Đến thôn Vàng Bó những ngày đầu tháng 9, chúng tôi có dịp tham dự buổi trao đổi kinh nghiệm làm kinh tế của các hộ gia đình. Dù nhiều người bước sang tuổi trung niên và cao tuổi nhưng vẫn hăng say chia sẻ những cách làm hay, cách làm mới mang lại hiệu quả, giúp tăng thu nhập cho gia đình để bà con cùng học, làm theo. Chúng tôi đặc biệt ấn tượng với bà Đặm (cao tuổi nhất trong nhóm) truyền đạt mạch lạc, tự tin và dẫn dắt buổi trao đổi khoa học, dễ hiểu, nhận được sự tham gia tích cực của các thành viên.
Bà Đặm sinh ra và lớn lên ở thôn Nậm Pậy (thị trấn Phong Thổ). Bà đã từng tham gia nhiều hoạt động xã hội trên các cương vị khác nhau như: Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ thôn Vàng Bó (từ năm 1992-2010), thành viên Tổ hòa giải thôn Vàng Bó (từ năm 2010 đến nay), Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc huyện Phong Thổ (từ năm 2019 đến nay). Và, cũng từ năm 2010 đến nay, bà được nhân dân tín nhiệm bầu là người có uy tín của thôn.
Nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm, bà Đặm tích cực cùng bí thư chi bộ, trưởng thôn tuyên truyền, vận động người dân vượt khó, hăng hái tham gia phát triển kinh tế. Bắt đầu bằng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Trồng chuối (từ năm 2015) trên diện tích đất nương trồng ngô trước đây và thay thế cây xoan, cây ăn quả các loại ở những khu vực chuối bị bệnh gây hại không thể phát triển.

Bà Đặm (thứ nhất bên phải) vận động người dân thôn Vàng Bó chuyển đổi cơ cấu cây trồng để phát triển kinh tế hiệu quả.

Bà Đặm chia sẻ: “Để bà con tin, nghe và làm theo, tôi phải làm trước. Hàng ngày, ngoài trông cháu cho các con đi làm, tôi phụ giúp gia đình nuôi lợn (hiện trong chuồng có 7 con); trồng, chăm sóc trên 1ha chuối. Vài năm trước, chuối có thu nhập ổn định từ 40-50 triệu đồng/năm, cuộc sống cải thiện đáng kể. Từ năm 2016, khi cây trồng bị sâu bệnh nhiều, gia đình tôi chuyển sang trồng xoan đã được bán, bước đầu thu lãi 30 triệu đồng và hiện trong vườn vẫn còn trên 100 cây xoan”.
Học theo bà Đặm, nhiều hộ dân cũng chuyển đổi diện tích đất canh tác các loại cây trồng truyền thống trước kia sang trồng xoan, cây ăn quả và đầu tư nuôi lợn kết hợp kinh doanh tạp hóa. Bên cạnh việc vận động nhân dân phát triển kinh tế, bà Đặm còn động viên các gia đình quan tâm, chăm lo việc học của con em; xóa bỏ phong tục, tập quán lạc hậu, ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng sinh con thứ 3, tảo hôn để xây dựng gia đình hạnh phúc, xây dựng đời sống văn hóa.
Đến nay, 100% trẻ em của thôn trong độ tuổi đi học được đến trường, không có học sinh bỏ học giữa chừng, tỷ lệ học sinh đỗ vào các trường THPT, trung cấp, cao đẳng, đại học ngày càng tăng. Các gia đình thực hiện tốt chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình; giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, thực hiện nếp sống mới trong việc cưới, việc tang. Từ năm 2018 đến nay, trong thôn không có trường hợp sinh con thứ 3.
Là thành viên Tổ hòa giải thôn, bà Đặm trực tiếp tham gia hòa giải nhiều vụ việc phức tạp liên quan đến tranh chấp đất đai, bạo lực gia đình. Ước tính trung bình 1 năm bà tham gia giải quyết từ 2-3 vụ việc, góp phần đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn. Có thể kể đến vụ việc tranh chấp đất sản xuất ở gần khu vực suối Nậm So giữa 2 gia đình: anh T.V.H và anh L.V.N vào năm 2018. Bà cùng các thành viên trong tổ đến từng gia đình phân tích, tuyên truyền nhiều lần, thậm chí mời lên nhà văn hóa họp, hòa giải. Với những lý lẽ thuyết phục, nhân văn, vụ việc đã được giải quyết, không để xảy ra xích mích to hay đơn thư khiếu nại vượt cấp.
Đồng chí Lý Văn Bế - Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Vàng Bó nhận xét: Bà Đặm là một trong những người cao tuổi có uy tín trong thôn. Những điều bà nói, những việc bà làm luôn được người dân tin tưởng, học, làm theo. Cùng với nhiều giải pháp của cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể địa phương, nhân dân trong thôn thay đổi nhận thức, hành động. Bà con thêm tin tưởng vào sự lãnh, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp; chung tay xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo sức mạnh tổng hợp thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị được giao. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân trong thôn được cải thiện, diện mạo bản làng ngày càng khởi sắc.