
Người giữ hồn văn hóa Si La ở Lai Châu

![]() |
Nghệ nhân Hù Chà Khao thổi Pờ Tư Hế Lế, giới thiệu nhạc cụ dân tộc Si La. |
Ông là nghệ nhân văn hóa dân tộc Si La – Hù Chà Khao ở bản Seo Hai, xã Can Hồ (huyện Mường Tè).
Trước sự phát triển của xã hội, các loại hình âm nhạc, nhạc cụ ngoại lai đã xâm nhập về bản làng người Si La. Theo thời gian, trẻ em trong bản dần quên đi cách cầm đàn, thổi sáo, điệu múa và những làn điệu dân ca cổ của dân tộc mình.
Là một trong số ít người già còn lưu giữ được những nét văn hóa dân tộc Si La, nghệ nhân Hù Chà Khao hiểu rằng nếu bây giờ không gìn giữ và truyền dạy các loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể của dân tộc mình cho con cháu thì chẳng bảo lâu nữa tiếng đàn, sáo kia sẽ không còn.
Nói là làm, chỉ với ý nghĩ đơn giản đó thôi, nhiều năm qua, dù mưa hay nắng ngày nào ông cũng vượt sông Đà về bản Seo Hai, Sì Thao Chải dạy những bé trai làm đàn, sáo và cách sử dụng; dạy các bé gái hát những điệu dân ca, múa cổ.
Để con cháu dân tộc mình quay trở lại chơi đàn, thổi sao, hát dân ca, những ngày đầu ông gặp rất nhiều khó khăn. Ông phải đến từng nhà để vận động phụ huynh cho các cháu tới học. Do trình độ dân trí thấp, cuộc sống khó khăn nên hầu hết mọi người cho rằng “phải no bụng đã rồi mới làm gì thì làm”. Người hiểu thì thông cảm động viên ông. Người không hiểu thì cho là ông ăn cơm nhà vác tù và, hâm và buông ra những lời nói khó nghe “già rồi mà chơi với trẻ con”. Trước khó khăn đó, ông không chịu lùi bước và đến trường tiểu học, THCS nhờ các thầy, cô giúp đỡ. Có thầy, cô vào cuộc dần dần các cháu cũng nghe theo.
Khi tuổi đã cao, ông lo sợ việc làm của mình sẽ dở dang. Những ngày ốm, ông nhờ vợ mình sang sông dạy thay. Rồi hai ông bà cùng thực hiện ước nguyện. Ông dạy chơi đàn, thổi sáo; bà dạy múa, hát dân ca…
Thời gian trôi qua, đám trẻ trong bản đã dần biết chơi đàn, thổi sáo, hát dân ca. Ngôi nhà văn hóa ở trung tâm bản Seo Hai trở thành điểm để ông và bọn trẻ trong bản chơi đàn, học hát hàng ngày. Hôm nào vì lý do này, kia mà các cháu không tới được thì ông ngồi thổi sáo, chơi đàn, bà hát những làn điệu dân ca cổ.
Mưa dầm thấm lâu, việc làm của ông không chỉ thu hút được trẻ em trong bản tới học mà mỗi khi tiếng đàn, tiếng sáo cất lên, già trẻ trong bản lại kéo nhau đến thưởng thức. Bên bếp lửa bập bùng trong căn nhà lợp prôximăng, thưng ván ém mình bên bờ bắc sông Đà, ông Hù Chà Khao đang miệt mài làm đàn. Thấy khách tới nhà, ông ngưng tay rồi cầm hai cây sáo một dài, một ngắn ra khoe: “Người Si La trước đây thổi sáo, đánh đàn và hát được nhiều làn điệu dân ca của dân tộc mình, nhưng nay không ai thổi hay hát đâu. Người biết thổi sáo, đánh đàn, hát dân ca chỉ còn mình và bà nó thôi (vợ ông)”.
Nói rồi ông cầm cây sáo dài giới thiệu, nó có tên là Pờ Tư Hế Lế. Cây sáo này xưa thường được đàn ông, thanh niên trong bản dùng để gọi nhau đi làm nương hay đi rừng cùng về. Cây sáo nhỏ có tên là Là Bí, đây là dụng cụ được con trai người Si La dùng để gọi bạn tình đến chỗ hẹn. Còn cây đàn có tên là Tứ Phề, nó được dùng trong các dịp lễ, tết hoặc việc tang. Kể xong, ông cầm đàn lên chơi, tiếng đàn vang vọng, lan toả.
Với những trăn trở và việc làm thiết thực đó, nhiều năm qua, nghệ nhân Hù Chà Khao được Viện Âm nhạc Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen vì đã có thành tích đóng góp vào việc gìn giữ, bảo tồn nhạc cụ âm nhạc dân tộc Si La. Điều ông vui và mong muốn nhất không phải là những tấm Bằng khen, Giấy khen của các cấp, ngành mà chính là con cháu đã biết đàn, hát bằng những loại nhạc cụ, làn điệu dân ca dân tộc mình.
Ý kiến bạn đọc
Có thể bạn quan tâm
Dào San - Nơi hội tụ sắc màu văn hóa dân tộc Mông

Công bố Quyết định công nhận danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025

UNESCO ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn-Kiếp Bạc vào danh mục Di sản thế giới

Phát huy giá trị khoa học và văn hóa của di sản bãi cọc Bạch Đằng
Trại sáng tác văn học nghệ thuật năm 2025

Báo Lai Châu - “Người kể chuyện” văn hoá trong thời kỳ mới

Nậm Hàng xây dựng đời sống văn hóa
Giữ gìn nét đẹp văn hoá từ những điều giản dị
Tin cùng chuyên mục

Kỳ 3: Đoàn kết giữ gìn “hồn cốt” văn hóa, chắp cánh du lịch Lai Châu bay cao
Chính trị
20/06/2025 10:06
Nằm giữa đại ngàn Tây Bắc, Lai Châu không chỉ được thiên nhiên ưu ái ban tặng cảnh sắc thiên hùng vĩ, mà còn là nơi nơi quy tụ, giao thoa của 20 dân tộc anh em với kho tàng văn hóa dân gian phong phú, đặc sắc. Những giá trị ấy không chỉ là bản sắc riêng biệt của từng dân tộc, mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng, là “tài sản vô giá” cần được gìn giữ và phát huy trong hành trình phát triển bền vững của tỉnh. Những năm qua, từ chủ trương của tỉnh, tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa các cấp, ngành và cộng đồng dân cư đã trở thành “chìa khóa” giữ gìn hồn cốt văn hóa, đồng thời tạo động lực bền vững để du lịch Lai Châu cất cánh.

Du lịch nâng tầm, nông nghiệp nâng chất
Du lịch
19/06/2025 15:33
Tam Đường không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp kỳ vĩ của những dãy núi trùng điệp với những rừng hoa đỗ quyên bạt ngàn sắc màu, những bản làng mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc, mà còn cuốn hút bởi những nông nghiệp đặc trưng. Lợi thế này đã mở ra hướng đi mới cho Tam Đường khi kết hợp hài hòa giữa du lịch với nông nghiệp trải nghiệm. Nhờ đó, vừa giúp du lịch tạo ra những sản phẩm du lịch mới mẻ, hấp dẫn mà còn nâng tầm giá trị nông sản, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Thúc đẩy tăng trưởng du lịch hai con số
Du lịch
09/06/2025 13:50
Năm 2025, du lịch Lai Châu đặt mục tiêu đón trên 1,4 triệu lượt khách, tổng doanh thu ước đạt trên 1.136 tỷ đồng. Tuy nhiên chỉ trong 6 tháng đầu năm, toàn tỉnh ước đón 877.469 lượt khách, tăng 12,4% so với cùng kỳ năm 2024, đạt 59,49% so với kế hoạch năm 2025; doanh thu ước đạt 719 tỷ đồng, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2024, đạt 59,62% so với kế hoạch năm 2025.

Hội thi hái chè, sao chè tại xã Phúc Khoa
Xã Hội
01/06/2025 16:23
Ngày 1/6, tại đồi chè xã Phúc Khoa, huyện Tân Uyên tổ chức Hội thi hái chè, sao chè theo phương thức truyền thống. Đây là hoạt động trong khuôn khổ Lễ hội Trà huyện Tân Uyên lần thứ II. Đồng chí Nguyễn Thanh Văn – Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện cùng các đồng chí lãnh đạo UBND và các phòng, ban huyện, các xã dự, cổ vũ các đội thi.

Biển Cửa Lò – Quyến rũ mùa du lịch
Du lịch
31/05/2025 21:27
Biển Cửa Lò (thành phố Vinh, Nghệ An) – viên ngọc xanh của Bắc Trung Bộ, nổi tiếng với bãi cát mịn trải dài, làn nước trong veo ôm lấy những con sóng vỗ về suốt 4 mùa. Nơi đây luôn là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn hòa mình vào thiên nhiên và tận hưởng kỳ nghỉ trọn vẹn khi về với xứ Nghệ.

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh - Điểm đến hấp dẫn của xứ Thanh
Văn hóa
31/05/2025 21:01
Với bề dày lịch sử, văn hóa và vẻ đẹp thiên nhiên thơ mộng, những năm trở lại đây, Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh dần khẳng định vị thế là một trong những điểm đến văn hóa - tâm linh hấp dẫn bậc nhất xứ Thanh. Nằm cách thành phố Thanh Hóa 50km về phía Tây, thuộc xã Xuân Lam, thị trấn Lam Sơn, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa, Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh là điểm đến không thể bỏ qua nếu du khách muốn tìm hiểu về triều đại hưng thịnh bậc nhất trong lịch sử Việt Nam.

Chương trình “Dạ hội Thanh niên”
Văn hóa
31/05/2025 07:00
Tối 30/5, tại quân cảng Vùng 3 Hải quân, thành phố Đà Nẵng đã diễn ra Chương trình “Dạ hội Thanh niên” với chủ đề “Vững bước niềm tin theo Đảng”. Chương tình nhằm chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Vùng 3 Hải quân lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025 – 2030.

Du lịch Hải Dương trên đà khởi sắc
Du lịch
30/05/2025 21:01
Với phong cảnh sơn thuỷ hữu tình, nhiều khu danh thắng nổi tiếng của miền Đông Bắc gắn liền với những truyền thuyết, những nhân vật lịch sử nổi tiếng, huyền thoại, tỉnh Hải Dương đã khai thác tiềm năng, thế mạnh đó để phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy di sản văn hoá. Nhờ đó, lượng khách du lịch tới Hải Dương ngày một đông, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Sầm Sơn điểm đến hấp dẫn mùa hè
Du lịch
30/05/2025 11:05
Thành phố Sầm Sơn cách thành phố Thanh Hóa 15km về phía Đông và cách Hà Nội 170km. Nơi đây có bãi biển Sầm Sơn chạy dài gần 6km từ cửa Lạch Hới đến chân núi Trường Lệ. Bãi cát thoai thoải, sóng êm và nồng độ muối vừa phải rất phù hợp với sức khỏe con người. Tận dụng lợi thế đó, những năm qua tỉnh Thanh Hóa đã đầu tư nhiều dự án quy mô hướng tới xây dựng Sầm Sơn là một trong những trung tâm du lịch chất lượng cao của khu vực.

Hiện thực hóa khát vọng trở thành trung tâm du lịch của vùng Tây Bắc
Du lịch
30/05/2025 10:38
Những năm gần đây, ngành Du lịch Điện Biên đang từng bước hiện thực hóa khát vọng trở thành trung tâm du lịch của vùng Tây Bắc. Tiếp nối thành công Năm Du lịch quốc gia - Điện Biên 2024, sau một tháng bước vào mùa du lịch năm 2025, Điện Biên tiếp tục khẳng định là điểm đến không thể bỏ qua với nhiều du khách.
Côn Sơn - Kiếp Bạc: Nơi hội tụ tinh hoa đất trời nổi tiếng Hải Dương
Văn hóa
30/05/2025 09:51
Côn Sơn – Kiếp Bạc thuộc địa bàn thành phố Chí Linh (Hải Dương) là nơi gắn liền với thân thế, sự nghiệp của các vị anh hùng dân tộc. Năm 2012 Côn Sơn – Kiếp Bạc được công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt và là quần thể di tích lịch sử – văn hóa đặc biệt quan trọng của Việt Nam. Mỗi du khách tới đây đều có thể tìm thấy những giá trị níu giữ tâm hồn từ truyền thống mạch nguồn dân tộc đến phong cảnh hữu tình.
Lan tỏa nét đẹp trong cộng đồng
Văn hóa
29/05/2025 15:41
Thời gian qua, cấp ủy, chính quyền xã Nậm Cha (huyện Sìn Hồ) triển khai nhiều cách làm phù hợp với thực tiễn, duy trì bản sắc văn hoá truyền thống, phát huy tinh thần đoàn kết xây dựng bản làng ngày càng khởi sắc.