Văn hóa
Người giữ hồn văn hóa Si La ở Lai Châu
Tây Bắc
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ hai, 20/09/2010 15:44
lc-icon - (BLC) - Dáng người nhỏ, nước da ngăm đen vì nắng gió, ở vào tuổi 73 với nhiều lo toan cuộc sống hàng ngày nhưng ông vẫn sưu tầm những lời dân ca, điệu sáo, múa cổ; rồi ông tự sáng tác lời để sang sông truyền dạy cho con cháu Si La mình.
Nghệ nhân Hù Chà Khao thổi Pờ Tư Hế Lế, giới thiệu nhạc cụ dân tộc Si La.
Ông là nghệ nhân văn hóa dân tộc Si La – Hù Chà Khao ở bản Seo Hai, xã Can Hồ (huyện Mường Tè).
Trước sự phát triển của xã hội, các loại hình âm nhạc, nhạc cụ ngoại lai đã xâm nhập về bản làng người Si La. Theo thời gian, trẻ em trong bản dần quên đi cách cầm đàn, thổi sáo, điệu múa và những làn điệu dân ca cổ của dân tộc mình.
Là một trong số ít người già còn lưu giữ được những nét văn hóa dân tộc Si La, nghệ nhân Hù Chà Khao hiểu rằng nếu bây giờ không gìn giữ và truyền dạy các loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể của dân tộc mình cho con cháu thì chẳng bảo lâu nữa tiếng đàn, sáo kia sẽ không còn.
Nói là làm, chỉ với ý nghĩ đơn giản đó thôi, nhiều năm qua, dù mưa hay nắng ngày nào ông cũng vượt sông Đà về bản Seo Hai, Sì Thao Chải dạy những bé trai làm đàn, sáo và cách sử dụng; dạy các bé gái hát những điệu dân ca, múa cổ.
Để con cháu dân tộc mình quay trở lại chơi đàn, thổi sao, hát dân ca, những ngày đầu ông gặp rất nhiều khó khăn. Ông phải đến từng nhà để vận động phụ huynh cho các cháu tới học. Do trình độ dân trí thấp, cuộc sống khó khăn nên hầu hết mọi người cho rằng “phải no bụng đã rồi mới làm gì thì làm”. Người hiểu thì thông cảm động viên ông. Người không hiểu thì cho là ông ăn cơm nhà vác tù và, hâm và buông ra những lời nói khó nghe “già rồi mà chơi với trẻ con”. Trước khó khăn đó, ông không chịu lùi bước và đến trường tiểu học, THCS nhờ các thầy, cô giúp đỡ. Có thầy, cô vào cuộc dần dần các cháu cũng nghe theo.
Khi tuổi đã cao, ông lo sợ việc làm của mình sẽ dở dang. Những ngày ốm, ông nhờ vợ mình sang sông dạy thay. Rồi hai ông bà cùng thực hiện ước nguyện. Ông dạy chơi đàn, thổi sáo; bà dạy múa, hát dân ca…
Thời gian trôi qua, đám trẻ trong bản đã dần biết chơi đàn, thổi sáo, hát dân ca. Ngôi nhà văn hóa ở trung tâm bản Seo Hai trở thành điểm để ông và bọn trẻ trong bản chơi đàn, học hát hàng ngày. Hôm nào vì lý do này, kia mà các cháu không tới được thì ông ngồi thổi sáo, chơi đàn, bà hát những làn điệu dân ca cổ.
Mưa dầm thấm lâu, việc làm của ông không chỉ thu hút được trẻ em trong bản tới học mà mỗi khi tiếng đàn, tiếng sáo cất lên, già trẻ trong bản lại kéo nhau đến thưởng thức. Bên bếp lửa bập bùng trong căn nhà lợp prôximăng, thưng ván ém mình bên bờ bắc sông Đà, ông Hù Chà Khao đang miệt mài làm đàn. Thấy khách tới nhà, ông ngưng tay rồi cầm hai cây sáo một dài, một ngắn ra khoe: “Người Si La trước đây thổi sáo, đánh đàn và hát được nhiều làn điệu dân ca của dân tộc mình, nhưng nay không ai thổi hay hát đâu. Người biết thổi sáo, đánh đàn, hát dân ca chỉ còn mình và bà nó thôi (vợ ông)”.
Nói rồi ông cầm cây sáo dài giới thiệu, nó có tên là Pờ Tư Hế Lế. Cây sáo này xưa thường được đàn ông, thanh niên trong bản dùng để gọi nhau đi làm nương hay đi rừng cùng về. Cây sáo nhỏ có tên là Là Bí, đây là dụng cụ được con trai người Si La dùng để gọi bạn tình đến chỗ hẹn. Còn cây đàn có tên là Tứ Phề, nó được dùng trong các dịp lễ, tết hoặc việc tang. Kể xong, ông cầm đàn lên chơi, tiếng đàn vang vọng, lan toả.
Với những trăn trở và việc làm thiết thực đó, nhiều năm qua, nghệ nhân Hù Chà Khao được Viện Âm nhạc Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen vì đã có thành tích đóng góp vào việc gìn giữ, bảo tồn nhạc cụ âm nhạc dân tộc Si La. Điều ông vui và mong muốn nhất không phải là những tấm Bằng khen, Giấy khen của các cấp, ngành mà chính là con cháu đã biết đàn, hát bằng những loại nhạc cụ, làn điệu dân ca dân tộc mình.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Để trò chơi dân gian "sống" mãi theo thời gian
Để trò chơi dân gian "sống" mãi theo thời gian
Văn hóa
22/12/2025 22:46
Trong đời sống cộng đồng các dân tộc ở Lai Châu, những trò chơi dân gian đã trở thành một phần không thể thiếu của ngày hội, ngày tết. Dù cuộc sống đã đổi thay, nhịp sống hiện đại lan tỏa đến từng bản làng, nhưng những trò chơi như: ném còn, tu lu, bắn nỏ, kéo co, đẩy gậy… vẫn được gìn giữ, truyền lại và ngày càng phát triển mạnh mẽ. Không chỉ mang tính giải trí, những trò chơi ấy còn là cầu nối gắn kết cộng đồng, là bản sắc văn hóa trong đời sống của đồng bào.
Người giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc Thái
Người giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc Thái
Văn hóa
18/12/2025 23:12
Dù tuổi đã cao nhưng bà Tống Thị Lý (sinh năm 1966, dân tộc Thái ở bản Nậm Củm, xã Mường Tè) vẫn miệt mài với việc may, thêu trang phục của dân tộc mình. Bà không chỉ được biết đến là người lưu giữ những đường nét tinh tế của trang phục truyền thống, mà còn là người tiên phong biến việc may, thêu trang phục thành sinh kế, tạo thu nhập ổn định cho gia đình.
Trường THCS Đông Phong: Điểm sáng giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
Trường THCS Đông Phong: Điểm sáng giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
Văn hóa
17/12/2025 13:14
Là ngôi trường thuộc địa bàn mang đậm bản sắc văn hóa các dân tộc, đặc biệt là văn hóa dân tộc Giáy, Trường Trung học cơ sở (THCS) Đông Phong (phường Tân Phong) luôn quan tâm, chú trọng việc giáo dục ý thức gìn giữ nét đẹp văn hóa dân tộc cho học sinh bằng nhiều hoạt động ý nghĩa. Việc làm này giúp học sinh toàn trường hiểu và có những hành động thiết thực gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Đường đá cổ Pa Vi: Giá trị lịch sử mở lối phát triển du lịch trải nghiệm
Đường đá cổ Pa Vi: Giá trị lịch sử mở lối phát triển du lịch trải nghiệm
Văn hóa
14/12/2025 22:22
Hơn một thế kỷ trôi qua, con đường đá cổ Pavi vẫn lặng lẽ nằm giữa đại ngàn Hoàng Liên Sơn như một dòng chảy ký ức không ngừng nghỉ. Từ con đường lịch sử trăm năm tuổi, Pavi hôm nay đang mở ra hướng đi mới cho du lịch trải nghiệm độc đáo, thu hút du khách yêu thiên nhiên và khám phá di sản.
Hội nghị “Giải pháp đẩy mạnh khai thác, quản lý sản phẩm du lịch thể thao mạo hiểm kết nối hai tỉnh Lai Châu - Lào Cai”
Hội nghị “Giải pháp đẩy mạnh khai thác, quản lý sản phẩm du lịch thể thao mạo hiểm kết nối hai tỉnh Lai Châu - Lào Cai”
Văn hóa
14/12/2025 09:58
Chiều 13/12, tại bản Sin Suối Hồ (xã Sin Suối Hồ), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai tổ chức Hội nghị “Giải pháp đẩy mạnh khai thác, quản lý sản phẩm du lịch thể thao mạo hiểm kết nối hai tỉnh Lai Châu - Lào Cai”.
Giữ bản sắc văn hóa qua thể thao dân tộc
Giữ bản sắc văn hóa qua thể thao dân tộc
Văn hóa
13/12/2025 22:47
Giữa nhịp sống hiện đại, các môn thể thao truyền thống như: tung còn, đẩy gậy, bắn nỏ, tù lu, đi cà kheo vẫn được đồng bào vùng cao Lai Châu gìn giữ. Những trò chơi này không chỉ góp phần gắn kết người dân mà còn là cầu nối văn hóa, giữ gìn bản sắc truyền thống của đồng bào.
Phụ nữ xã Bản Bo bảo tồn văn hóa
Phụ nữ xã Bản Bo bảo tồn văn hóa
Văn hóa
12/12/2025 23:17
Trong quá trình phát triển mới, công tác gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc được cấp ủy, chính quyền xã Bản Bo và cộng đồng đặt ở vị trí quan trọng, gắn liền với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Trên hành trình ấy, phụ nữ trở thành lực lượng nòng cốt, góp phần duy trì những giá trị văn hóa truyền thống, làm phong phú đời sống tinh thần của nhân dân và tạo nền tảng bền vững cho du lịch cộng đồng.
Đường đá Pavi giữa đại ngàn
Đường đá Pavi giữa đại ngàn
Văn hóa
10/12/2025 22:49
Nằm trên địa bàn bản Sàng Mà Pho (xã Sin Suối Hồ), đường đá cổ Pavi đang trở thành điểm trekking độc đáo của du khách yêu khám phá. Không chỉ là hành trình trải nghiệm thiên nhiên, Pavi còn mang giá trị lịch sử đặc biệt, được người dân gìn giữ như một di sản giữa đại ngàn Lai Châu.
Lễ hội đua ngựa xã Tả Lèng lần thứ I, năm 2025
Lễ hội đua ngựa xã Tả Lèng lần thứ I, năm 2025
Xã Hội
06/12/2025 13:17
Sáng 6/12, UBND xã Tả Lèng tổ chức khai mạc Lễ hội đua ngựa lần thứ I, năm 2025 với chủ đề “Vó ngựa trên PuTaLeng”. Đây là sự kiện văn hóa mang ý nghĩa đặc biệt, nhằm tôn vinh giá trị truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn, đồng thời, giới thiệu con người, bản sắc và các sản phẩm đặc trưng của xã Tả Lèng đến với nhân dân và du khách trong, ngoài tỉnh.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3120 ngày 29/12/2025
Báo Lai Châu Số 3119 ngày 26/12/2025
Báo Lai Châu Số 3118 ngày 25/12/2025
Báo Lai Châu Số 3117 ngày 24/12/2025
Báo Lai Châu Số 3116 ngày 22/12/2025
Báo Lai Châu Số 3115 ngày 19/12/2025
Báo Lai Châu Số 3114 ngày 18/12/2025
Báo Lai Châu Số 3113 ngày 17/12/2025
Báo Lai Châu Số 3112 ngày 15/12/2025
Báo Lai Châu Số 3111 ngày 12/12/2025