng biết chữ, ốm đau không cần chạy chữa cũng tự khỏi, cầu nguyện thì người già sẽ “lột xác”, cải lão hoàn đồng, thậm chí nếu vay ngân hàng mà tích cực cầu nguyện cũng tự được xóa nợ mà chả phải làm gì… Khi theo đạo thì không cần thờ cúng tổ tiên mà chỉ cần thờ con ve sầu, chim én, cóc gỗ. Bọn cầm đầu còn hù dọa, sẽ có tận thế, nếu ai không cầu nguyện thì không được cứu rỗi, sẽ bị đày xuống hỏa ngục. Bằng những chiêu trò dụ dỗ, mua chuộc, thậm chí là đe dọa nhân dân, chúng gây những tác động vô cùng xấu đến đồng bào và gây mất ổn định, an ninh nông thôn. Chúng kích động bà con thực hiện “5 không”: không biết, không nghe, không nói, không làm theo chính quyền, không nhận tất cả các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, chính quyền địa phương. Chúng ra các yêu sách vào các thời điểm có sự kiện lớn như đại hội đảng, bầu cử, không làm thẻ căn cước công dân, không tiêm vắc-xin phòng bệnh… Sự “diễn biến” phức tạp về tôn giáo ở đây như cơn bão ngầm trực ngày cuồng phát.

Cũng bởi nghe lời bọn xấu, nhiều người dân đã bị chúng lợi dụng, dụ dỗ, lừa bịp để đi theo, làm theo chúng để làm điều phi pháp là thành lập “nhà nước riêng”. Đỉnh điểm là ngày 1/1/2020, ở khu vực núi Ao Rồng gần bản Giàng Ly Cha, bọn xấu đã dựng lên một lá cờ không phải có 1 ngôi sao mà có đến 8 ngôi sao 7 cánh cùng biểu tượng khó hiểu khác. Bọn chúng tuyên bố tự thành lập “nhà nước riêng” với đầy đủ bộ sậu của “chính phủ” mới từ bộ trưởng quốc phòng, giáo dục, tài chính thậm chí đến cả các hội, đoàn thể… Với cách tuyên truyền lừa bịp, những lời hứa vô lý đến mức hão huyền (người dân tham gia được hứa là sẽ cho làm quan, làm bộ trưởng, tỉnh trưởng…) bọn tội phạm đã lôi kéo được khoảng hơn 200 người dân tộc Mông tham gia, trong đó có 80 người tích cực móc nối, tiếp sức cho các đối tượng cộm cán. Trong thời gian này, chúng cũng tổ chức cầu nguyện, hát hò theo kiểu thế quyền xen lẫn thần quyền, rồi mổ lợn “khao quân” để thu hút người dân.

Tất nhiên những hoạt động đó không qua mắt được người dân yêu nước cũng như những chiến sỹ an ninh của ta và vụ việc được xử lý, đám đông được giải tán, bọn tội phạm bị bắt, trả lại sự thanh bình cho các bản làng. Tuy nhiên, trong số 80 người hỗ trợ tích cực cho bọn tội phạm, có tới 75 người ở xã Tà Tổng. Lẽ đương nhiên là có một bản án thích đáng cho những kẻ làm phản, nhưng khi tỉnh ngộ bà con đều coi đây là một bài học đắt giá. Trong lúc tâm sự với chúng tôi, Mục sư nhiệm chức bản Giàng Ly Cha – Vàng Vả Dế thật thà: Bà con xấu hổ lắm! Chỉ vì thiếu hiểu biết nên bị bọn xấu lừa bịp đến nỗi phạm pháp mà không hay.

Bây giờ, khi nhắc lại chuyện ở Ao Rồng năm 2020, đồng bào ở bản Giàng Ly Cha ai cũng cười với cái cười tem tém. Họ xấu hổ và họ cũng thấy rất đau. Xấu hổ thì đã rõ nhưng đau vì mất người, mất của vì bọn xấu. Ở thời điểm ấy, có người đã dốc hết thóc giống, lợn gà để góp cho cái “nhà nước riêng” kia. Rồi đến khi ngã ngửa ra, con lợn mổ để “khao quân” còn chưa kịp ăn, những nồi cơm còn chưa kịp chín thì cái “chính phủ” với những “thần tượng” hoang đường đã phải tra tay vào còng.

Còn nữa: Kỳ 2: Ân tình của Đảng