Sau những cơn mưa hè, các mẹ, các chị thường đeo lu cở vào rừng đào măng. Lẩn khuất dưới thân tre, trúc thẳng đứng là những mầm tre mập mạp mới bật nhú khỏi mặt đất. Từ những đọt măng non ấy với sự khéo léo có thể chế biến thành nhiều món ăn đậm đà hương vị vùng cao.

Măng củ non được bóc bớt lớp vỏ ngoài, lộ ra lớp măng trắng ngần bên trong. Sau đó phần giữa củ măng được cắt thành từng miếng vuông vức luộc trên bếp củi. Khi ăn, miếng măng có vị rôn rốt, ngòn ngọt và đậm đà hương vị núi rừng. Phần ngọn măng được xắt miếng dài, mỏng để ngâm trong vại, sành, sứ (muốn măng có vị chua thì ngâm muối, măng có vị ngọt thì lọc nước tro để ngâm cùng). Các loại măng này có thể để được vài tháng, khi ăn mang ra nấu canh cá, canh gà rất ngon. Phần gốc củ măng sần sật cũng được tận dụng thái miếng, ngâm nước ấm cho khỏi he rồi gạn sạch nước, bỏ muối, ớt, cà dại vào ủ chung sẽ được lọ măng chua thơm ngon. Mỗi bữa ăn chủ nhà mang ra ít măng ớt chấm thịt ba chỉ, rau luộc. Ai ăn thử cũng phải xuýt xoa vì vị hăng hăng, cay nồng hấp dẫn thật khó chối từ...

Măng củ ngọt có thể chế biến ra nhiều món ăn vùng cao.

Ngoài ra không thể không kể đến món măng xào với rau mùi tàu. Không chỉ sử dụng măng tươi, các gia đình còn bảo quản măng bằng cách bào mỏng măng củ rồi phơi khô cất đi để ăn dần.

Vừa chế biến măng, bà Đèo Thị Sớp – tổ 9, phường Đoàn Kết, thị xã Lai Châu vừa tâm sự: “Món đặc sản ngon nhất từ măng ngọt mà tôi thường đãi khách là món nộm măng gà. Làm món ăn này khá cầu kỳ: gà, măng luộc chín, xắt thớ nhỏ rồi vắt thêm chanh, đường, lá húng, cà trộn đều, trước khi ăn trộn thêm lạc rang. Mỗi mùa măng, tôi thường thu mua khá nhiều và chế biến để cả gia đình cùng thưởng thức bởi đây là món ăn mang nét đặc trưng của dân tộc Thái quê mình”.

Bên cạnh măng ngọt, măng đắng là món ăn thường ngày của người miền núi, cũng là món đặc sản du khách hay hỏi các nhà hàng khi đến với Lai Châu. Cách làm măng đắng khá đơn giản: bóc bớt lớp vỏ ngoài của măng sau đó đổ nước sâm sấp các cây măng và luộc chín tới, chấm với chẩm chéo. Món ăn từ măng đắng chỉ giản đơn vậy, nhưng thực khách sẽ nhớ mãi hương vị là lạ - quà của núi.

Nếu có dịp đến Lai Châu, khi dừng chân nơi bản nhỏ, ngồi quây quần quanh bếp lửa nướng măng trên than hồng, du khách mới cảm nhận rõ vị đắng, ngọt từ măng.

Hiểu rằng măng tre, nứa, sậy… gắn bó với người vùng cao không chỉ vì chúng là vật liệu làm nhà cửa, chuồng trại sản xuất, mà còn chắt chiu hương đất tạo nên vị núi rừng...