KỲ 3: DÂN CHỦ, CÔNG TÂM TRONG SẮP XẾP CÁN BỘ SAU SÁP NHẬP

Hiện nay, tỉnh Lai Châu có 106 xã, phường, thị trấn và 8 huyện, thành phố tương đương với đó là mỗi đơn vị hành chính cấp huyện, xã, phường, thị trấn có trụ sở cùng nhiều cơ sở hoạt động sự nghiệp thuộc cấp huyện quản lý... Sau khi Lai Châu kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện và thực hiện sắp xếp, sáp nhập cấp xã sẽ giảm 68 đơn vị hành chính cấp xã gồm: 58 xã, 3 phường, 7 thị trấn, dẫn đến sẽ có hàng chục trụ sở làm việc dôi dư, cần xử lý. Nếu được quy hoạch và sử dụng hợp lý, những trụ sở này có thể trở thành nguồn lực quý giá phục vụ cộng đồng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Ngược lại, nếu không có phương án khai thác phù hợp và kịp thời, tình trạng lãng phí tài sản công là điều khó tránh khỏi.

Theo Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Lai Châu năm 2025 đưa ra chủ trương: việc bố trí, sử dụng trụ sở, tài sản công sau sắp xếp đơn vị hành chính thực hiện theo quy định của Chính phủ về sắp xếp lại, xử lý tài sản công và hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền; bảo đảm thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đồng thời lựa chọn trụ sở làm việc của 1 trong các đơn vị hành chính sắp xếp để làm trụ sở làm việc của đơn vị hành chính mới đảm bảo hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở không bị gián đoạn sau sắp xếp, thực hiện tiết kiệm, tránh lãng phí.

Việc rà soát, sắp xếp tài sản công là bước đi cần thiết trong tiến trình đổi mới tổ chức bộ máy hành chính, góp phần tiết kiệm nguồn lực, tránh thất thoát, lãng phí, hướng đến xây dựng nền hành chính hiện đại, tinh gọn, phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp. Với quan điểm này, phương án sắp xếp các xã, phường, tỉnh Lai Châu đã đưa ra các tiêu chí, nguyên tắc đảm bảo trụ sở của đơn vị hành chính cấp xã mới tại trụ sở của một đơn vị hành chính cấp xã hiện tại hoặc sử dụng một phần trụ sở của đơn vị hành chính cấp huyện bảo đảm trụ sở gần dân, sát dân, thuận lợi cho nhân dân đến giao dịch.

Trong đó, đối với các trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp dôi dư sau khi đã bố trí, sắp xếp được thực hiện theo các hình thức xử lý tài sản theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công; trong đó, ưu tiên chuyển đổi công năng để làm cơ sở y tế, giáo dục, sử dụng cho các mục đích công cộng khác của địa phương (thư viện, công viên, thiết chế văn hóa, thể thao…); thu hồi để giao tổ chức có chức năng quản lý, kinh doanh nhà của địa phương. Quản lý, khai thác (quản lý để phục vụ mục tiêu lâu dài của Nhà nước; bảo quản, bảo vệ tài sản; bố trí cho các cơ quan, đơn vị sử dụng tạm thời; cho thuê nhà gắn với đất;…), giao tổ chức phát triển quỹ đất của địa phương quản lý, phát triển và khai thác theo quy định của pháp luật,…

Đồng chí Giàng A Tính cho biết thêm, UBND tỉnh chỉ đạo các huyện, thành phố khẩn trương rà soát, đánh giá hiện trạng các trụ sở dôi dư để đề xuất phương án sử dụng phù hợp. Đồng thời, xây dựng phương án sắp xếp, bố trí, xử lý tài sản công thuộc phạm vi quản lý của mình (gồm cả huyện và xã) để báo cáo UBND tỉnh cùng với Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã. Trường hợp có phương án chuyển đơn vị hành chính cấp xã từ huyện này sang huyện khác để sắp xếp đơn vị hành chính cấp cơ sở thì UBND cấp huyện tiếp nhận xã có trách nhiệm tiếp nhận và xây dựng phương án sắp xếp, bố trí, xử lý tài sản công của đơn vị hành chính cấp xã đó.

Theo chủ trương, xã Pa Tần thành lập mới trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích, quy mô dân số các xã: Nậm Ban, Trung Chải của huyện Nậm Nhùn; xã Pa Tần của huyện Sìn Hồ và trụ sở làm việc đặt tại xã Trung Chải. Anh Lò Văn Luyến, bản Pa Tần 3, xã Pa Tần, huyện Sìn Hồ chia sẻ: Khi cán bộ, công chức xã Pa Tần chuyển về làm việc ở xã Trung Chải (mới) thì trụ sở của Pa Tần sẽ để không. Bà con mong muốn được tận dụng làm nơi hội họp cho bản hoặc giao cho các đơn vị giáo dục, y tế tiếp tục sử dụng để tránh lãng phí, nhất là với địa bàn miền núi, cơ sở vật chất còn nhiều khó khăn.

Với xã Pha Mu, huyện Than Uyên sau sáp nhập và trụ sở mới đặt tại xã Mường Kim, người dân nơi đây mong muốn trụ sở chuyển mục đích làm du lịch cộng đồng, hoặc làm điểm sinh hoạt văn hóa cộng đồng cho người dân. 

Trên thực tế, nhiều xã, phường sau sáp nhập đều có mong muốn tận dụng trụ sở cũ cho các mục tiêu phục vụ dân sinh như: nhà văn hóa, điểm sinh hoạt cộng đồng, trung tâm học tập, trạm y tế, kho lưu trữ hoặc nơi cư trú tạm thời khi thiên tai xảy ra. Tuy nhiên, việc chuyển đổi công năng của tài sản công lại vướng nhiều thủ tục pháp lý liên quan đến đất đai, thẩm quyền, cũng như thiếu nguồn kinh phí cải tạo. Tại thành phố Lai Châu, một số trụ sở sau sáp nhập cũ nằm ở vị trí thuận lợi, nếu được cho thuê hoặc khai thác dịch vụ công – tư sẽ mang lại nguồn thu đáng kể cho ngân sách. Nếu sau này chủ trương mở ra sẽ tạo điều kiện cho các phường mới có nguồn thu ngân sách, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội. Một số huyện cũng đề xuất phương án chuyển các trụ sở sau sáp nhập thành điểm trường, tổ chức dạy nghề vừa đáp ứng nhu cầu học tập cho trẻ, dạy nghề cho lao động nông thôn, vừa tránh lãng phí tài sản công.

Sáp nhập đơn vị hành chính là chủ trương đúng đắn và cần thiết của Đảng, Nhà nước hợp với lòng dân. Tuy nhiên, để quá trình này thực sự hiệu quả, bài toán “hậu sáp nhập” trong đó có việc sử dụng trụ sở xã, phường cũ cần được quan tâm đúng mức. Giải quyết tốt vấn đề này không chỉ giúp tránh lãng phí tài sản công, mà còn góp phần tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội cho từng địa phương. Vẫn biết, mọi quyết sách và các phương án đều đã được cấp có thẩm quyền nghiên cứu, bàn bạc trước khi đi đến quyết định, đảm bảo tối ưu nhất. Mọi phương án hay tính toán cũng không thể đáp ứng được các yếu tố cũng như mong mỏi của nhân dân nền cần phải biết hy sinh, đồng thuận cao để hướng tới tương lai cho thế hệ mai sau.

Có thể khẳng định, cuộc “cách mạng” tinh gọn bộ máy hướng đến hoạt động theo mô hình 2 cấp tỉnh và xã là chủ trương hợp ý Đảng – thuận lòng dân. Đây như là làn gió mới nơi biên cương Lai Châu nhằm từng bước kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ ở cơ sở, gần dân, sát cơ sở. Dẫu biết quá trình thực hiện công tác sắp xếp, tinh gọn còn nhiều ý kiến trăn trở, tâm tư của một bộ phận cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân. Song đây có thể coi là bước ngoặt lịch sử để đưa một tỉnh còn xa xôi, nhiều khó khăn như Lai Châu có thể vươn mình bứt phá. Qua đó, nâng tầm tổ chức cơ sở Đảng, hướng đến xây dựng một nền hành chính hiện đại, liêm chính và phụng sự. Góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc địa phương; đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, giữ vững chủ quyền biên giới Quốc gia.