KỲ 1: XÂY DỰNG CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG 2 CẤP - MỆNH LỆNH TỪ THỰC TIỄN

Cũng như nhiều tỉnh, thành trong cả nước, thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp được tỉnh Lai Châu xác định là công việc vô cùng khó khăn, phức tạp và có thể gây ra những tác động lớn đến các địa phương trong tỉnh. Vì vậy, việc lắng nghe, lấy ý kiến của nhân dân là yếu tố then chốt trong quá trình hoàn thiện phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương. Theo đó, từ ngày 19 - 21/4/2025 các xã, thị trấn trên địa bàn tỉnh tổ chức họp các hộ dân để phát phiếu hoặc đưa phiếu đến tận nhà người dân xin ý kiến. “Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã tỉnh Lai Châu năm 2025” cũng được cấp uỷ, chính quyền địa phương tuyên truyền rộng rãi đến bà con thông qua các cuộc họp, loa phát thanh, phương tiện thông tin đại chúng.

Căn cứ về diện tích tự nhiên, quy mô dân số, nghiên cứu các yếu tố về truyền thống lịch sử, văn hóa, dân tộc, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, huyện Than Uyên sáp nhập 12 đơn vị hành chính cấp xã thành 4 đơn vị hành chính cấp xã (Mường Kim, Khoen On, Than Uyên, Mường Than). Để các tổ chức, người dân hiểu chủ trương này, UBND huyện thành lập các tổ công tác do lãnh đạo huyện phụ trách, trực tiếp xuống địa bàn cơ sở nắm tình hình, lắng nghe, đối thoại và giải đáp kịp thời những băn khoăn, thắc mắc của người dân liên quan đến việc sắp xếp đơn vị hành chính. Qua đó, nhiều ý kiến tâm huyết của bà con được UBND huyện nghiêm túc tiếp thu, điều chỉnh phương án phù hợp, vừa đảm bảo yêu cầu về mặt pháp lý, vừa phù hợp với thực tiễn địa phương.

Bên cạnh tinh thần đồng thuận cao với các phương án sắp xếp được đưa ra, ở một số địa bàn, cử tri bày tỏ những băn khoăn, kiến nghị về phương án sắp xếp xã, địa điểm đặt trụ sở hành chính, tên gọi.  Ông Lò Văn Xuân - ở Bản Chít, xã Pha Mu (huyện Than Uyên) chia sẻ: “Qua lấy ý kiến bà con trong bản đồng tình cao với phương án thành lập xã Mường Kim mới và bày tỏ nhiều kỳ vọng về bước đột phá khi xã mới đi vào hoạt động. Tuy nhiên từ Bản Chít ra trung tâm xã Mường Kim sẽ mất gần 40km, bà con lo lắng ảnh hưởng đến việc làm các thủ tục hành chính, tiếp cận dịch vụ y tế và tham gia các hoạt động xã hội. Sau khi sáp nhập nguyện vọng của bà con được làm mới hoặc nâng cấp các tuyến đường từ Bản Chít đến trung tâm xã và đặt một điểm dịch vụ hành chính công tại xã Pha Mu để phục vụ người dân ở khu vực xa trung tâm”.

Là người uy tín của bản ông Thùng Văn Được ở bản Vàng Pheo, xã Mường So (huyện Phong Thổ) luôn theo dõi các thông tin về đề án sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh qua tivi, báo chí để tuyên truyền tới bà con. Ông Được bày tỏ: “Tên gọi của bản, xã là niềm tự hào gắn bó với lịch sử, phong tục tập quán và ký ức của người dân. Tôi mong muốn tên gọi xã Mường So được giữ lại trong một số hình thức nhất định, có thể là tên các thôn, bản, cụm dân cư, hoặc các công trình văn hóa khi xã Phong Thổ đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025. Điều này sẽ giúp các thế hệ con cháu nhận thức được nguồn gốc và giữ gìn bản sắc riêng của mình”.

Nhiều bà con ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới huyện Mường Tè đồng tình, ủng hộ với chủ trương tỉnh Lai Châu không phải sáp nhập mà chỉ thực hiện việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Sau khi sáp nhập huyện Mường Tè từ 14 xã, thị trấn còn 5 xã gồm: Bum Nưa, Bum Tở, Mường Tè, Thu Lũm, Pa Ủ. Riêng 2 xã: Tà Tổng, Mù Cả được tỉnh đề nghị không sắp xếp do đã đáp ứng cả 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo quy định. Ngoài ra, xã Mù Cả còn có yếu tố đặc thù do có vị trí quan trọng liên quan đến quốc phòng, an ninh và có vị trí biệt lập với các đơn vị hành chính cấp xã khác trên địa bàn.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Pờ Pó Chừ - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Tá Bạ, huyện Mường Tè cho biết: “Nhân dân đồng thuận cao với chủ trương của Trung ương, của tỉnh và huyện; đồng thời mong muốn ngay sau sáp nhập bộ máy sớm đi vào hoạt động, chọn được người tài, gần dân, sát dân, các cấp quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng giao thông, hạ tầng số đảm bảo phục vụ tiện ích cho người dân. Tuy nhiên qua lấy ý kiến một số bà con còn băn khoăn việc sáp nhập 2 xã: Pa Ủ, Tá Bạ thành đơn vị hành chính xã mới là Pa Ủ, Trung tâm hành chính xã tại xã Pa Ủ do vị trí hiện tại chưa đảm bảo về diện tích cũng như tầm nhìn phát triển trong tương lai, khó khăn trong việc bố trí cơ sở làm việc cho cán bộ, công chức sau sáp nhập. Cán bộ, công chức của hai xã Pa Ủ, Tá Bạ còn rất trẻ, xét về độ tuổi không ai thuộc đối tượng được giải quyết theo Nghị định 178 nên khó khăn trong công tác tinh giản bộ máy. Các ý kiến của nhân dân đều được các cơ quan nghiêm túc tiếp thu, xem xét và tham mưu phương án tối ưu nhất.

Cấp ủy, chính quyền địa phương trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh công tác tuyên truyền tạo sự đồng thuận trong cán bộ, đảng viên, nhân dân về xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Có thể nói, việc tinh gọn bộ máy hiện đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của toàn xã hội, nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh Lai Châu đều rất kỳ vọng về bộ máy mới sẽ vận hành tốt, khơi dậy nguồn lực đưa đất nước ngày càng phát triển. Tuy nhiên cũng đặt ra nhiều khó khăn, thách thức cần sự đồng thuận quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị. Vì vậy, việc nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của cán bộ cấp huyện, cấp xã và nhân dân là yếu tố then chốt để xây dựng bộ máy chính quyền hai cấp "tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả" đúng như kỳ vọng của Đảng, nhà nước và nhân dân.

Trong quá trình thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, để xây dựng phương án sắp xếp hợp lý, vừa đảm bảo các quy định của Trung ương, vừa đảm bảo phù hợp với thực trạng của các đơn vị hành chính trên địa bàn tỉnh, ngoài các tiêu chí về diện tích tự nhiên, quy mô dân số theo quy định của Trung ương, tỉnh Lai Châu cũng đã cân nhắc kỹ các yếu tố đặc thù của các đơn vị hành chính. Trong đó, các yếu tố về vị trí địa lý, liên kết tiểu vùng quy mô, trình độ phát triển kinh tế và hạ tầng giao thông được tỉnh quan tâm nhằm đảm bảo tính kết nối giữa các khu vực thuộc đơn vị hành chính sau sắp xếp, phục vụ tốt nhất cho người dân trong giao dịch, phát huy được các tiềm năng, lợi thế của các địa phương. Bên cạnh đó, các yếu tố về lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán cũng được tỉnh đánh giá kỹ để đảm bảo hài hòa, hợp lý giữa phát triển kinh tế - xã hội với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của các địa phương.

Việc xây dựng phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã cũng được tỉnh Lai Châu thực hiện dựa trên nguyên tắc gắn việc sắp xếp đơn vị hành chính với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực hiệu quả; cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức bảo đảm chính quyền cấp cơ sở gần dân, sát dân và phục vụ người dân được tốt nhất.

Theo dự kiến, tỉnh Lai Châu sẽ hoàn thành toàn bộ việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trước ngày 30/6/2025 để đến ngày 1/7/2025 các đơn vị hành chính cấp xã được vận hành theo tổ chức mới. Bà con các dân tộc kỳ vọng việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp sẽ tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, đồng thời đầu tư nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống cho nhân dân. Đặc biệt, việc phân cấp, phân quyền cho địa phương giải quyết trên tinh thần “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ quy trình, rõ hiệu quả”, “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” sẽ giúp cấp uỷ chính quyền giải quyết triệt để vướng mắc, phát sinh tại cơ sở, giảm bớt gánh nặng chi phí, thời gian cho doanh nghiệp, người dân. Từ đó, củng cố niềm tin của dân vào Đảng, chính quyền, thu hút các doanh nghiệp vào đầu tư tạo động lực để Lai Châu bứt phá, phát triển.

Bày tỏ quan điểm của mình, chị Lò Thị Hòa – Công chức Tư pháp – Hộ tịch, xã Tá Bạ, huyện Mường Tè phân tích sâu thêm: “Xây dựng bộ máy cơ quan hành chính “sát dân, gọn nhẹ, hiệu quả” là đúng đắn và phù hợp với xu thế phát triển chung. Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích, bản thân tôi cũng băn khoăn, lo lắng sau khi sáp nhập, Tá Bạ là xã vùng sâu, vùng xa, biên giới, địa hình chủ yếu là núi cao, nhận thức và hiểu biết của nhân dân còn hạn chế, các bản xa trung tâm xã nên việc đi lại của nhân dân đến trung tâm xã để thực hiện các thủ tục hành chính rất khó khăn. Mặc dù ở nhiều lĩnh vực UBND tỉnh đã xây dựng, ban hành hành, cung cấp “Dịch vụ công trực tuyến” để thuận tiện cho người dân, nhưng người dân trên địa bàn xã phần lớn không sử dụng được do không biết chữ. Dẫn đến việc đảm bảo các chế độ chính sách nhất là trong lĩnh vực Hộ tịch (khai sinh, khai tử….) không kịp thời. Bản thân tôi rất mong Đảng và Nhà nước, tỉnh quan tâm nhiều hơn nữa đến các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới để đầu tư cơ sở hạ tầng, bố trí công chức thực hiện thủ tục hành chính, đảm bảo cả về số lượng và chất lượng”.

Nhờ thực hiện nhất quán các nguyên tắc và tiêu chí trên, phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn tỉnh Lai Châu đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của cán bộ, đảng viên, công nhân viên chức, quần chúng nhân dân trên địa bàn. Điều đó được thể hiện rõ qua kết quả lấy ý kiến cử tri trên địa bàn các xã, tỷ lệ đồng thuận cao (trung bình 97,10% so với tổng cử tri đại diện hộ gia đình lấy ý kiến) và đã được 100% HĐND cấp xã, cấp huyện và HĐND tỉnh Lai Châu biểu quyết tán thành. Dân tin tưởng, đồng thuận chủ trương là vậy, thì chủ trương phải thực hiện cho đúng, cho thuyết phục. Nhận thức rõ niềm tin mà người dân gửi gắm, cấp ủy, chính quyền tỉnh Lai Châu sẽ làm việc một cách nghiêm túc, công tâm, khách quan để đáp lại sự tin tưởng, mong mỏi của nhân dân.

(còn nữa)