Người giữ hồn văn hóa Si La ở Lai Châu
-
(BLC) - Dáng người nhỏ, nước da ngăm đen vì nắng gió, ở vào tuổi 73 với nhiều lo toan cuộc sống hàng ngày nhưng ông vẫn sưu tầm những lời dân ca, điệu sáo, múa cổ; rồi ông tự sáng tác lời để sang sông truyền dạy cho con cháu Si La mình.
![]() |
| Nghệ nhân Hù Chà Khao thổi Pờ Tư Hế Lế, giới thiệu nhạc cụ dân tộc Si La. |
Ông là nghệ nhân văn hóa dân tộc Si La – Hù Chà Khao ở bản Seo Hai, xã Can Hồ (huyện Mường Tè).
Trước sự phát triển của xã hội, các loại hình âm nhạc, nhạc cụ ngoại lai đã xâm nhập về bản làng người Si La. Theo thời gian, trẻ em trong bản dần quên đi cách cầm đàn, thổi sáo, điệu múa và những làn điệu dân ca cổ của dân tộc mình.
Là một trong số ít người già còn lưu giữ được những nét văn hóa dân tộc Si La, nghệ nhân Hù Chà Khao hiểu rằng nếu bây giờ không gìn giữ và truyền dạy các loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể của dân tộc mình cho con cháu thì chẳng bảo lâu nữa tiếng đàn, sáo kia sẽ không còn.
Nói là làm, chỉ với ý nghĩ đơn giản đó thôi, nhiều năm qua, dù mưa hay nắng ngày nào ông cũng vượt sông Đà về bản Seo Hai, Sì Thao Chải dạy những bé trai làm đàn, sáo và cách sử dụng; dạy các bé gái hát những điệu dân ca, múa cổ.
Để con cháu dân tộc mình quay trở lại chơi đàn, thổi sao, hát dân ca, những ngày đầu ông gặp rất nhiều khó khăn. Ông phải đến từng nhà để vận động phụ huynh cho các cháu tới học. Do trình độ dân trí thấp, cuộc sống khó khăn nên hầu hết mọi người cho rằng “phải no bụng đã rồi mới làm gì thì làm”. Người hiểu thì thông cảm động viên ông. Người không hiểu thì cho là ông ăn cơm nhà vác tù và, hâm và buông ra những lời nói khó nghe “già rồi mà chơi với trẻ con”. Trước khó khăn đó, ông không chịu lùi bước và đến trường tiểu học, THCS nhờ các thầy, cô giúp đỡ. Có thầy, cô vào cuộc dần dần các cháu cũng nghe theo.
Khi tuổi đã cao, ông lo sợ việc làm của mình sẽ dở dang. Những ngày ốm, ông nhờ vợ mình sang sông dạy thay. Rồi hai ông bà cùng thực hiện ước nguyện. Ông dạy chơi đàn, thổi sáo; bà dạy múa, hát dân ca…
Thời gian trôi qua, đám trẻ trong bản đã dần biết chơi đàn, thổi sáo, hát dân ca. Ngôi nhà văn hóa ở trung tâm bản Seo Hai trở thành điểm để ông và bọn trẻ trong bản chơi đàn, học hát hàng ngày. Hôm nào vì lý do này, kia mà các cháu không tới được thì ông ngồi thổi sáo, chơi đàn, bà hát những làn điệu dân ca cổ.
Mưa dầm thấm lâu, việc làm của ông không chỉ thu hút được trẻ em trong bản tới học mà mỗi khi tiếng đàn, tiếng sáo cất lên, già trẻ trong bản lại kéo nhau đến thưởng thức. Bên bếp lửa bập bùng trong căn nhà lợp prôximăng, thưng ván ém mình bên bờ bắc sông Đà, ông Hù Chà Khao đang miệt mài làm đàn. Thấy khách tới nhà, ông ngưng tay rồi cầm hai cây sáo một dài, một ngắn ra khoe: “Người Si La trước đây thổi sáo, đánh đàn và hát được nhiều làn điệu dân ca của dân tộc mình, nhưng nay không ai thổi hay hát đâu. Người biết thổi sáo, đánh đàn, hát dân ca chỉ còn mình và bà nó thôi (vợ ông)”.
Nói rồi ông cầm cây sáo dài giới thiệu, nó có tên là Pờ Tư Hế Lế. Cây sáo này xưa thường được đàn ông, thanh niên trong bản dùng để gọi nhau đi làm nương hay đi rừng cùng về. Cây sáo nhỏ có tên là Là Bí, đây là dụng cụ được con trai người Si La dùng để gọi bạn tình đến chỗ hẹn. Còn cây đàn có tên là Tứ Phề, nó được dùng trong các dịp lễ, tết hoặc việc tang. Kể xong, ông cầm đàn lên chơi, tiếng đàn vang vọng, lan toả.
Với những trăn trở và việc làm thiết thực đó, nhiều năm qua, nghệ nhân Hù Chà Khao được Viện Âm nhạc Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen vì đã có thành tích đóng góp vào việc gìn giữ, bảo tồn nhạc cụ âm nhạc dân tộc Si La. Điều ông vui và mong muốn nhất không phải là những tấm Bằng khen, Giấy khen của các cấp, ngành mà chính là con cháu đã biết đàn, hát bằng những loại nhạc cụ, làn điệu dân ca dân tộc mình.
Ý kiến bạn đọc
Có thể bạn quan tâm
Đường đá Pavi giữa đại ngàn
Bế mạc Lễ hội đua ngựa xã Tả Lèng lần thứ I, năm 2025
Lễ hội đua ngựa xã Tả Lèng lần thứ I, năm 2025
Họp Ban Tổ chức Chương trình “Chào năm mới”, Tuần Văn hóa - Du lịch xã Than Uyên năm 2026
Sắp diễn ra Lễ hội đua ngựa tại Tả Lèng
Bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc
2 cây đa ở xã Than Uyên được công nhận là cây di sản Việt Nam
Đặc sắc văn hóa dân tộc Lự tại Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu 2025
Tin cùng chuyên mục
Tái hiện Tết cơm mới - lan tỏa bản sắc văn hóa người Lự
Văn hóa
30/11/2025 19:11
Trong khuôn khổ Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2025, nghi thức Tết cơm mới của cộng đồng dân tộc Lự ở xã Khun Há trở thành điểm nhấn thu hút đông đảo du khách.
Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu 2025: Rực rỡ sắc màu vùng cao
Văn hóa
30/11/2025 18:24
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra từ ngày 28 - 30/11 là sự kiện quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa và con người Lai Châu tới du khách trong và ngoài nước. Tuần lễ mang đến những trải nghiệm đặc sắc: không gian văn hóa các dân tộc, lễ hội truyền thống, ẩm thực vùng cao, cùng những hành trình khám phá cung đường Lai Châu.
Sắc màu thổ cẩm qua bàn tay phụ nữ miền sơn cước Lai Châu
Văn hóa
29/11/2025 22:35
Trong không gian rực rỡ của Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2025, có một không gian thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh tham quan, thưởng thức và trầm trồ ngợi khen. Đó là không gian trình diễn nghề dệt, thêu, may thổ cẩm độc đáo của phụ nữ dân tộc Lự, Dao, Hà Nhì. Giữa vòng xòe mềm mại của đồng bào các dân tộc và du khách, những người phụ nữ trong trang phục dân tộc ngồi bên khung cửi, khung thêu, tạo nên nhịp điệu lao động vừa quen thuộc, vừa quyến rũ của miền sơn cước.
Trưng bày không gian văn hoá của 13 dân tộc
Văn hóa
29/11/2025 22:08
Nằm trong chuỗi các hoạt động của Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu và Giải marathon lần thứ II, năm 2025, tại trung tâm Quảng trường Nhân dân tỉnh đã diễn ra một hoạt động đặc biệt, mang đậm nét văn hoá truyền thống của các dân tộc thiểu số Lai Châu. Đó chính là không gian văn hoá của 13 dân tộc anh em.
Lai Châu điểm đến an toàn, thân thiện và đầy tiềm năng khám phá
Văn hóa
29/11/2025 15:41
Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra trong 3 ngày từ 28/11 - 30/11/2025 với nhiều hoạt động, trải nghiệm hấp dẫn như: giải Marathon Lai Châu, các không gian trưng bày, giới thiệu, quảng bá du lịch, văn hóa các dân tộc, sản phẩm ocop và nông sản tiêu biểu của tỉnh Lai Châu....Tuần lễ thu hút nhiều du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm, đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đã đến với Lai Châu khảo sát và xây dựng các tuyến, tour du lịch mới. Sau đây là một số ý kiến của du khách tại ngày hội.
Rực rỡ sắc màu Tây Bắc trong gần 200 tác phẩm ảnh nghệ thuật
Văn hóa
29/11/2025 13:48
Triển lãm ảnh đẹp du lịch là một điểm nhấn trong khuôn khổ các hoạt động của Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 diễn ra từ ngày 28 - 30/11 tại Quảng trường Nhân dân tỉnh. Sự kiện thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham quan, trải nghiệm, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng du khách về vùng đất Lai Châu giàu bản sắc và đầy sức sống.
Trao 34 giải Cuộc thi ảnh đẹp, video clip điểm đến du lịch Lai Châu năm 2025
Văn hóa
29/11/2025 13:45
Sáng 29/11, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Tổng kết và trao giải Cuộc thi ảnh đẹp, video clip điểm đến du lịch Lai Châu năm 2025 với chủ đề “Lai Châu - Kỳ vĩ và bản sắc”.
Chào xã giao Đoàn Công tác Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà
Văn hóa
28/11/2025 23:42
Chiều 28/11, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh đã chào xã giao Đoàn Công tác Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà và Chính quyền huyện Kim Bình (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) do đồng chí Triệu Vỹ - Cục trưởng Cục Văn hoá và Du lịch Châu Hồng Hà làm trưởng đoàn nhân dịp Đoàn sang dự Tuần Du lịch - Văn hoá Lai Châu năm 2025.
Khai mạc Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025
Văn hóa
28/11/2025 23:34
Tối 28/11, tại Quảng trường Nhân dân tỉnh, UBND tỉnh tổ chức Lễ Khai mạc Tuần Du lịch - Văn hóa và Giải Marathon Lai Châu lần thứ II, năm 2025 với chủ đề “Về với những đỉnh núi Lai Châu kỳ vĩ” chào mừng thành công Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Lai Châu lần thứ XV, hướng tới chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Lễ Khai mạc được truyền hình trực tiếp trên sóng LTV và Livestream trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội của Báo và phát thanh, truyền hình Lai Châu, đồng thời được tiếp và phát sóng trực tiếp trên sóng truyền hình của Báo và phát thanh, truyền hình 18 tỉnh, thành phố trên cả nước.
Tổng duyệt chương trình nghệ thuật khai mạc Tuần Du lịch - Văn hoá Lai Châu năm 2025
Văn hóa
28/11/2025 08:20
Tối 27/11, Ban Tổ chức Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2025 tổ chức tổng duyệt Chương trình nghệ thuật khai mạc Tuần Du lịch - Văn hoá Lai Châu năm 2025.
Sơ duyệt Chương trình nghệ thuật khai mạc Tuần Du lịch - Văn hoá Lai Châu năm 2025
Văn hóa
27/11/2025 08:20
Tối 26/11, tại Quảng trường Nhân dân tỉnh Lai Châu đã diễn ra buổi sơ duyệt Chương trình nghệ thuật khai mạc Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2025.
Bồi dưỡng lý luận, phê bình văn học nghệ thuật năm 2025
Văn hóa
25/11/2025 13:51
Sáng 25/11, Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) tỉnh tổ chức khai mạc Lớp bồi dưỡng lý luận, phê bình văn học nghệ thuật năm 2025. PGS.TS Nguyễn Ngọc Thiện; Nhà phê bình Bùi Việt Thắng; các đồng chí lãnh đạo hội cùng các học viên dự.
