>> Giải quyết dứt điểm khu vực bãi vàng Pắc Ta - Kỳ I: Tan hoang một vùng quê

Đoàn công tác UBND tỉnh kiểm tra bản đồ khu vực bãi vàng Pắc Ta lập dự án giải tỏa, cải tạo môi trường.

“Lợi bất cập hại”

Khu vực mỏ vàng Pắc Ta phân bố trên diện tích 500ha thuộc xã Pắc Ta, huyện Tân Uyên và xã Phúc Than, huyện Than Uyên, nằm gần Quốc lộ 32. Khu vực mỏ này được phát hiện tháng 8/2007 thuộc loại quặng vàng gốc, chưa được điều tra, thăm dò khoáng sản. Theo ông Lường Văn Tem – Chủ tịch UBND xã Pắc Ta thời điểm năm 2007 tại đây xảy ra tình trạng khai thác trái phép, có lúc đến hàng ngàn người, gây mất an ninh, trật tự xã hội, ô nhiễm môi trường. Xã phối hợp lực lượng chức năng của tỉnh và huyện tổ chức giải tỏa khai thác trái phép nhưng do lực lượng mỏng, các phu vàng và người dân khu vực vẫn ùn ùn kéo đến khai thác.

Để quản lý, bảo vệ khoáng sản trong khu vực mỏ cũng như ổn định an ninh trật tự, tỉnh đề nghị Chính phủ giao quản lý và cấp giấy phép khai thác, chế biến điểm quặng vàng Pắc Ta. Năm 2007, tỉnh đã cấp Giấy phép khai thác cho 7 doanh nghiệp với tổng diện tích cấp phép 125,75ha. Trong quá trình hoạt động khai thác, chế biến, các Doanh nghiệp đã ký quỹ phục hồi môi trường tổng số tiền 50 triệu đồng (hình thức tự nguyện đóng góp) với mục đích đầu tư xây dựng, nâng cấp, tu bổ cơ sở hạ tầng vào ngân sách tỉnh là 9,95 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động từ tháng 12/2007 đến tháng 6/2011 các Doanh nghiệp lại không nghiêm túc tuân thủ các quy định theo pháp luật và giấy phép được cấp. Có nghĩa là không tổ chức thăm dò, khai thác không đảm bảo kỹ thuật, không thực hiện công tác bảo vệ môi trường gây ra ô nhiễm, sạt lở, ảnh hưởng sinh hoạt, sản xuất Nhân dân… Thời điểm này, giấy phép mà UBND tỉnh cấp phép cho các Doanh nghiệp cũng hết thời hạn khai thác và không được gia hạn theo quy định Luật Khoáng sản năm 2010.

Năm 2012, UBND tỉnh yêu cầu Doanh nghiệp chờ xem xét, xử lý theo quy định Luật Khoáng sản năm 2010. Đến tháng 7/2014, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 739/QĐ-UBND ngày 8/7/2014 về chấm dứt quản lý, bảo vệ của tổ chức tại các điểm mỏ khoáng sản kim loại được cấp phép khai thác trước đây đã hết hạn theo Giấy phép khai thác trong đó có mỏ vàng Pắc Ta. Đồng thời, yêu cầu đóng cửa lò khai thác, cải tạo phục hồi môi trường và đất đai, đưa các điểm mỏ về trạng thái an toàn, bàn giao cho huyện Tân Uyên quản lý. Tuy nhiên đến hết tháng 9/2014 các Doanh nghiệp chưa chấp hành mà mãi đến tháng 12/2014 các Doanh nghiệp mới tháo dỡ lán trại, di chuyển thiết bị, máy móc, tài sản. Nhưng 7/7 Doanh nghiệp không thực hiện chèn, lấp cửa đường lò đã đào, không xử lý quặng thải và không bàn giao cho chính quyền địa phương quản lý.

Sau khi Doanh nghiệp di dời, một số thổ phỉ và người dân trong vùng lợi dụng tình hình tự ý dựng lều lán, mua máy xay xát, tận dụng bể ngâm ủ quặng vàng của Doanh nghiệp để hoạt động khai thác chế biến. Theo kết quả rà soát của huyện Tân Uyên, hiện bãi vàng Pắc Ta có 36 cửa hang, 6 điểm bãi thải với 99.700m³. Đã nhiều lần ngành chức năng của tỉnh phối hợp huyện thành lập tổ kiểm tra, giải tỏa hoạt động khai thác trái phép nhưng chỉ sau một thời gian ngắn sau tình trạng này lại tái diễn.

Giải toả, cải tạo phục hồi môi trường

Ðể ngăn chặn tận gốc nạn khai thác khoáng sản trái phép, góp phần bảo vệ tài nguyên Quốc gia, gìn giữ môi trường và ổn định trật tự xã hội cần có giải pháp đồng bộ, quyết liệt. Đây là việc khó khăn, phức tạp, lâu dài bởi nó gắn liền với đời sống của người dân. Sau một thời gian khai thác mỏ vàng Pắc Ta hiệu quả rất thấp, kéo theo hậu quả về môi trường, tai biến thiên nhiên, xã hội trên địa bàn vô cùng phức tạp. Tỉnh đã nhiều lần tổ chức truy quét nhưng trong thời gian qua, tình trạng thổ phỉ lén lút khai thác vẫn diễn ra và ngày càng khốc liệt. Do vậy, lần này, UBND tỉnh thành lập Đoàn công tác gồm các ngành chức năng tìm giải pháp triệt để giải tỏa, khôi phục môi trường bãi vàng Pắc Ta. Trong đó, tỉnh sẽ xây dựng phương án và giao cho các cơ quan có liên quan xử lý triệt để giải tỏa, đánh sập các cửa hầm, khôi phục lại môi trường, tổ chức sản xuất. Đồng thời, cử lực lượng thường trực để quản lý, duy trì, bảo vệ, chống nạn tái khai thác của thổ phỉ.

Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đưa ra phương án đánh sập cửa đường lò.

Đồng chí Lê Trọng Quảng – Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho biết: “Trên tinh thần vừa bảo vệ tài nguyên Quốc gia, vừa bảo vệ môi trường, ngăn ngừa thảm họa thiên nhiên, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự xã hội, UBND tỉnh đã giao Sở Tài nguyên & Môi trường phối hợp ngành liên quan xây dựng dự án khôi phục bảo vệ, giải tỏa khu vực bãi vàng Pắc Ta trình UBND tỉnh trước ngày 15/9. Cuối tháng 9 sẽ tổ chức truy quét các điểm khai thác trái phép, phá sập các hầm, chôn lấp các bể chứa, thu gom, xử lý chất thải rắn trả lại hiện trạng môi trường. Tuyên truyền, vận động Nhân dân trong vùng về việc giải toả tại bãi vàng đồng thời tuần tra, kiểm soát, truy quét, xử lý theo thẩm quyền”.

Làm tốt vấn đề này, cũng theo đồng chí Lê Trọng Quảng: những người tham gia phải “trong sạch”, tránh tình trạng bị kẻ đào đãi vàng mua chuộc. Làm tốt công tác tuyên truyền gắn hệ thống chính trị vào cuộc. Vùng khu vực bãi vàng Pắc Ta tỉnh đã quy hoạch vùng chè của huyện Tân Uyên và Than Uyên 500ha, riêng ở chân núi nơi khai thác vàng 150ha. Qua đó tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập, chấm dứt tình trạng người dân vào khai thác quặng vàng trái phép.

Giải tỏa triệt để bãi vàng Pắc Ta là việc làm bức thiết hiện nay không chỉ đơn lẻ cá nhân, tổ chức mà cần sự vào cuộc phối hợp đồng bộ, quyết liệt của ngành chức năng tỉnh, huyện Tân Uyên . Đồng thời làm tốt công tác quản lý sau giải tỏa, bảo vệ tài nguyên khoáng sản, môi trường sinh thái cho cộng đồng dân cư.