Văn hóa
Người giữ hồn văn hóa Si La ở Lai Châu
Tây Bắc
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ hai, 20/09/2010 15:44
lc-icon - (BLC) - Dáng người nhỏ, nước da ngăm đen vì nắng gió, ở vào tuổi 73 với nhiều lo toan cuộc sống hàng ngày nhưng ông vẫn sưu tầm những lời dân ca, điệu sáo, múa cổ; rồi ông tự sáng tác lời để sang sông truyền dạy cho con cháu Si La mình.
Nghệ nhân Hù Chà Khao thổi Pờ Tư Hế Lế, giới thiệu nhạc cụ dân tộc Si La.
Ông là nghệ nhân văn hóa dân tộc Si La – Hù Chà Khao ở bản Seo Hai, xã Can Hồ (huyện Mường Tè).
Trước sự phát triển của xã hội, các loại hình âm nhạc, nhạc cụ ngoại lai đã xâm nhập về bản làng người Si La. Theo thời gian, trẻ em trong bản dần quên đi cách cầm đàn, thổi sáo, điệu múa và những làn điệu dân ca cổ của dân tộc mình.
Là một trong số ít người già còn lưu giữ được những nét văn hóa dân tộc Si La, nghệ nhân Hù Chà Khao hiểu rằng nếu bây giờ không gìn giữ và truyền dạy các loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể của dân tộc mình cho con cháu thì chẳng bảo lâu nữa tiếng đàn, sáo kia sẽ không còn.
Nói là làm, chỉ với ý nghĩ đơn giản đó thôi, nhiều năm qua, dù mưa hay nắng ngày nào ông cũng vượt sông Đà về bản Seo Hai, Sì Thao Chải dạy những bé trai làm đàn, sáo và cách sử dụng; dạy các bé gái hát những điệu dân ca, múa cổ.
Để con cháu dân tộc mình quay trở lại chơi đàn, thổi sao, hát dân ca, những ngày đầu ông gặp rất nhiều khó khăn. Ông phải đến từng nhà để vận động phụ huynh cho các cháu tới học. Do trình độ dân trí thấp, cuộc sống khó khăn nên hầu hết mọi người cho rằng “phải no bụng đã rồi mới làm gì thì làm”. Người hiểu thì thông cảm động viên ông. Người không hiểu thì cho là ông ăn cơm nhà vác tù và, hâm và buông ra những lời nói khó nghe “già rồi mà chơi với trẻ con”. Trước khó khăn đó, ông không chịu lùi bước và đến trường tiểu học, THCS nhờ các thầy, cô giúp đỡ. Có thầy, cô vào cuộc dần dần các cháu cũng nghe theo.
Khi tuổi đã cao, ông lo sợ việc làm của mình sẽ dở dang. Những ngày ốm, ông nhờ vợ mình sang sông dạy thay. Rồi hai ông bà cùng thực hiện ước nguyện. Ông dạy chơi đàn, thổi sáo; bà dạy múa, hát dân ca…
Thời gian trôi qua, đám trẻ trong bản đã dần biết chơi đàn, thổi sáo, hát dân ca. Ngôi nhà văn hóa ở trung tâm bản Seo Hai trở thành điểm để ông và bọn trẻ trong bản chơi đàn, học hát hàng ngày. Hôm nào vì lý do này, kia mà các cháu không tới được thì ông ngồi thổi sáo, chơi đàn, bà hát những làn điệu dân ca cổ.
Mưa dầm thấm lâu, việc làm của ông không chỉ thu hút được trẻ em trong bản tới học mà mỗi khi tiếng đàn, tiếng sáo cất lên, già trẻ trong bản lại kéo nhau đến thưởng thức. Bên bếp lửa bập bùng trong căn nhà lợp prôximăng, thưng ván ém mình bên bờ bắc sông Đà, ông Hù Chà Khao đang miệt mài làm đàn. Thấy khách tới nhà, ông ngưng tay rồi cầm hai cây sáo một dài, một ngắn ra khoe: “Người Si La trước đây thổi sáo, đánh đàn và hát được nhiều làn điệu dân ca của dân tộc mình, nhưng nay không ai thổi hay hát đâu. Người biết thổi sáo, đánh đàn, hát dân ca chỉ còn mình và bà nó thôi (vợ ông)”.
Nói rồi ông cầm cây sáo dài giới thiệu, nó có tên là Pờ Tư Hế Lế. Cây sáo này xưa thường được đàn ông, thanh niên trong bản dùng để gọi nhau đi làm nương hay đi rừng cùng về. Cây sáo nhỏ có tên là Là Bí, đây là dụng cụ được con trai người Si La dùng để gọi bạn tình đến chỗ hẹn. Còn cây đàn có tên là Tứ Phề, nó được dùng trong các dịp lễ, tết hoặc việc tang. Kể xong, ông cầm đàn lên chơi, tiếng đàn vang vọng, lan toả.
Với những trăn trở và việc làm thiết thực đó, nhiều năm qua, nghệ nhân Hù Chà Khao được Viện Âm nhạc Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen vì đã có thành tích đóng góp vào việc gìn giữ, bảo tồn nhạc cụ âm nhạc dân tộc Si La. Điều ông vui và mong muốn nhất không phải là những tấm Bằng khen, Giấy khen của các cấp, ngành mà chính là con cháu đã biết đàn, hát bằng những loại nhạc cụ, làn điệu dân ca dân tộc mình.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Vui tết Trung thu
Vui tết Trung thu
Văn hóa
07/10/2025 11:12
Tối 6/10, Nhóm Cháo từ thiện Lai Châu phối hợp cùng Hội Chữ thập đỏ tỉnh, Chi đoàn Phòng Quản lý xuất nhập cảnh (Công an tỉnh); Chi đoàn Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh; Trường Phổ thông DTBT Tiểu học và THCS Nùng Nàng và các mạnh thường quân tổ chức chương trình “Vui Tết Trung thu năm 2025 ” cho gần 700 học sinh Trường Phổ thông DTBT Tiểu học và THCS Nùng Nàng.
Nơi chắp cánh đam mê sáng tạo
Nơi chắp cánh đam mê sáng tạo
Văn hóa
26/09/2025 09:17
Câu lạc bộ (CLB) khâu, thêu “Nắng” Trường Tiểu học và Trung học cơ sở (TH&THCS) Sùng Phài (phường Đoàn Kết) là 1 trong 40 câu lạc bộ giữ gìn bản sắc dân tộc theo Quyết định số 1405/KH-SGDĐT ngày 4/7/2022 của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Đến nay, CLB đã góp phần phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc gắn với phát triển du lịch tại địa phương, là nơi chắp cánh đam mê sáng tạo cho học sinh.
Chương trình văn nghệ “Bài ca Đại đoàn kết”
Chương trình văn nghệ “Bài ca Đại đoàn kết”
Văn hóa
24/09/2025 10:18
Tối 23/9, tại Trung tâm Hội nghị - Văn hóa phường Đoàn Kết, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam phường Đoàn Kết và phường Tân Phong tổ chức chương trình văn nghệ với chủ đề “Bài ca Đại đoàn kết” chào mừng Đại hội Đại biểu MTTQ Việt Nam phường Tân Phong, phường Đoàn Kết lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Làn điệu dân ca, dân vũ ngân vang trên rẻo cao
Làn điệu dân ca, dân vũ ngân vang trên rẻo cao
Văn hóa
24/09/2025 08:22
Tại tỉnh Lai Châu, nơi có hơn 20 dân tộc cùng sinh sống, kho tàng dân ca, dân vũ là sợi dây gắn kết cộng đồng, đồng thời là “hồn cốt” của núi rừng Tây Bắc. Nhiều xã, bản không chỉ lớp người cao tuổi mà thế hệ trẻ đang trở thành hạt nhân giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, để những làn điệu dân ca, dân vũ mãi ngân vang trên rẻo cao.
Nghị quyết 15-Bước đột phá xây dựng nếp sống mới ở Lai Châu
Nghị quyết 15-Bước đột phá xây dựng nếp sống mới ở Lai Châu
Văn hóa
18/09/2025 06:33
Nghị quyết số 15-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Lai Châu về xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh giai đoạn 2024 – 2030 là một dấu mốc quan trọng trong công tác xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Đây là quyết tâm chính trị lớn nhằm khắc phục những rào cản phát triển, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành vi của nhân dân, xây dựng nếp sống tiến bộ, phù hợp với yêu cầu hội nhập và phát triển.
Du lịch Lai Châu vươn mình cất cánh
Du lịch Lai Châu vươn mình cất cánh
Du lịch
15/09/2025 09:08
Trước kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Lai Châu bước vào giai đoạn phát triển mới với những thời cơ, thách thức đan xen, du lịch (DL) Lai Châu đang sẵn sàng “vươn mình cất cánh” để khẳng định là một điểm đến hấp dẫn và đầy hứa hẹn giữa đại ngàn Tây Bắc hùng vĩ.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3082 ngày 23/10/2025
Báo Lai Châu Số 3081 ngày 22/10/2025
Báo Lai Châu Số 3080 ngày 20/10/2025
Báo Lai Châu Số 3079 ngày 17/10/2025
Báo Lai Châu Số 3078 ngày 16/10/2025
Báo Lai Châu Số 3077 ngày 15/10/2025
Báo Lai Châu Số 3076 ngày 13/10/2025
Báo Lai Châu Số 3075 ngày 10/10/2025
Báo Lai Châu Số 3074 ngày 09/10/2025
Báo Lai Châu Số 3073 ngày 08/10/2025