Xã Mường Cang hiện có 1.231 hộ với 5.747 nhân khẩu, với 2 dân tộc Thái, Mông cùng sinh sống. Trước đây, do nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế với nhiều quan niệm, phong tục tập quán lạc hậu như: Tâm lý trọng nam khinh nữ, thích sinh nhiều con để vui nhà vui cửa, có con trai nối dõi tông đường hay phải có trai có gái. Do đó việc tuyên truyền vận động đồng bào thực hiện công tác Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS – KHHGĐ) gặp không ít khó khăn, dẫn đến tình trạng đẻ dày, đẻ nhiều, trẻ suy dinh dưỡng, trẻ đến trường không đúng độ tuổi, bỏ học... Cũng từ việc sinh con nhiều ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế gia đình, số hộ nghèo tăng.

Một buổi tuyên truyền công tác dân số KHH – GĐ tại bản Phiêng Cẩm B.

Trước thực tế đó, những năm qua, cấp ủy, chính quyền địa phương đã nhiều lần họp bàn, đưa ra các biện pháp triển khai thực hiện giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 xuống mức thấp nhất. Với chủ trương đẩy mạnh công tác vận động thực hiện KHHGĐ coi đây là giải pháp chủ yếu để điều chỉnh mức sinh, nâng cao chất lượng dân số góp phần bảo đảm cuộc sống ấm no, hạnh phúc, bình đẳng và tiến bộ, xã đã chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể đặc biệt là cán bộ chuyên trách dân số phối hợp với cộng tác viên dân số, già làng, trưởng bản, người có uy tín tổ chức họp bản, phát tờ rơi tuyên truyền, tư vấn, giải thích để mỗi cá nhân, mỗi cặp vợ chồng tự nguyện thực hiện các biện pháp tránh thai hiện đại như: đình sản, đặt vòng, uống thuốc tránh thai... kéo dài khoảng cách sinh con từ 3 - 5 năm.

Bên cạnh đó, cán bộ chuyên trách dân số cùng với cộng tác viên dân số ở cơ sở thường xuyên đến từng nhà nói chuyện chuyên đề với các chị em phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, đồng thời phân tích những lợi ích không sinh con thứ 3 với bậc làm cha, mẹ, người chồng để họ từ bỏ các quan niệm cũ và lạc hậu. Với trường hợp các cặp vợ chồng sinh con một bề, cán bộ dân số gặp gỡ, trao đổi, giám sát để nắm bắt được tâm tư nguyện vọng, vận động dừng lại ở hai con để có điều kiện nuôi dạy cho tốt và phát triển kinh tế gia đình.

Cán bộ chuyên trách dân số xã Mường Cang tuyên truyền các biện pháp tránh thai hiện đại tới bà con bản Phiêng Cẩm A .

Qua công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc địa phương đã ý thức hơn trong việc sinh con thứ 3, trong năm 2011, tỷ lệ sinh con thứ 3 chiếm 7,8% đến hết năm 2012 tỷ lệ này giảm xuống còn 5,5%. Hiện nay, toàn xã có 1.050 cặp vợ chồng  đang áp dụng các biện pháp tránh thai hiện đại.

Chị Lường Thị Nga – Cán bộ chuyên trách dân số xã Mường Cang cho biết: “Trong năm 2012, chúng tôi kết hợp với các ban ngành, thôn, bản tuyên truyền trực tiếp tới nhân dân thông qua 40 buổi với trên 2.000 lượt về cách làm mẹ an toàn, công tác DS-KHHGĐ, giảm mất cân bằng giới tính khi sinh… Phối hợp với đoàn thanh niên, hội phụ nữ xuống tuyên truyền về việc không sinh con thứ 3, các chính sách về dân số, thành lập các câu lạc bộ không sinh con thứ 3, câu lạc bộ phòng chống HIV/AIDS… Từ đó nâng cao nhận thức cho nhân dân về việc không sinh con thứ 3”.

Chỉ sinh 1 đến 2 con đã và đang là phong trào của các cặp vợ chồng trẻ ở bản Phiêng Cẩm A, hầu hết các cặp vợ chồng không còn chịu áp lực phải sinh con trai để nối dõi. Chính vì sinh ít con nên đời sống vật chất và tinh thần của người dân trong bản ngày càng được nâng cao, nhiều cặp vợ chồng có điều kiện kinh tế chăm lo cho con cái học hành đầy đủ. Điển hình như vợ chồng anh Lò Văn Ngoan và chị Nùng Thị Lả, sinh con một bề là con gái nhưng anh chị tự nguyện KHHGĐ. Chị Lả cho biết: “Vợ chồng tôi đã cùng thống nhất là chỉ dừng lại ở 2 con, bây giờ phải tập trung phát triển kinh tế, chăm lo cho 2 cô con gái ăn học, trưởng thành. Hiện tại 2 cô con gái của tôi đều chăm ngoan, học giỏi.

Cũng nhờ làm tốt công tác DS - KHHGĐ, nhiều gia đình trong bản Phiêng Cẩm A có cái ăn, cái mặc và cho con cắp sách đến trường, 100% hộ gia đình đạt gia đình văn hóa, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Qua đó, bản Phiêng Cẩm A đã 3 năm liền được các cấp, ngành tặng nhiều bằng khen và giấy khen trong việc làm tốt công tác DS – KHHGĐ.

Từ các giải pháp linh hoạt, hiệu quả mà cấp ủy chính quyền đưa ra và việc thực hiện rõ nét của tổ chức Hội, Đoàn, cán bộ dân số, đồng bào các dân tộc địa phương hôm nay đã hiểu rõ hơn về khó khăn của việc sinh đông con là nguyên nhân dẫn đến đói nghèo, lạc hậu. Hiện nay, mỗi cặp vợ chồng của xã Mường Cang sau khi cưới đã tự quyết định được số con và khoảng cách sinh con, tự giác lựa chọn và áp dụng cho mình một biện pháp tránh thai hiện đại phù hợp để tập trung phát triển kinh tế gia đình, xây dựng quê hương Mường Cang ngày càng giàu đẹp, văn minh.