Cây lanh trong đời sống dân tộc Mông

Văn hóa

Kim Oanh

Nhấn để tìm kiếm tin cùng tác giả

Thứ năm, 07/10/2010 14:47

- (BLC) - Không chỉ múa đẹp hát hay mà phụ nữ dân tộc Mông còn khéo léo tạo nên chiếc váy xòe làm say đắm lòng người từ cây lanh.

Phụ nữ dân tộc Mông trắng ở xã Phìn Hồ (huyện Sìn Hồ) phơi lanh.

Trước đây khi ngô trên nương đã cao bằng đầu gối, lúa dưới ruộng đã cấy xong, người Mông chuyển sang cày, bừa cho đất tơi xốp rồi gieo hạt lanh.

Làm xong cỏ ngô thì vườn lanh đã xanh. Khoảng ba, bốn tháng, lanh cao bằng đầu người, khi cây to bằng đầu đũa, chưa kịp phát tán cành là thu hoạch được. Khi thu hoạch những cây to hơn sẽ được giữ lại để phát cành, tỏa tán rồi ra hoa, kết quả, giữ lại làm giống cho mùa sau. Gặt xong, lanh được chuyển về nhà để tiện cho việc phơi và tránh trời mưa làm hỏng lanh. Khi phơi người ta nâng bó lanh lên cao rồi làm động tác xoay thật nhẹ lúc thả cuống tạo dáng như tấm váy xòe.

Vào các buổi tối khi công việc đã xong người Mông mang lanh ra tước. Vừa tước họ vừa kể cho nhau câu chuyện về cây lanh, chuyện kể rằng:

Ngày xửa ngày xưa, tiên nữ con gái út của Ngọc Hoàng đã đến tuổi cập kê, nhưng nàng bị vua cha cấm cung không cho giao du với bất kỳ ai, trong khi các chị thì vui đùa ríu rít rồi bay đi khắp xứ rong chơi đến tối mịt mới về. Hàng ngày ngồi buồn, tiên nữ ra bậu cửa ngắm nhìn trần gian, bỗng thấy một chàng ngư sinh thân hình lực lưỡng, nhưng ăn mặc rách rưới cứ tha thẩn bên bờ biển. Thừa lúc vua cha vắng nhà, tiên nữ liền bay xuống trần gian. Hai người vừa trông thấy nhau đã quyến luyến không rời.

Chàng ngư sinh chính là con trai của Long Vương. Về đến nhà, không thấy con gái út đâu, Ngọc Hoàng nổi giận sai quân đi tìm. Sợ quá 2 người liền chạy về phương trời Tây.

Khi trời yên bể lặng, hai người tính kế sinh nhai. Trong khi tiên nữ trở về trời lấy các giống loài thì ngư sinh đã kịp lùa chân tạo ra những cánh đồng bằng phẳng phì nhiêu. Về trời, Tiên nữ mới với tay lấy bao hạt màng (hay còn gọi là hạt lanh của người Mông ngày nay) thì Ngọc Hoàng phát hiện, liền túm tay con gái kéo lại. Lúc giằng co, những hạt lanh trong bao bị đổ vãi xuống hạ giới. Thế là từ đó người Mông giữ được giống lanh cho đến ngày nay.

Để sợi lanh đều nhau thì khi tước lanh người Mông thường chia từ gốc đến ngọn ước chừng một phần tư rồi bẻ cây lanh, sau đó tước lấy sợi cho đều tùy cây lanh to hay nhỏ rồi luồn ngón tay tước về phía ngọn trước (khi tước luôn nhớ để cho sợi lanh trôi trên móng tay để khỏi bị cắt vào da thịt).

Tước xong phần ngọn mới tước đến phần gốc. Từng sợi lanh được hợp lại thành từng đọn (bó). Những đọn lanh được cho vào cối giã vừa mềm, vừa săn. Sau khi giã xong sợi lanh sẽ được kết lại với nhau. Từ đây ta thấy đi đâu hay ngồi chỗ nào phụ nữ Mông thường mang bên mình một đọn lanh rồi rút từng sợi ra nối, phần đã nối được quấn trên mu bàn tay, rồi được xe lại bằng guồng. Sau khi xe xong người ta cho vào chảo đun sủi lăn tăn, sợi lanh được vớt ra và ngâm với nước vôi trắng, rồi mới thành sợi dệt vải.

Từ hạt giống lanh để trở thành tấm vải với hoa văn đặc sắc không bị hòa lẫn phải đổ biết bao là mồ hôi và sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Mông.

Bộ quần áo bằng vải lanh không chỉ được mặc trong các dịp lễ tết mà còn là bộ quần áo khi lên nương xuống ruộng. Người Mông có câu “Gái đẹp mà không biết làm lanh cũng xấu. Gái xinh không biết cầm kim cũng hư”.

Ngày nay khi sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc đã có sự giao hòa, nhưng vải lanh vẫn chiếm vị trí rất quan trọng trong đời sống của người dân tộc Mông. Cả núi non, sông suối, lẫn vũ trụ bao la dưới bàn tay diệu kỳ của người phụ nữ Mông trên tấm vải lanh đã hòa vào nhau tạo thành bức tranh kỳ ảo của thiên nhiên.

Ý kiến bạn đọc

Tin đọc nhiều

Giữ lấy hồn Việt

Mật của rừng

Phong Thổ: Quyết tâm hoàn thành mục tiêu xoá nhà tạm, nhà dột nát

Lai Châu vững bước vào Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Cây chia – Hướng phát triển kinh tế mới của huyện Than Uyên

Trang Địa Phương

Thành phố Lai Châu Nậm Nhùn Phong Thổ Sìn Hồ Than Uyên Tân Uyên Tam Đường Mường Tè

Hội thi hái chè, sao chè tại xã Phúc Khoa

Biển Cửa Lò – Quyến rũ mùa du lịch

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh - Điểm đến hấp dẫn của xứ Thanh

Chương trình “Dạ hội Thanh niên”

Du lịch Hải Dương trên đà khởi sắc

Sầm Sơn điểm đến hấp dẫn mùa hè

Hiện thực hóa khát vọng trở thành trung tâm du lịch của vùng Tây Bắc

Côn Sơn - Kiếp Bạc: Nơi hội tụ tinh hoa đất trời nổi tiếng Hải Dương

Tin cùng chuyên mục

Lan tỏa nét đẹp trong cộng đồng

Văn hóa

29/05/2025 15:41

Thời gian qua, cấp ủy, chính quyền xã Nậm Cha (huyện Sìn Hồ) triển khai nhiều cách làm phù hợp với thực tiễn, duy trì bản sắc văn hoá truyền thống, phát huy tinh thần đoàn kết xây dựng bản làng ngày càng khởi sắc.

Mường So giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Thái

Văn hóa

29/05/2025 10:48

Là cái nôi của đồng bào dân tộc Thái trắng, những năm qua người dân xã Mường So (huyện Phong Thổ) không ngừng bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Từ đó, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thu hút đông đảo du khách gần xa đến tìm hiểu, khám phá.

Khánh thành công trình “Nhà Văn hóa cộng đồng dân tộc Cống”

Văn hóa

28/05/2025 14:14

Sáng 28/5, Tỉnh đoàn Lai Châu phối hợp với UBND huyện Nậm Nhùn tổ chức Lễ khánh thành công trình “Nhà Văn hóa cộng đồng dân tộc Cống” tại bản Táng Ngá (xã Nậm Chà, huyện Nậm Nhùn).

Những “ngọn lửa không tắt”

Văn hóa

27/05/2025 16:10

Dù đã ở vào độ tuổi xưa nay hiếm. Nhưng nhiều văn nghệ sỹ vẫn miệt mài sáng tác dâng hiến cho đời những tác phẩm bất hủ. Ngọn lửa đam mê trong họ chưa bao giờ lụi tắt, ngược lại, càng cháy âm ỉ, bền bỉ như một bản nhạc không lời mang tên “cống hiến”.

Khai mạc Liên hoan phim Ấn Độ tại tỉnh Lai Châu

Văn hóa

24/05/2025 13:19

Ngày 23/5, tỉnh Lai Châu phối hợp với Đại sứ quán Ấn Độ tại Hà Nội tổ chức khai mạc Liên phim hoan Ấn Độ tại tỉnh Lai Châu.

Đoàn Famtrip khảo sát, quảng bá vùng nguyên liệu, sản phẩm OCOP của tỉnh Lai Châu năm 2025

Xã Hội

24/05/2025 00:31

Trong khuôn khổ sự kiện “Thúc đẩy liên kết vùng trong phát triển thương mại điện tử - Nâng tầm sản phẩm vùng Trung du và miền núi phía Bắc” năm 2025 tại tỉnh Lai Châu gắn với Lễ hội Trà huyện Tân Uyên lần thứ II, ngày 23/5 Đoàn Famtrip tiếp tục khảo sát, quảng bá vùng nguyên liệu, sản phẩm OCOP của tỉnh Lai Châu năm 2025.

Hưởng ứng Ngày Quốc tế Yoga lần thứ XI, năm 2025

Xã Hội

23/05/2025 20:36

Tối 23/5, các Câu lạc bộ Yoga tỉnh Lai Châu phối hợp Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam tổ chức chương trình Hưởng ứng Ngày Quốc tế Yoga lần thứ XI, năm 2025. Dự có đại diện Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam; lãnh đạo các sở, ban, ngành tỉnh; hơn 300 hội viên đến từ các Câu lạc bộ Yoga trên địa bàn tỉnh.

Đón đoàn Famtrip khảo sát, quảng bá địa điểm du lịch, vùng nguyên liệu tỉnh Lai Châu năm 2025

Văn hóa

23/05/2025 06:29

Ngày 22/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức đón đoàn Famtrip trong sự kiện “Thúc đẩy liên kết vùng trong phát triển thương mại điện tử - Nâng tầm sản phẩm vùng Trung du và miền núi phía Bắc” năm 2025 tại tỉnh Lai Châu gắn với Lễ hội trà huyện Tân Uyên lần thứ II.

Bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc gắn với phát triển du lịch

Du lịch

21/05/2025 08:51

Trong hành trình phát triển kinh tế – xã hội, huyện Tam Đường luôn xác định văn hóa là nền tảng tinh thần, là động lực nội sinh cho sự phát triển bền vững. Việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc không chỉ là yếu tố quan trọng góp phần giữ gìn khối đại đoàn kết toàn dân mà còn là “chìa khóa” để Tam Đường khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, toàn diện.

Chương trình Nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025)

Văn hóa

17/05/2025 21:27

Tối 17/5, tại Phố đi bộ Hoàng Diệu, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND thành phố Lai Châu và Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tổ chức chương trình Nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025). Dự chương trình có đại diện lãnh đạo một số sở, ban, ngành tỉnh; Thường trực Thành uỷ, UBND, các phòng, ban chuyên môn thành phố Lai Châu cùng đông đảo người dân trên địa bàn.