GS.TS Bùi Đức Phú đang kiểm tra, theo dõi bệnh nhân vừa được ghép tạng tại Phòng chăm sóc đặc biệt Bệnh viện T.Ư Huế. (Ảnh bệnh viện cung cấp)

GS-TS Bùi Đức Phú nói: “Sau gần ba ngày đêm thức trắng cùng bệnh nhân tại bệnh viện, đến chiều tối nay mới tổng hợp thông tin về ca ghép thận này”. Trước đó, ngày chủ nhật 19-7, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết có người cho chết não thuộc nhóm máu AB, hiện đang hồi sức chết não chờ đợi đến thời điểm có đủ các tiêu chuẩn chết não theo đúng quy trình của Bộ Y tế ban hành. Hội đồng ghép tạng Bệnh viện T.Ư Huế do GS Phú chỉ đạo đã gấp rút khởi động hệ thống tìm chọn người nhận có cùng nhóm máu AB và mắc bệnh suy tim phổi.

Liên lạc trên danh sách chờ ghép chỉ có một bệnh nhân đã mổ tim cách đây một năm đồng ý ghép. Xác định trường hợp này sẽ rất khó khăn vì các tạng dính với nhau, nhưng bệnh nhân chỉ có cơ hội duy nhất để hy vọng cứu sống vì người cho đã hiếm, mà cùng nhóm máu AB lại càng hiếm. Do đó, Hội đồng chuyên môn về ghép tạng của Bệnh viện T.Ư Huế đã không còn sự chọn lựa nào khác. Các công đoạn đánh giá sự tương hợp giữa người cho - nhận được tiến hành khẩn trương.

Đến 12 giờ trưa chủ nhật 19-7, thông tin từ Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, sẽ lấy tạng vào đêm khuya chủ nhật, cần khẩn trương để phối hợp. Bệnh viện T.Ư Huế đã cử ngay bốn bác sĩ thuộc ê-kíp lấy tạng. Một bác sĩ phẫu thuật viên và một bác sĩ gây mê hồi sức tim mạch có mặt tại Bệnh viện Chợ Rẫy ngay trong chiều 19-7 để hội chẩn với Hội đồng Ghép tạng Bệnh viện Chợ Rẫy. Hai bác sĩ khác mang phương tiện lấy tạng và mẫu máu đọ chéo cho bệnh nhân từ Huế đến sân bay Tân Sơn Nhất đi ngay vào Bệnh viện Chợ Rẫy lúc 1 giờ sáng 20-7 (thứ hai) để nhờ làm giúp xét nghiệm đọ chéo và ở lại đây để tham gia ê-kíp lấy tạng.

Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, cuộc mổ lấy tạng được tiến hành theo quy trình từ 2 giờ sáng 20-7, do hai ê-kíp tại Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện T.Ư Huế phối hợp khá thuần thục. Đến 6 giờ 30 phút sáng, các bác sĩ cắt tạng, lấy khối tim phổi và bảo quản tạng. Đến 6 giờ 50 phút, xe cấp cứu bắt đầu khởi hành chuyển bốn bác sĩ và thùng đựng tạng (khối tim phổi) ghép đến Sân bay Tân Sơn Nhất. Tại đây, các thủ tục được làm sẵn và an ninh sân bay đưa ngay lên máy bay. Chuyến bay khởi hành lúc 8 giờ 5 phút và 9 giờ 15 phút sáng cùng ngày đã đến Sân bay Phú Bài (Thừa Thiên - Huế), và xe cấp cứu của Bệnh viện T.Ư Huế đã chờ sẵn, đưa thùng tạng ghép đến phòng mổ lúc 9 giờ 40 phút.

Tại Bệnh viện T.Ư Huế, ngay đêm 19-7 toàn bộ ê-kíp ghép tạng ở lại bệnh viện để chuẩn bị. Từ 4 giờ sáng 20-7, ê-kíp mổ ghép tạng Bệnh viện T.Ư Huế đã sẵn sàng, những phải chờ đến 7 giờ sau khi có thông tin đọ chéo xác định máu âm tính (-), thì mới bắt đầu rạch da.

GS-TS Bùi Đức Phú cho biết: Quá trình phẫu tích gỡ dính cực kỳ phức tạp vì tim phổi dính quá nhiều, sau khi bộc lộ được tim thì tiến hành thiết lập tuần hoàn ngoài cơ thể, sau đó tiếp tục gỡ dính phổi và tim. Đến 10 giờ 00 phút ngày 20-7 thì công đoạn cắt bỏ tim phổi bệnh lý hoàn thành, tạng ghép được đưa vào lồng ngực và tiến hành khâu nối xong lúc 11 giờ - cho tim đập lại khá dễ dàng. Như vậy, từ khi cắt bỏ khối tim phổi cho đến khi tim đập lại là 4 giờ 30 phút (nằm trong giới hạn cho phép < 6 giờ).

GS Phú nói: “Giai đoạn khó khăn bắt đầu với tình trạng chảy máu, kiểm soát nhiều lần không thấy tiêu điểm chảy máu, nhưng tất cả các vị trí phẫu tích gỡ dính đều rướm máu rỉ rả, Bilan đông máu được điều chỉnh và bắt đầu giảm dần chảy máu. Chúng tôi vẫn chờ đợi trong phòng mổ bảo đảm an toàn đến 00 giờ sáng thứ ba (21-7) mới chuyển về phòng chăm sóc đặc biệt”.

Ca phẫu thuật thay khối tim phổi từ người cho chết não được ê-kíp ghép tạng của Bệnh viện T.Ư Huế tiến hành khẩn trương.

Quá trình theo dõi các thông số và siêu âm thực quản cho thấy quả tim người cho đập khỏe, nhưng trao đổi ô-xy kém do phổi phù (vì bệnh nhân đã có bảy ngày thở máy trước khi lấy tạng), mặc dù đã hỗ trợ thêm khí NO nhưng vẫn không cải thiện. Các bác sĩ quyết định đặt ECMO (hỗ trợ tuần hoàn và trao đổi ô-xy qua màng), sau đó tình trạng trao đổi ô-xy và tuần hoàn được cải thiện nhưng ngược lại tình trạng chảy máu xuất hiện trở lại (do máu không đông vì phải dùng Heparin mới chạy ECMO được). Các kiểm soát về ngoại khoa không cho thấy có điểm chảy máu nào rõ ràng, máu thì ứa thấm khắp mọi nơi từ các tạng trong lồng ngực. Và giải pháp cuối cùng là chuyền máu tươi và các yếu tố đông máu.

GS Phú đánh giá: sau ba ngày sau ghép tạng, hiện nay mặc dù chảy máu có giảm đi, phổi chưa bảo đảm trao đổi ô-xy hoàn toàn để có thể ngưng ECMO, sau đó dùng thuốc cầm máu protamin nhằm khống chế hoàn toàn tình trạng chảy máu.

“Liệu pháp điều trị ức chế miễn dịch được sử dụng bảo đảm đủ nồng độ, các giải pháp chống nhiễm trùng được thực hiện chuẩn mực, nhưng bệnh nhân vẫn còn đang nặng và toàn bộ ê-kíp ghép luôn sẵn sàng túc trực và chăm sóc đúng quy chuẩn. Nguồn lực dự trữ đã sử dụng gần hết, Trung tâm Huyết học truyền máu Bệnh viện T.Ư Huế phải đi Quảng Bình để lấy máu, nhờ đó có thêm được một số cơ số máu AB . Hiện nay, chúng tôi đang huy động thêm ở Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Huyết học Truyền máu TP Hồ Chí Minh” - GS Phú cho biết.

GS Phú tâm sự: “Còn quá sớm để nói tiên lượng ca ghép này, nhưng bản thân mỗi chúng tôi đã và sẽ làm hết sức để cứu người, không phụ lòng tin tưởng giúp đỡ của rất nhiều người từ các đồng chí lãnh đạo cao cấp các Bộ, ngành, đến các nhân viên của cơ quan vận chuyển hàng không, đặc biệt là người bệnh đã trao hy vọng sống cuối cùng cho chúng tôi. Thành kính thắp nén nhang tri ân người hiến tạng cao cả!”.

GS Phú nói thêm: “Chúng tôi rất biết ơn và ghi nhận sâu sắc tình cảm chia sẻ quan tâm của dư luận trong nước trong những ngày qua, cũng như sự phối hợp nhịp nhàng đầy trách nhiệm của các đồng nghiệp ở Bệnh viện Chợ Rẫy”.