Cánh đồng lúa Tùng Củng (xã Mường So) những ngày này liên tục hứng chịu những trận nắng nóng chói chang khiến cho nhiều thửa ruộng cạn nước, có nơi đất khô nứt nẻ. Cây trồng không được cung cấp đủ nước có hiện tượng héo lá, còi cọc chậm lớn. Lo lắng năng suất cuối vụ bị giảm, nhiều bà con đã chủ động ra đồng điều tiết nước về ruộng. 

Bà Đèo Thị Tiến người dân bản Nà Củng kể: “Vụ đông xuân năm nay, gia đình tôi gieo cấy 1.100m2 lúa. 5 ruộng cách xa nhau khiến việc chăm sóc khá tốn công đã vậy trời còn ít mưa, nắng nóng nhiều, ngày 2/5 ruộng lúa của gia đình tôi bị khô hạn. Có chỗ nền ruộng đất nứt bằng cả ngón tay, lúa chậm phát triển. Được cán bộ tuyên truyền tôi thường xuyên thăm đồng, cố gắng dẫn nước về ruộng. Giờ ruộng vẫn thiếu nước nhưng may lúa không bị chết héo. Hy vọng thời gian tới trời sớm có mưa để lúa sinh sôi phát triển”.

Người dân xã Mường So thường xuyên thăm đồng, nạo vét kênh mương, khơi thông dòng chảy, đưa nước về ruộng hạn chế khô hạn cho cây lúa.

Được biết, bản Nà Củng gieo cấy 23ha lúa đông xuân. Phần lớn diện tích đều tập trung trên cánh đồng Tùng Củng. Xác định lúa là nguồn thu chính giúp người dân đảm bảo nguồn lương thực hàng ngày và phục vụ chăn nuôi, Ban Quản lý bản phân công các thành viên thường xuyên duy trì 3-4 lần/tuần đi khơi thông dòng chảy tại các kênh mương; điều tiết nước giữa các khu vực đảm bảo hài hòa, tránh tình trạng cục bộ, nơi ít, nơi nhiều. Đồng thời trưởng bản thông báo nội dung phòng chống khô hạn cho cây trồng trên nhóm Zalo của bản và yêu cầu bà con nghiêm túc chấp hành, tránh tình trạng tranh chấp nguồn nước.

Ông Đèo Văn Hàn - Trưởng bản Nà Củng nói: “Hiện, cả bản có khoảng 1ha trong tổng số 23ha lúa đang bị thiếu nước. Nguyên nhân do nước đầu nguồn về ít, các ruộng xa nguồn; đường kênh dẫn nước về các ruộng khu vực cuối cánh đồng (chừng 800m) là kênh đất chưa được kiên cố hóa dẫn đến lượng nước bị hao hụt, không đủ tưới. Chúng tôi đang cố gắng điều tiết để đưa nước về ruộng, hạn chế khô hạn ảnh hưởng đến cây trồng”.

Không chỉ ảnh hưởng đến lúa mà nắng nóng kéo dài còn tác động trực tiếp đến diện tích ngô xuân hè của bản. Bởi theo kế hoạch giao, bản gieo trồng 12ha ngô nhưng đến thời điểm này mới gieo trồng được 0,8ha, diện tích còn lại đã làm đất nhưng chưa trồng do đất khô hạn. Điều đáng nói trong diện tích ngô đã trồng nhiều chỗ hạt không nảy mầm thậm chí nảy mầm phát triển 3-4 lá cũng vì nắng nóng mà héo chết.

Bà Lò Thị Sín người dân bản Nà Củng buồn rầu bộc bạch, hàng năm gia đình bà đều trồng trên 4.000m2 ngô, thu được khoảng gần 5 tấn hạt khô. Năm nay, gia đình bà đã mua 18kg ngô giống CP 311, cách đây gần 1 tháng gia đình đã trồng 1.000m2 ngô nhưng do khô hạn ngô chỉ sống được 50%. Thấy vậy gia đình dừng việc gieo trồng chờ mưa xuống mới trồng tiếp.

Khô hạn khiến nhiều diện tích ngô xuân hè của người dân bản Nà Củng (xã Mường So) sau khi gieo trồng không thể mọc, cây mọc được cũng còi cọc, chậm lớn.

Đồng chí Trần Thị Thủy - Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: Phòng sớm tham mưu cho UBND huyện ban hành công văn chỉ đạo các xã, thị trấn triển khai các biện pháp phòng chống nắng nóng, khô hạn cho cây trồng. Nội dung công văn nêu rõ, UBND các xã, thị trấn tổ chức tuyên truyền, vận động người dân chủ động nạo vét kênh mương, khai thông dòng chảy, đảm bảo dẫn nước phục vụ sản xuất. Căn cứ tình hình nguồn nước, khả năng đảm bảo cấp nước của các công trình thủy lợi để điều chỉnh khung lịch mùa vụ, cơ cấu cây trồng phù hợp.

Trong đó, các xã, thị trấn xem xét lùi thời vụ đối với sản xuất lúa mùa ở vùng có nguy cơ thiếu nước, bố trí lại thời vụ sản xuất hoặc chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với nguồn nước. Đối với ngô xuân hè, cây ăn quả và cây công nghiệp dài ngày khuyến cáo, kiên quyết không cho người dân gieo trồng trong những ngày nắng nóng, chỉ gieo trồng trong những ngày điều kiện thời tiết thuận lợi. Tưới ẩm hàng ngày cho cây ăn quả nếu có điều kiện, tăng cường bón phân hữu cơ để tăng khả năng giữ ẩm của đất…

Triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, đến thời điểm này, cơ bản toàn bộ diện tích lúa đông xuân (772,7ha) của huyện được bảo vệ, không có diện tích bị chết. Với ngô xuân hè, người dân trồng 2.298ha (đạt 67% kế hoạch). Dù vậy, diện tích ngô chưa trồng vẫn còn nhiều và đang bị chậm khung lịch thời vụ; diện tích lúa, ngô có nguy cơ bị ảnh hưởng qua rà soát khoảng 40ha.

Dự báo, thời gian tới thời tiết tiếp tục diễn biến phức tạp, nắng nóng vẫn xảy ra trên diện rộng, trong khi lúa đang trong giai đoạn đứng cái làm đòng, chuẩn bị trổ bông… rất cần nước do đó huyện tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, UBND các xã, thị trấn cập nhật tình hình thời tiết để có biện pháp chỉ đạo, hướng dẫn sản xuất, khắc phục khô hạn. Rà soát, đánh giá thực trạng công trình thủy lợi đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác công trình đảm bảo nước phục vụ sản xuất nông nghiệp.