Văn hóa
Người giữ hồn văn hóa Si La ở Lai Châu
Tây Bắc
Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả
Thứ hai, 20/09/2010 15:44
lc-icon - (BLC) - Dáng người nhỏ, nước da ngăm đen vì nắng gió, ở vào tuổi 73 với nhiều lo toan cuộc sống hàng ngày nhưng ông vẫn sưu tầm những lời dân ca, điệu sáo, múa cổ; rồi ông tự sáng tác lời để sang sông truyền dạy cho con cháu Si La mình.
Nghệ nhân Hù Chà Khao thổi Pờ Tư Hế Lế, giới thiệu nhạc cụ dân tộc Si La.
Ông là nghệ nhân văn hóa dân tộc Si La – Hù Chà Khao ở bản Seo Hai, xã Can Hồ (huyện Mường Tè).
Trước sự phát triển của xã hội, các loại hình âm nhạc, nhạc cụ ngoại lai đã xâm nhập về bản làng người Si La. Theo thời gian, trẻ em trong bản dần quên đi cách cầm đàn, thổi sáo, điệu múa và những làn điệu dân ca cổ của dân tộc mình.
Là một trong số ít người già còn lưu giữ được những nét văn hóa dân tộc Si La, nghệ nhân Hù Chà Khao hiểu rằng nếu bây giờ không gìn giữ và truyền dạy các loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể của dân tộc mình cho con cháu thì chẳng bảo lâu nữa tiếng đàn, sáo kia sẽ không còn.
Nói là làm, chỉ với ý nghĩ đơn giản đó thôi, nhiều năm qua, dù mưa hay nắng ngày nào ông cũng vượt sông Đà về bản Seo Hai, Sì Thao Chải dạy những bé trai làm đàn, sáo và cách sử dụng; dạy các bé gái hát những điệu dân ca, múa cổ.
Để con cháu dân tộc mình quay trở lại chơi đàn, thổi sao, hát dân ca, những ngày đầu ông gặp rất nhiều khó khăn. Ông phải đến từng nhà để vận động phụ huynh cho các cháu tới học. Do trình độ dân trí thấp, cuộc sống khó khăn nên hầu hết mọi người cho rằng “phải no bụng đã rồi mới làm gì thì làm”. Người hiểu thì thông cảm động viên ông. Người không hiểu thì cho là ông ăn cơm nhà vác tù và, hâm và buông ra những lời nói khó nghe “già rồi mà chơi với trẻ con”. Trước khó khăn đó, ông không chịu lùi bước và đến trường tiểu học, THCS nhờ các thầy, cô giúp đỡ. Có thầy, cô vào cuộc dần dần các cháu cũng nghe theo.
Khi tuổi đã cao, ông lo sợ việc làm của mình sẽ dở dang. Những ngày ốm, ông nhờ vợ mình sang sông dạy thay. Rồi hai ông bà cùng thực hiện ước nguyện. Ông dạy chơi đàn, thổi sáo; bà dạy múa, hát dân ca…
Thời gian trôi qua, đám trẻ trong bản đã dần biết chơi đàn, thổi sáo, hát dân ca. Ngôi nhà văn hóa ở trung tâm bản Seo Hai trở thành điểm để ông và bọn trẻ trong bản chơi đàn, học hát hàng ngày. Hôm nào vì lý do này, kia mà các cháu không tới được thì ông ngồi thổi sáo, chơi đàn, bà hát những làn điệu dân ca cổ.
Mưa dầm thấm lâu, việc làm của ông không chỉ thu hút được trẻ em trong bản tới học mà mỗi khi tiếng đàn, tiếng sáo cất lên, già trẻ trong bản lại kéo nhau đến thưởng thức. Bên bếp lửa bập bùng trong căn nhà lợp prôximăng, thưng ván ém mình bên bờ bắc sông Đà, ông Hù Chà Khao đang miệt mài làm đàn. Thấy khách tới nhà, ông ngưng tay rồi cầm hai cây sáo một dài, một ngắn ra khoe: “Người Si La trước đây thổi sáo, đánh đàn và hát được nhiều làn điệu dân ca của dân tộc mình, nhưng nay không ai thổi hay hát đâu. Người biết thổi sáo, đánh đàn, hát dân ca chỉ còn mình và bà nó thôi (vợ ông)”.
Nói rồi ông cầm cây sáo dài giới thiệu, nó có tên là Pờ Tư Hế Lế. Cây sáo này xưa thường được đàn ông, thanh niên trong bản dùng để gọi nhau đi làm nương hay đi rừng cùng về. Cây sáo nhỏ có tên là Là Bí, đây là dụng cụ được con trai người Si La dùng để gọi bạn tình đến chỗ hẹn. Còn cây đàn có tên là Tứ Phề, nó được dùng trong các dịp lễ, tết hoặc việc tang. Kể xong, ông cầm đàn lên chơi, tiếng đàn vang vọng, lan toả.
Với những trăn trở và việc làm thiết thực đó, nhiều năm qua, nghệ nhân Hù Chà Khao được Viện Âm nhạc Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen vì đã có thành tích đóng góp vào việc gìn giữ, bảo tồn nhạc cụ âm nhạc dân tộc Si La. Điều ông vui và mong muốn nhất không phải là những tấm Bằng khen, Giấy khen của các cấp, ngành mà chính là con cháu đã biết đàn, hát bằng những loại nhạc cụ, làn điệu dân ca dân tộc mình.
Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Có thể bạn quan tâm
Tin cùng chuyên mục
Lễ hội “Kin Lẩu Khẩu Mẩu”
Lễ hội “Kin Lẩu Khẩu Mẩu”
Văn hóa
20/10/2025 08:49
Ngày 19/10, UBND xã Phong Thổ tổ chức Lễ hội “Kin Lẩu Khẩu Mẩu" năm 2025, nhằm tôn vinh nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Thái, tri ân tổ tiên, trời đất và cầu chúc cho cuộc sống no ấm, hạnh phúc.
Giữ gìn bản sắc văn hoá trong trường học
Giữ gìn bản sắc văn hoá trong trường học
Văn hóa
19/10/2025 17:06
Những năm qua, cùng với dành trọn tâm huyết cho công tác chăm sóc, nuôi dạy trẻ, giáo viên Trường Mầm non Phìn Hồ (xã Hồng Thu) luôn nỗ lực làm tốt công tác giữ gìn nét đẹp truyền thống của các dân tộc. Qua đó, góp phần thực hiện tốt Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 17/2/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030.
Xóa bỏ hủ tục, tập quán lạc hậu
Xóa bỏ hủ tục, tập quán lạc hậu
Văn hóa
16/10/2025 23:27
Thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TU ngày 22/12/2023 của Ban Chấp hành (BCH) Đảng bộ tỉnh về xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh trong nhân dân các dân tộc tỉnh Lai Châu giai đoạn 2024-2030 (Nghị quyết 15-NQ/TU), ngay sau khi sáp nhập, Đảng bộ, chính quyền xã Tả Lèng đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, tập trung chủ yếu vào công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thay đổi nhận thức, từ bỏ phong tục sinh hoạt, sản xuất lạc hậu, phát triển kinh tế, xây dựng gia đình, bản làng ấm no hạnh phúc.
Lai Châu đẩy mạnh phát triển du lịch thông minh
Lai Châu đẩy mạnh phát triển du lịch thông minh
Du lịch
13/10/2025 22:46
Những năm gần đây, tỉnh Lai Châu đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực du lịch, thể hiện qua việc ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và chính sách thiết thực nhằm khuyến khích, thu hút đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, đặc biệt, ưu tiên ứng dụng công nghệ số vào hoạt động du lịch - dịch vụ. Nhờ những bước đi đồng bộ và đúng hướng, du lịch Lai Châu đang ghi nhận chuyển biến tích cực với lượng khách đến tham quan, trải nghiệm ngày một tăng, khẳng định sức hút ngày càng lớn của địa phương trên bản đồ du lịch Tây Bắc nói riêng và cả nước nói chung.
Giữ gìn nghề truyền thống đan lát
Giữ gìn nghề truyền thống đan lát
Văn hóa
12/10/2025 14:35
Trong số các nghề truyền thống được lưu truyền, giữ gìn của người Khơ Mú có nghề đan lát. Hình ảnh bên chái nhà, góc sân, đàn ông, đàn bà cười, nói ngồi đan những chiếc gùi, mâm, rổ, nong… đã trở nên quen thuộc trong cuộc sống hằng ngày của bà con.
Lai Châu bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc Thái
Lai Châu bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc Thái
Văn hóa
11/10/2025 07:37
Trong bức tranh đa sắc màu văn hóa của 20 dân tộc ở Lai Châu, dân tộc Thái có dân cư đông nhất (chiếm trên 31% dân số toàn tỉnh); có lịch sử lâu đời với kho tàng phong tục, tập quán, lễ hội, trang phục, văn nghệ, ẩm thực, trò chơi dân gian phong phú. Chính vì vậy, đồng bào người Thái luôn tự hào và nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trước những biến đổi của đời sống hiện đại.
Giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc Mông
Giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc Mông
Văn hóa
07/10/2025 22:39
Dân tộc Mông ở xã Sin Suối Hồ còn lưu giữ nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống, có thể kể đến như trang phục, trò chơi dân gian, nghi lễ, tập quán…, đến nay, các nét đẹp đó vẫn được duy trì, phát huy. Đó là kết quả từ những cách làm hiệu quả, kịp thời của cấp ủy, chính quyền xã và sự đồng thuận của Nhân dân.
Vui tết Trung thu
Vui tết Trung thu
Văn hóa
07/10/2025 11:12
Tối 6/10, Nhóm Cháo từ thiện Lai Châu phối hợp cùng Hội Chữ thập đỏ tỉnh, Chi đoàn Phòng Quản lý xuất nhập cảnh (Công an tỉnh); Chi đoàn Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh; Trường Phổ thông DTBT Tiểu học và THCS Nùng Nàng và các mạnh thường quân tổ chức chương trình “Vui Tết Trung thu năm 2025 ” cho gần 700 học sinh Trường Phổ thông DTBT Tiểu học và THCS Nùng Nàng.
Nơi chắp cánh đam mê sáng tạo
Nơi chắp cánh đam mê sáng tạo
Văn hóa
26/09/2025 09:17
Câu lạc bộ (CLB) khâu, thêu “Nắng” Trường Tiểu học và Trung học cơ sở (TH&THCS) Sùng Phài (phường Đoàn Kết) là 1 trong 40 câu lạc bộ giữ gìn bản sắc dân tộc theo Quyết định số 1405/KH-SGDĐT ngày 4/7/2022 của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Đến nay, CLB đã góp phần phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc gắn với phát triển du lịch tại địa phương, là nơi chắp cánh đam mê sáng tạo cho học sinh.

Đọc báo in

Báo Lai Châu Số 3093 ngày 12/11/2025
Báo Lai Châu Số 3092 ngày 10/11/2025
Báo Lai Châu Số 3091 ngày 07/11/2025
Báo Lai Châu Số 3090 ngày 06/11/2025
Báo Lai Châu Số 3089 ngày 05/11/2025
Báo Lai Châu Số 3088 ngày 03/11/2025
Báo Lai Châu Số 3087 ngày 31/10/2025
Báo Lai Châu Số 3086 ngày 30/10/2025
Báo Lai Châu Số 3085 ngày 29/10/2025
Báo Lai Châu Số 3084 ngày 27/10/2025