Trong dịp đầu xuân, ghé bản, chúng tôi có dịp tận mắt thấy cảnh các mẹ, các chị xay bột, làm các loại bánh dày, bánh khảo, bánh mật, bánh bỏng… Mỗi loại bánh một hương vị khác nhau, song đều được làm rất công phu,tỉ mẩn. Thưởng thức chiếc bánh thơm ngon, người ăn như thấy được tấm tình thơm thảo mà người làm bánh gửi vào.

Để có được chiếc bánh thơm ngon, chị Liền Thị Vắt phải xay bột thật nhuyễn, mịn.

Bí quyết làm bánh của người dân tộc Giáy

Để có được những tấm bánh vuông vức, thơm ngon, người làm bánh phải có bí quyết riêng. Bắt đầu từ khâu chọn các loại nguyên liệu cho chiếc bánh: gạo nếp phải là loại hạt chắc, mẩy, dẻo thơm; mật mía phải sánh, có vị ngọt đậm đà; đậu xanh, lạc phải bùi, ngậy. Bột làm bánh phải được xay, rây thật nhuyễn, mịn. Thời gian ủ bột 1 - 2 tiếng hay 1 - 2 ngày tùy thuộc vào loại bánh muốn làm. Xong hết các công đoạn đó, mới bắt đầu đến phần quan trọng nhất: làm bánh.

Bánh bỏng của chị Hoàng Thị Hính được khách xa, gần đến tận nhà đặt mua. 

Anh Vùi Văn Phướn – trưởng bản San Thàng 1 kể với chúng tôi: “Phụ nữ dân tộc Giáy ở bản mình từ xa xưa đã nổi tiếng về sự khéo léo. Điều đó được thể hiện từ nết ăn, nết ở đến sự đảm đang, công phu khi chế biến món ăn, nhất là làm bánh”. Thưởng thức chiếc bánh khảo thơm ngon trong không khí tết đầm ấm ở nhà anh Phướn, chúng tôi như thấy được tấm tình thơm thảo mà người làm bánh gửi vào.

Chị Hoàng Thị Hính - người nổi tiếng nhất bản về tài làm bánh tâm sự: “Nghề làm bánh của gia đình tôi được bà truyền cho mẹ, mẹ dạy cho tôi, giờ tôi lại dạy con gái lớn trong nhà. Bí quyết làm mỗi loại bánh lại khác nhau. Người làm bánh khéo phải là người biết làm bánh dày sao cho thật nhuyễn mịn, bánh bỏng giòn tan, ngọt lịm đầu lưỡi, bánh mật có độ dai, ngọt dịu… Để bánh ngon, người làm bánh cũng phải có tính cẩn thận, chú ý từ những khâu nhỏ nhất”.

Nghề làm bánh và ước mơ về một làng nghề

Bản San Thàng 1 có 62 hộ dân thì nhà nào cũng biết làm bánh phở truyền thống. Đến bản trong dịp tết, gia chủ sẽ mời khách đủ các loại bánh rán, bánh ngọt được làm thủ công rất ngon lành, bắt mắt. Không chỉ trong dịp tết, vào thứ 5, 6 hàng tuần, gần chục nhà trong bản cũng làm bánh để bán trong các buổi chợ phiên. Chiếc bánh được làm từ những nguyên liệu thiên nhiên mà khiến người gần, kẻ xa ăn một lần thì nhớ mãi.

Đến nay, làm bánh đã trở thành nghề chính nhiều gia đình trong bản. Với giá 12 nghìn đồng/kg bánh phở, 20 nghìn đồng/hộp bánh bỏng, 2 – 5 nghìn đồng/ chiếc bánh rán, bánh dẻo, bánh dày… Thu nhập từ nghề bánh cũng đủ để các chị, các mẹ tăng thu nhập gia đình, tạo điều kiện cho các con ăn học. Bên cạnh đó, làm bánh là niềm vui của các chị, lưu giữ lại cách làm bánh truyền thống của dân tộc mình.

Chẳng biết tự bao giờ, nghề làm bánh đã có ở bản San Thàng 1. Nghề làm bánh được bà con gìn giữ và hình thành thói quen làm trong suốt cả năm để bày bán, khi xuân về lại làm bánh biếu tặng bà con, làng xóm.

Nét đẹp văn hóa nay đã trở thành thế mạnh kinh tế riêng biệt chỉ có ở bản nhỏ giáp chợ phiên. Người dân ở nơi đây đã bắt đầu nuôi mơ ước bản mình có thể trở thành làng làm bánh để quảng bá thương hiệu với du khách gần, xa…

Chia tay bản nhỏ với hương bánh quyện lẫn khói lam chiều phảng phất trên mỗi nếp nhà, tin rằng với tâm huyết của mình, những người dân bản San Thàng 1 sẽ giữ mãi nghề làm bánh truyền thống. Tỉnh ta đã hình thành làng nghề miến dong ở xã Bình Lư (huyện Tam Đường), nghề làm hương ở xã Dào San (huyện Phong Thổ), trong tương lai không xa, mong rằng làng bánh San Thàng 1 ở thị xã cũng được phát triển.