Việc tranh chấp bản quyền tác phẩm văn học không phải là chuyện hy hữu xảy ra ở Việt Nam. Nhưng đây có lẽ là lần đầu tiên xảy ra chuyện một tác phẩm văn học nhưng đều được hai công ty phát hành nhận độc quyền, thậm chí còn nói “chắc như đinh đóng cột” về việc sở hữu bản quyền của mình. 

Bìa cuốn sách "Hủ nữ Ga ga" của Công ty TNHH TM&DV Đinh Tị được cho là giữ đúng bản gốc của cuốn sách.

Bìa cuốn sách của NXB Hồng Đức, ra mắt thị trường trước vài ngày nhưng được bán với giá đắt hơn: 116.000đ/cuốn.

Hai bản dịch cuốn sách “Hủ nữ Ga ga” phát hành chỉ chênh nhau vài ngày nhưng đã lập tức tạo sức “nóng” trong dư luận ngay sau kỳ nghỉ Tết Nhâm Thìn. Một bản dịch của công ty XYZ do NXB Hồng Đức cấp phép lưu hành trên thị trường từ ngày 3-2 vừa qua. Còn bản dịch thứ 2 do Công ty TNHH TM&DV Đinh Tị phát hành, chỉ cách đó vài ngày.

Ông Nguyễn Quang Tuấn – Giám đốc Công ty TNHH TM&DV Đinh Tị khẳng định, công ty đã mua bản quyền tiếng Việt cuốn sách trên từ Công ty TNHH Khoa học Kỹ thuật mạng Tấn Giang (Trung Quốc) và được chính tác giả Chung Khả (bút danh là Mèo Lười Ngủ Ngày) ủy quyền. Hiện, công ty đang có đầy đủ hồ sơ, chữ ký ủy quyền của tác giả và hợp đồng với bên Công ty TNHH Khoa học Kỹ thuật mạng Tấn Giang. Đây là những giấy tờ pháp lý để khẳng định việc công ty Định Tỵ mới được phép phát hành cuốn sách nói trên.

Ông Nguyễn Quang Tuấn - Giám đốc Công ty THNN TM&DV Đinh Tị

Ông Tuấn cũng cho biết thêm, ngay sau khi biết tin bên NXB Hồng Đức cấp giấy phép xuất bản cuốn sách “Hủ nữ Ga ga” của tác giả Mèo Lười Ngủ Ngày ra thị trường, ông đã liên hệ ngay với ông Bùi Việt Bắc, giám đốc NXB Hồng Đức, qua điện thoại để thông báo về việc công ty Đinh Tỵ mới là đơn vị có bản quyền chính thức vì có chữ ký ủy quyền của tác giả. Ông Bùi Việt Bắc khi đó có trao đổi lại là sẽ xem xét rồi trả lời, tuy nhiên việc trao đổi giữa đôi bên để tìm hiểu rõ ngọn ngành bản quyền của cuốn sách đã không xảy ra. 

“Chúng tôi đợi mãi không thấy bên NXB Hồng Đức có ý kiến về việc này. Vì thế, sau đó chúng tôi có soạn một công văn gửi sang NXB Hồng Đức có trình bày cụ thể hơn về bản quyền của cuốn sách “Hủ nữ Ga ga”, và có yêu cầu bên NXB Hồng Đức cùng đưa ra biện pháp khắc phục hậu quả đối với những thiệt hại mà Công ty Đinh Tị đang phải gánh chịu. Nhưng đến giờ, bên NXB Hồng Đức vẫn không có động thái gì”, ông Tuấn cho biết thêm.

Hiện giờ, phía bên Công ty TNHH TM&DV Đinh Tị đã có thư giải trình từ phía Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật mạng Tấn Giang (đơn vị bán bản quyền xuất bản cho công ty). Trong đó, văn bản này khi dịch ra tiếng Việt có nói rõ: “Nhà xuất bản Tấn Giang, là công ty ủy quyền độc quyền của tác giả Mèo Lười (Chung Khả), toàn bộ quyền bản quyền của tác giả này đều thuộc về Tấn Giang. Việc xuất bản tác phẩm tiếng Trung giản thể của tác giả đã được công ty Tấn Giang trao cho Công ty TNHHVăn hóa Thế kỉ đọc (gọi tắt là Thế kỉ đọc), nhưng không trao quyền làm bản quyền biên dịch tác phẩm sang các ngôn ngữ khác cho Thế kỉ đọc. 

Thế kỉ đọc không có bất kì quyền lợi gì về các bản thảo ngôn ngữ khác, cũng như quyền chuyển nhượng bản quyền. Với tư cách là bên ủy quyền độc quyền của tác giả Mèo Lười, chúng tôi không chấp nhận chuyện bên Thế kỉ đọc tự ý bán bản quyền “ Hủ nữ ga ga” (hay còn được dịch là “Gái hư mạnh hơn hổ”) cho công ty bên Việt Nam mà không được sự đồng ý của Tấn Giang hay tác giả. Chúng tôi yêu cầu công ty XYZ Joint Stock lập tức chấm dứt hành vi này, lập tức chấm dứt việc xuất bản và in ấn tác phẩm này sang tiếng Việt”.

Đơn giải trình của bên Công ty TNHH Công nghệ Kỹ thuật mạng Tấn Giang và tác giả Chung Khả (bút danh là Mèo Lười Ngủ Ngày) sau khi biết thông tin có sự tranh chấp bản quyền cuốn sách ở phía Việt Nam

Trong thư giải trình của phia Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật mạng Tấn Giang cũng có gửi kèm thư của tác giả Chung Khả (bút danh là Mèo Lười Ngủ Ngày): “Tôi đã ủy thác cho công ty Tấn Giang quyền độc quyền bản thảo “Gái hư mạnh hơn hổ”, toàn bộ quyền bản quyền của tác phẩm này sẽ do công ty Tấn Giang phụ trách. Tháng 10 năm 2011, dưới sự đồng ý của cá nhân tôi, công ty Tấn Giang đã trao bản quyền cho Công ty TNHH TM&DV Đinh Tị, xuất bản tác phẩm “Gái hư mạnh hơn hổ” này sang bản tiếng Việt.

Trước đó, cá nhân tôi chưa từng trao quyền bản quyền tác phẩm “Gái hư mạnh hơn hổ” cho bất kì công ty hay đại lí nào ngoài công ty Tấn Giang. Vì vậy tôi xin được nói rõ trên đây”

Trao đổi với HNMO qua điện thoại, ông Bùi Việt Bắc, giám đốc NXB Hồng Đức cho biết, trước khi xuất bản cuốn sách “Hủ nữ Ga ga” phía NXB cũng đã có bản quyển xuất bản cuốn sách này thông qua công ty XYZ ký kết với một công ty khác của Trung Quốc. Trong hợp đồng mua bản quyền với công ty Trung Quốc, cũng có những điều khỏan ràng buộc rõ ràng về quyền được xuất bản cuốn sách. Tuy nhiên, ông Bùi Việt Bắc cũng thừa nhận, trong hợp đồng với đối tác bên Trung Quốc không có giấy ủy quyền của tác giả. 

“Chúng tôi cũng không biết Luật xuất bản của Trung Quốc thế nào, công ty bán bản quyền cho chúng tôi có vi phạm hay là vẫn được phép bán bản quyền cho chúng tôi. Chúng tôi chỉ biết rằng mình vẫn tuân thủ đúng luật bản quyền của Việt Nam. Việc đúng hay sai bây giờ chỉ có thể giải quyết được khi hai công ty phát hành của Trung Quốc chứng minh được tính pháp lý. Dù sao, chúng tôi cũng chỉ là nạn nhân và cũng phải chịu thiệt hại về kinh tế”, ông Bùi Việt Bắc lý giải theo cách của mình.

Đến giờ, việc phân chia giữa đúng hay sai giữa hai đơn vị xuất bản cuốn sách “Hủ nữ Ga ga” vẫn chưa được giải quyết thấu đáo. Nhưng có vẻ như, nếu xét về tính pháp lý thì bên công ty TNHH TM&DV Đinh Tị đang chiếm ưu thế, khi có những bằng chứng rõ ràng và cụ thể hơn về quyền sở hữu của mình. Còn phía NXB Hồng Đức khi “đuối lý” đành “tặc lưỡi” rằng, việc sai là từ phía công ty Trung Quốc, còn họ… vô can.

Điều đáng nói là khi xảy ra sự việc nói trên, hai bên (là Công ty TNHH TM&DV Đinh Tị và NXB Hồng Đức) đã không ngồi lại với nhau để tìm hiểu ngọn ngành sự việc và giải quyết hận quả cho “thấu tình đạt lý”, giảm thiểu tối đa những thiệt hại cho nhau nên câu chuyện bản quyền văn học nước ngoài mới “từ bé xé ra to” như vậy. Đây cũng là bài học rất lớn cho các công ty phát hành sách, NXB của Việt Nam cần phải cẩn trọng hơn khi làm việc với các đối tác nước ngoài về bản quyền. 

Tranh chấp bản quyền trong nước còn gây nhiều tranh cãi, huống gì đây lại là vụ tranh chấp bản quyền có liên quan đến những đối tác nước ngoài. Người ta hay nói nhiều đến “văn hóa đọc” của công chúng, nhưng có lẽ đến giờ các nhà sách, NXB Việt Nam cũng nên học thêm cả “văn hóa giải quyết khủng hoảng” mỗi khi có tranh chấp xảy ra. Còn bên Cục Xuất bản, nơi ký "giấy thông hành" cho cả hai đơn vị xuất bản cùng cuốn sách "Hủ nữ Ga ga" xuất hiện trên thị trường sẽ phải giải quyết thế nào khi những tranh chấp kiểu này xảy ra?