Chúng tôi đến thăm vườn hoa hồng của gia đình anh Hoàng Luyện, ở bản Chin Chu Chải, xã San Thàng (thành phố Lai Châu) đúng lúc công nhân đang tiến hành phun thuốc trừ nấm cho hoa. Qua quan sát của chúng tôi, các công nhân đều mặc quần áo bảo hộ cẩn thận, các vỏ thuốc BVTV được gom lại một chỗ, không vứt bữa bãi dưới các chân ruộng. Được biết, gia đình anh Luyện có 9.000m2 hoa hồng trồng được 4 năm nay, trong quá trình chăm sóc hoa hồng xuất hiện rất nhiều sâu bệnh nên gia đình thường xuyên phun thuốc phòng trừ nấm, sâu bệnh các loại, nhất là bệnh thối lá, rụng lá nhưng luôn tuân thủ nguyên tắc “phun đúng thời điểm, đúng liều lượng” để hoa phát triển tốt, nở đúng thời điểm xuất bán. Ngoài ra, gia đình thực hiện nghiêm cam kết với UBND xã sử dụng phân bón, thuốc BVTV, thuốc kích thích sinh trưởng theo đúng quy trình kỹ thuật, tuyệt đối không sử dụng các loại phân bón thuốc BVTV, thuốc kích thích sinh trưởng không rõ nguồn gốc xuất sứ, thuốc cấm sử dụng trong danh mục thuốc cấm của Việt Nam.

Từ thành phố Lai Châu đi dọc quốc lộ 4D đến địa phận xã Giang Ma (huyện Tam Đường) chúng tôi dễ dàng nhận thấy 2 bên đường là những vườn hoa hồng được chăm sóc tỉ mỷ với đủ các loại hoa đang khoe sắc trong gió. Dừng chân tại vườn hoa hồng của gia đình anh Nguyễn Văn Thanh ở bản Mào Phô, chúng tôi choáng ngợp trước vẻ đẹp của các loại hoa hồng ngoại với đủ màu sắc: trắng, hồng, xanh, đỏ. Vườn hồng của anh Thanh được nhiều chủ cửa hàng hoa tươi ở Hà Nội đánh giá cao vì bông hoa to, lâu tàn, mùi hương rất thơm.

Trò chuyện với anh chúng tôi được biết, anh sinh ra và lớn lên ở huyện Mê Linh - Hà Nội, một lần đến Lai Châu chơi thấy khí hậu, chất đất ở đây rất phù hợp để trồng hoa hồng. Sau khi tìm hiểu tháng 10/2020, anh thuê đất ruộng của 3 hộ dân bản Mào Phô (xã Giang Ma) để trồng hoa hồng với tổng diện tích 1,8ha. Khởi điểm ban đầu rất thuận lợi khi hoa được mùa, được giá, trung bình 1ha thu được khoảng 70 vạn bông, lợi nhuận mang lại  gần 1 tỷ đồng.

Việc sử dụng thuốc BVTV luôn được các chủ vườn hoa hồng chấp hành đúng theo quy định gắn với bảo vệ môi trường.

Nhưng bước sang năm 2021, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, hoa hồng tiêu thụ khó khăn, giá hoa hồng xuống thấp có thời điểm cắt bán mà không có ai mua. Trong khi giá vật tư, phân bón đều tăng cao, trung bình mỗi năm anh phải chi khoảng 200 triệu đồng để mua thuốc nấm, phòng sâu bệnh và khoảng 400 triệu đồng mua phân bón các loại nên năm vừa rồi gia đình bị lỗ khoảng 300 triệu đồng. Theo anh Thanh trồng hoa hồng đòi hỏi kỹ thuật cao vì rất dễ bị nấm, các loại sâu ăn lá, do đó ngoài tìm các loại phân bón phù hợp, trung bình từ 15-20 ngày phải thực hiện phun phòng trừ sâu bệnh, nấm một lần. Quan trọng hơn là trong quá trình trồng và chăm sóc hoa hồng, gia đình thực hiện ký cam kết với cơ quan chuyên môn tuân thủ việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích sinh trưởng đúng quy trình kỹ thuật để bảo vệ môi trường.

Hiện nay, trên địa bàn huyện Tam Đường có hơn 33ha hoa hồng, tập trung chủ yếu ở địa bàn xã Giang Ma. Tham gia trồng hoa gồm 17 cá nhân có hộ khẩu thường trú tại thành phố Lai Châu và Mê Linh - Hà Nội, thuê đất của 50 hộ dân của xã Giang Ma. Cùng với áp dụng đúng quy trình kỹ thuật từ khâu chọn giống, làm đất, chăm sóc, tưới tiêu, phun thuốc phòng trừ sâu, bệnh để hoa cho năng suất và chất lượng cao, các hộ trồng hoa đã quan tâm tới các quy định về bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, hiện nay vấn đề kiểm soát việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng chủng loại cho phép của các hộ trồng hoa hồng còn nhiều hạn chế. Hầu hết các vườn hồng chưa có bể chứa bao bì thuốc BVTV bảo đảm yêu cầu theo quy định.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, tổng diện tích hoa hồng trên địa bàn tỉnh 107,8 ha gồm 75 cá nhân tham gia với hình thức thuê đất của các hộ gia đình. Trong đó, 95,3 ha chuyển đổi trồng hoa trên đất trồng lúa và 12,5 ha chuyển đổi từ cây trồng khác.. Để tăng cường công tác quản lý chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa và bảo vệ môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đề nghị UBND các huyện, thành phố chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, đơn vị, UBND các xã, phường, thị trấn rà soát lại toàn bộ diện tích trồng hoa hồng trên địa bàn, đặc biệt những diện tích hoa hồng trồng trên đất lúa, bổ sung kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng giai đoạn 2021 – 2025. Đồng thời hướng dẫn các hộ trồng hoa thực hiện thủ tục đăng ký chuyển đổi theo đúng quy định; không quy hoạch, phát triển mở rộng diện tích trồng hoa trong khu vực đầu nguồn nước sinh hoạt.

Vỏ thuốc BVTV sau khi sử dụng phun cho hoa hồng được gia đình anh Nguyễn Văn Thanh, bản Mào Phô (xã Giang Ma, huyện Tam Đường) thu gom chờ đi xử lý.

Ngoài ra, các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát  quá trình chăm sóc, sử dụng thuốc BVTV, bón phân của các chủ vườn hồng; tuyệt đối không sử dụng phân hữu cơ chưa qua xử lý (phân tươi) để bón cho hoa, không sử dụng thuốc BVTV ngoài danh mục được phép sản xuất kinh doanh tại Việt Nam, thuốc không rõ nguồn gốc. Tiếp tục tuyên truyền, hướng dẫn các hộ trồng hoa ký cam kết trong quá trình chăm sóc, sử dụng thuốc BVTV; xây dựng các bể chứa vỏ bao gói thuốc BVTV, tổ chức thu gom, vận chuyển, xử lý vỏ bao gói thuốc BVTV sau sử dụng theo quy định; thường xuyên kiểm tra giám sát việc thực hiện cam kết, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định.

Có thể khẳng định, việc phát triển cây hoa hồng là phù hợp với định hướng phát triển của tỉnh, của huyện, đặc biệt là mang lại thu nhập, ổn định đời sống cho người dân. Tuy nhiên, các hộ trồng hoa bên cạnh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất hoa, thì cần đặc biệt coi trọng vấn đề sử dụng thuốc BVTV chăm sóc cây hoa đúng cách để không gây ảnh hưởng đến môi trường.