Tìm hiểu chúng tôi được biết, để việc thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh đối với người tham gia BHYT bị tai nạn giao thông được thuận lợi, ngày 11/11/2011,Liên Bộ Y tế- Bộ Tài chính, đã ban hành Thông tư liên tịch số 39/2011/TTLT-BYT-BTC về hướng dẫn thủ tục thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh đối với người tham gia bảo hiểm y tế bị tai nạn giao thông. Trong đó quy định rõ: Người tham gia BHYT bị tai nạn giao thông, trong khi chưa có đủ căn cứ để xác định nguyên nhân xảy ra tai nạn giao thông là do hành vi vi phạm pháp luật về giao thông của người đó gây ra, khi đi khám bệnh, chữa bệnh được hưởng chế độ BHYT theo quy định. Khi có đủ căn cứ xác định nguyên nhân xảy ra tai nạn giao thông là do hành vi vi phạm pháp luật về giao thông của người bị tai nạn gây ra hoặc trường hợp bị tai nạn giao thông nhưng không thuộc phạm vi thanh toán của quỹ BHYT, người bị tai nạn không được hưởng chế độ BHYT và có trách nhiệm hoàn trả đầy đủ các khoản chi phí khám, chữa bệnh cho BHYT. Các trường hợp được hưởng chế độ khám bệnh, chữa bệnh BHYT theo quy định mà không phải thực hiện việc xác định hành vi vi phạm pháp luật về giao thông, bao gồm: Trẻ em dưới 14 tuổi và người từ 80 tuổi trở lên…

Y, bác sỹ BVĐK tỉnh phẫu thuật chấn thương cho bệnh nhân Lò Văn Sơn bị tai nạn giao thông.

Theo quy định mới này thì đã tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia BHYT khi bị tai nạn giao thông phải nhập viện khám và điều trị dù vi phạm hay không thì trước mắt đã được hưởng quyền lợi chế độ BHYT ngay tại cơ sở KCB. Tuy nhiên, cũng đã tạo một số khó khăn vướng mắc và ảnh hưởng tới trách nhiệm của cơ quan BHXH trong việc thực hiện thanh toán đối với người bị tai nạn giao thông. Đặc biệt là nhiều trường hợp khi xác định được bệnh nhân là người vi phạm pháp luật về giao thông thì bệnh nhân đã ra viện, hoặc không có khả năng để trả. 

Trường hợp Lò Văn Sơn, SN 1973 trú tại Bản Lướt, xã Mường Kim, huyện Than Uyên là một ví dụ. Ngày 28/3/2013, tại km 345+400, quốc lộ 32, thuộc khu 10, thị trấn Than Uyên, ông Sơn điều khiển xe mô tô BKS 25T1-005.29 chạy từ Phúc Than đi hướng Mường Kim va chạm với xe mô tô BKS 22Y1-053.95 do ông Phạm Trung Đức, SN 1990, trú tại Thôn 1, Tây Cốc, Đoan Hùng, Phú Thọ điều khiển xe chạy hướng Mường Kim đi Phúc Than. Va chạm đã làm ông Sơn bị thương nặng phải đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lai Châu; ông Đức bị thương nhẹ. Theo xác nhận của Công an huyện Than Uyên cung cấp thì vụ tai nạn giao thông xảy ra, ông Sơn là người vi phạm pháp luật về an toàn giao thông. Như vậy, ông Sơn không được hưởng BHYT trong thời gian điều trị tại Bệnh viên Đa khoa tỉnh, tổng số tiền phải thu hồi là 7.743.358 đồng. Hiện nay số tiền này chưa thu hồi được.

Tăng cường tuần tra, kiểm  soát, xử lý vi phạm là một trong những biện pháp giảm thiểu tai nạn giao thông. Cán bộ Phòng Cảnh sát Giao thông (Công an tỉnh) kiểm tra giấy tờ của người vi phạm giao thông.

Theo thống kê của BHXH tỉnh, năm 2012, tỉnh Lai Châu có 256 lượt người bị tai nạn giao thông với tổng số tiền BHXH thanh toán là 464.451.922 đồng. Trong đó, có 34 lượt người với chi phí KCB BHYT là 15.090.891 đồng; 53 lượt với số tiền là 47.998.091 đồng trường hợp các trường hợp được cơ quan công an xác định không vi phạm; có 162 lượt với chi phí KCB BHYT số tiền là 384.387.983 đồng không xác định được hành vi phạm; 7 trường hợp có chi phí KCB là 16.974.957 đồng đã được cơ quan công an xác nhận định là có hành vi vi phạm pháp luật về tai nạn giao thông do người đó gây ra và không thu hồi được.

Riêng 9 tháng đầu năm 2013, tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh có khoảng 181 trường hợp có thẻ BHYT bị tai nạn giao thông phải vào điều trị, chi phí KCB BHYT được quỹ BHYT chi trả khoảng 869.151 triệu đồng. Trong đó có 11 trường hợp được cơ quan công an xác nhận có hành vi vi phạm pháp luật về giao thông với số tiền phải thu hồi về quỹ BHYT là 75.084 triệu đồng, cho đến nay cơ quan BHXH mới chỉ thu hồi được 1 trường hợp với số tiền là trên 4 triệu đồng, số còn lại 10 trường hợp với số tiền khoảng 75.080 triệu đồng, thì hiện nay chưa thu hồi được.

Mặc dù với tỉnh ta, chi phí KCB BHYT thanh toán do tai nạn giao thông không lớn, chỉ chiếm khoảng 0,8 % so với tổng chi phí KCB được thẩm định tại cơ sở KCB trong tỉnh. Song với việc Luật BHYT quy định quỹ BHYT chi thanh toán cho người bị tai nạn giao thông khi không vi phạm pháp luật (khoản 12, Điều 23), khi tổ chức thực hiện thì tất cả các trường hợp tai nạn giao thông (cả vi phạm pháp luật lẫn không vi phạm pháp luật giao thông) đều được BHYT thanh toán trước rồi chờ xác minh mới thu. Dẫn tới hiệu quả của việc thu hồi chi phí KCB BHYT của các trường hợp vi phạm pháp luật về giao thông không cao hầu như không thu hồi được và ảnh hưởng đến trách nhiệm của ngành BHXH. Do vậy, bên cạnh sự cần thiết nâng cao nhận thức pháp luật về an toàn giao thông cho các tầng lớp nhân dân, tăng cường tuần tra, kiểm soát để giảm thiểu các vụ tai nạn giao thông của các lực lượng chức năng thì việc xem xét sửa đổi vấn đề này ở Luật BHYT là điều rất cần thiết.