Văn hóa
Người giữ hồn văn hóa Si La ở Lai Châu
Tây Bắc
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ hai, 20/09/2010 15:44
lc-icon - (BLC) - Dáng người nhỏ, nước da ngăm đen vì nắng gió, ở vào tuổi 73 với nhiều lo toan cuộc sống hàng ngày nhưng ông vẫn sưu tầm những lời dân ca, điệu sáo, múa cổ; rồi ông tự sáng tác lời để sang sông truyền dạy cho con cháu Si La mình.
Nghệ nhân Hù Chà Khao thổi Pờ Tư Hế Lế, giới thiệu nhạc cụ dân tộc Si La.
Ông là nghệ nhân văn hóa dân tộc Si La – Hù Chà Khao ở bản Seo Hai, xã Can Hồ (huyện Mường Tè).
Trước sự phát triển của xã hội, các loại hình âm nhạc, nhạc cụ ngoại lai đã xâm nhập về bản làng người Si La. Theo thời gian, trẻ em trong bản dần quên đi cách cầm đàn, thổi sáo, điệu múa và những làn điệu dân ca cổ của dân tộc mình.
Là một trong số ít người già còn lưu giữ được những nét văn hóa dân tộc Si La, nghệ nhân Hù Chà Khao hiểu rằng nếu bây giờ không gìn giữ và truyền dạy các loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể của dân tộc mình cho con cháu thì chẳng bảo lâu nữa tiếng đàn, sáo kia sẽ không còn.
Nói là làm, chỉ với ý nghĩ đơn giản đó thôi, nhiều năm qua, dù mưa hay nắng ngày nào ông cũng vượt sông Đà về bản Seo Hai, Sì Thao Chải dạy những bé trai làm đàn, sáo và cách sử dụng; dạy các bé gái hát những điệu dân ca, múa cổ.
Để con cháu dân tộc mình quay trở lại chơi đàn, thổi sao, hát dân ca, những ngày đầu ông gặp rất nhiều khó khăn. Ông phải đến từng nhà để vận động phụ huynh cho các cháu tới học. Do trình độ dân trí thấp, cuộc sống khó khăn nên hầu hết mọi người cho rằng “phải no bụng đã rồi mới làm gì thì làm”. Người hiểu thì thông cảm động viên ông. Người không hiểu thì cho là ông ăn cơm nhà vác tù và, hâm và buông ra những lời nói khó nghe “già rồi mà chơi với trẻ con”. Trước khó khăn đó, ông không chịu lùi bước và đến trường tiểu học, THCS nhờ các thầy, cô giúp đỡ. Có thầy, cô vào cuộc dần dần các cháu cũng nghe theo.
Khi tuổi đã cao, ông lo sợ việc làm của mình sẽ dở dang. Những ngày ốm, ông nhờ vợ mình sang sông dạy thay. Rồi hai ông bà cùng thực hiện ước nguyện. Ông dạy chơi đàn, thổi sáo; bà dạy múa, hát dân ca…
Thời gian trôi qua, đám trẻ trong bản đã dần biết chơi đàn, thổi sáo, hát dân ca. Ngôi nhà văn hóa ở trung tâm bản Seo Hai trở thành điểm để ông và bọn trẻ trong bản chơi đàn, học hát hàng ngày. Hôm nào vì lý do này, kia mà các cháu không tới được thì ông ngồi thổi sáo, chơi đàn, bà hát những làn điệu dân ca cổ.
Mưa dầm thấm lâu, việc làm của ông không chỉ thu hút được trẻ em trong bản tới học mà mỗi khi tiếng đàn, tiếng sáo cất lên, già trẻ trong bản lại kéo nhau đến thưởng thức. Bên bếp lửa bập bùng trong căn nhà lợp prôximăng, thưng ván ém mình bên bờ bắc sông Đà, ông Hù Chà Khao đang miệt mài làm đàn. Thấy khách tới nhà, ông ngưng tay rồi cầm hai cây sáo một dài, một ngắn ra khoe: “Người Si La trước đây thổi sáo, đánh đàn và hát được nhiều làn điệu dân ca của dân tộc mình, nhưng nay không ai thổi hay hát đâu. Người biết thổi sáo, đánh đàn, hát dân ca chỉ còn mình và bà nó thôi (vợ ông)”.
Nói rồi ông cầm cây sáo dài giới thiệu, nó có tên là Pờ Tư Hế Lế. Cây sáo này xưa thường được đàn ông, thanh niên trong bản dùng để gọi nhau đi làm nương hay đi rừng cùng về. Cây sáo nhỏ có tên là Là Bí, đây là dụng cụ được con trai người Si La dùng để gọi bạn tình đến chỗ hẹn. Còn cây đàn có tên là Tứ Phề, nó được dùng trong các dịp lễ, tết hoặc việc tang. Kể xong, ông cầm đàn lên chơi, tiếng đàn vang vọng, lan toả.
Với những trăn trở và việc làm thiết thực đó, nhiều năm qua, nghệ nhân Hù Chà Khao được Viện Âm nhạc Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen vì đã có thành tích đóng góp vào việc gìn giữ, bảo tồn nhạc cụ âm nhạc dân tộc Si La. Điều ông vui và mong muốn nhất không phải là những tấm Bằng khen, Giấy khen của các cấp, ngành mà chính là con cháu đã biết đàn, hát bằng những loại nhạc cụ, làn điệu dân ca dân tộc mình.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Vui Tết Độc lập
Vui Tết Độc lập
Văn hóa
02/09/2025 09:21
Hòa chung không khí của cả nước, của tỉnh chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), ngày 1/9/2025, xã Pắc Ta tổ chức các hoạt động vui Tết Độc lập lần thứ I năm 2025.
Chương trình nghệ thuật chào mừng Tết Độc lập năm 2025
Chương trình nghệ thuật chào mừng Tết Độc lập năm 2025
Văn hóa
02/09/2025 09:18
Tối 1/9, UBND tỉnh tổ chức Chương trình nghệ thuật chào mừng Tết Độc lập năm 2025 với chủ đề: “Niềm tin son sắt - Vững bước tương lai”. Đồng chí Tống Thanh Hải - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Trưởng Ban Tổ chức Tết Độc lập năm 2025 dự và phát biểu chào mừng.
Ngày hội Hương sắc Mường Than
Ngày hội Hương sắc Mường Than
Văn hóa
31/08/2025 21:37
Ngày 31/8, UBND xã Mường Than tổ chức chương trình Ngày hội Hương sắc Mường Than tại Đồi thông Bản Chít nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025).
Xã Khoen On tổ chức Tết độc lập
Xã Khoen On tổ chức Tết độc lập
Văn hóa
31/08/2025 10:27
Hòa chung không khí cả nước, của tỉnh chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025) . Ngày 30/8/2025, xã Khoen On tổ chức Tết Độc lập năm 2025 với chủ đề "Non nước Khoen On".
Đêm nhạc thanh niên Than Uyên
Đêm nhạc thanh niên Than Uyên
Văn hóa
31/08/2025 10:23
Trong khuôn khổ chương trình Tết Độc lập năm 2025 tổ chức chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025), tối 30/8, UBND xã Than Uyên tổ chức Đêm nhạc thanh niên. Dự đêm nhạc có các đồng chí lãnh đạo Đảng uỷ, HĐND, UBND xã Than Uyên cùng đông đảo nhân dân và du khách thập phương.
Khai mạc Triển lãm thành tựu đất nước "80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc"
Khai mạc Triển lãm thành tựu đất nước "80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc"
Chính trị
28/08/2025 14:41
Sáng 28/8, tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội) diễn ra Lễ khai mạc Triển lãm thành tựu đất nước chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2/9/1945 - 2/9/2025) với chủ đề "80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc".
Họp báo cung cấp thông tin tổ chức các hoạt động Tết Độc lập năm 2025
Họp báo cung cấp thông tin tổ chức các hoạt động Tết Độc lập năm 2025
Văn hóa
25/08/2025 17:36
Chiều 25/8, Ban Tổ chức Tết Độc lập 2025 tổ chức Họp báo cung cấp thông tin tổ chức các hoạt động Tết Độc lập năm 2025 bằng hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến qua Zoom. Các đồng chí: Trần Mạnh Hùng - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Phan Văn Ngọc - Chủ tịch UBND xã Than Uyên đồng chủ trì họp báo.
Gặp mặt Kỷ kiệm 80 năm Ngày Truyền thống ngành Văn hoá
Gặp mặt Kỷ kiệm 80 năm Ngày Truyền thống ngành Văn hoá
Văn hóa
24/08/2025 15:47
Sáng 24/8, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tổ chức gặp mặt Kỷ kiệm 80 năm Ngày Truyền thống ngành Văn hoá (28/8/1945-28/8/2025). Dự buổi gặp mặt có lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh; nguyên lãnh đạo Sở VHTT&DL; đại diện các doanh nghiệp, đơn vị lữ hành trên địa bàn tỉnh; cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc sở.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3059 ngày 12/09/2025
Báo Lai Châu Số 3058 ngày 11/09/2025
Báo Lai Châu Số 3057 ngày 10/09/2025
Báo Lai Châu Số 3056 ngày 08/09/2025
Báo Lai Châu Số 3055 ngày 05/09/2025
Báo Lai Châu Số 3054 ngày 04/09/2025
Báo Lai Châu Số 3053 ngày 03/09/2025
Báo Lai Châu Số 3052 ngày 01/09/2025
Báo Lai Châu Số 3051 ngày 29/08/2025
Báo Lai Châu Số 3050 ngày 28/08/2025